Chiêm Thành

Vừa ra khỏi đường hẻm thì Nghê Nhuận gặp ngay Trần Bình Trọng cưỡi ngựa, cầm ngang đao, đứng chắn đường. Nhuận rụng rời hết cả chân tay, bị Trần Bình Trọng cho một nhát, lăn quay xuống ngựa...

Sự sụp đổ của triều đại nhà Hồ mà trung tâm là Hồ Quý Ly ngoài việc không được lòng dân còn có một lý do khác, đó là sai lầm nghiêm trọng về chiến lược quân sự, coi thường kế sách của một vị tướng người gốc Chiêm Thành...

Nhà Hồ thất bại, Đặng Tất phải tạm hàng nhà Minh để ngăn sự xâm lấn của quân Chiêm Thành và tạo cơ sở chống Minh về sau.

Toa Đô là một dũng tướng thiệt chiến của Nguyên - Mông, từng lập được nhiều công trạng khi tiến đánh nhà Tống. Thế nhưng khi cùng Thoát Hoan xâm chiếm Đại Việt, vị tướng này đã chịu cái kết bay đầu.

Theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, Phạm Nhữ Tăng sinh ra trong một gia tộc danh giá với nhiều võ tướng đã lập nhiều chiến công hiển hách. Ông là cháu 4 đời của danh tướng Phạm Ngũ Lão đời Trần, người đã 2 lần cùng quân dân nhà Trần đánh bại quân Nguyên - Mông..

Năm 1471, tròn 550 năm trước, vua Lê Thánh Tông mang quân chinh phạt Champa, sáp nhập các khu vực Amaravati và Vijaya vào Đại Việt, đổi tên thành Quảng Nam thừa tuyên đạo. Mãi đến năm 1832, vương quốc Champa hoàn toàn sáp nhập vào Đại Nam thời Minh Mạng.

Hơn một thế kỷ qua, các nhà nghiên cứu nỗ lực tái hiện bức tranh lịch sử đất nước Chiêm Thành và đã tìm thấy một số thông tin bằng chữ Hán trong cổ sử Trung Hoa cùng với các dữ liệu bằng chữ Phạn trên văn khắc ở miền Trung Việt Nam.

Trong bài thơ viết về dòng sông Hương, Nguyễn Trọng Tạo có bốn câu khá hay: Con sông đám cưới Huyền Trân/ Bỏ quên giải lụa phù vân trên nguồn/ Hèn chi thơm thảo nỗi buồn/ Niềm riêng nhuộm tím hoàng hôn đến giờ (Con sông huyền thoại).

Đồng Dương (nay thuộc thôn Đồng Dương, xã Bình Định Bắc, Thăng Bình) vốn là kinh đô của người Chăm từ năm 875 đến năm 982. Trận đánh vào kinh đô Đồng Dương (Indrapura) của vua Lê Đại Hành vào năm 982 được xem là trận chiến đầu tiên giữa Đại Việt và Chiêm Thành...

Khi đề cao những chiến thắng của nhà Trần, chúng ta chớ quên rằng Đại Việt chỉ có thể phản công sau khi quân Mông Cổ đã hoàn toàn thất bại ở Chiêm Thành.