Chiến sự Nga- Ukraine trở thành nơi trưng bày công nghệ máy bay không người lái quân sự

Cuộc chiến ở Ukraine có một tiếng động mới đáng quan ngại. Những người sống ở Ukraine đã nói về một âm thanh khiến họ phải chạy trốn. Đó không phải là một vụ nổ hay một chiếc máy bay phản lực gào thét trên đầu, mà đó là tiếng vù vù đầy đe dọa của một chiếc máy bay không người lái.

Nga đã tăng cường sử dụng "máy bay không người lái tự sát" do Iran sản xuất ở Ukraine, chúng di chuyển theo nhóm và phát nổ bằng cách lặn xuống các mục tiêu, tiêu diệt chúng trong quá trình này. Các nhóm máy bay không người lái đã tấn công các thành phố Ukraine trong giờ cao điểm buổi sáng, phá hủy 30% cơ sở hạ tầng năng lượng của đất nước trong 10 ngày qua, theo các quan chức Ukraine. Các vùng của đất nước bây giờ vẫn không có điện.

Các báo cáo gần đây cho biết, Nga đang sử dụng rộng rãi các máy bay không người lái có chất nổ do Iran sản xuất trong cuộc chiến Ukraine, nhấn mạnh sự phổ biến của công nghệ vốn từng chỉ thuộc sở hữu của quân đội các quốc gia tiên tiến, cũng như mối đe dọa mà chúng gây ra trên toàn thế giới.

Chính phủ Mỹ gần đây đã công khai thông tin tình báo cho thấy, Moscow đã mua máy bay không người lái từ Iran và triển khai chúng trong cuộc xung đột tại Ukraine. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, các máy bay vận tải của Nga đã đón máy bay không người lái từ Iran vào tháng 8.

Công nghệ máy bay không người lái quân sự đã phát triển nhảy vọt trong vài thập kỷ qua. Sau khi Israel bắt đầu sử dụng chúng để do thám sau Chiến tranh Ả Rập-Israel năm 1973, các kỹ sư của nước này đã tới Mỹ, nơi các hệ thống điều khiển tiên tiến và động cơ nhỏ gọn cho phép phát triển vô số mẫu máy bay không người lái mới. Đến lượt mình, Mỹ đã triển khai các máy bay không người lái có vũ trang ở Afghanistan và Iraq.

Năm 2011, Iran đã hạ gục một máy bay không người lái RQ-170 của Mỹ và sao chép thiết kế để sản xuất hàng loạt. Thông tin về chiếc máy bay không người lái của Mỹ bị Iran bắt giữ vào năm 2011 đã được đưa tới Trung Quốc trong thời gian ngắn, và được cho là đã giúp Bắc Kinh trở thành nhà lãnh đạo toàn cầu trong lĩnh vực này. Thậm chí, Israel đã bắn hạ một bản sao RQ-170 của Iran bay từ Syria vào năm 2018, cho thấy công nghệ này đã đi được bao xa trong các tầm nhìn chiến lược.

Sự gia tăng của công nghệ máy bay không người lái quân sự làm dấy lên căng thẳng ở Đông Bắc Á giữa các nền chuyên quyền - Trung Quốc, Nga và Triều Tiên - và các nền dân chủ, bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan.

Giờ đây, xung đột Ukraine đã trở thành nơi trưng bày và thử nghiệm công nghệ máy bay không người lái mới nhất từ các quốc gia khác nhau. Nga được cho là đang sử dụng các máy bay không người lái của Iran, bao gồm cả dòng Shahed, có thể mang tên lửa nhỏ. Trong khi đó, Mỹ đã cung cấp cho các lực lượng Ukraine các máy bay không người lái phát nổ của riêng mình.

Nhưng làm thế nào Iran có thể sản xuất máy bay không người lái trên quy mô lớn trong khi chịu các lệnh trừng phạt kinh tế hạn chế, vì nghi ngờ phát triển vũ khí hạt nhân? Các bằng chứng hiện trường cho thấy, chúng có thể được chế tạo với các bộ phận như động cơ từ các mẫu máy bay dân dụng cũ sẵn có.

Vào tháng 4, các bộ phận của Nhật Bản, bao gồm một camera và hệ thống cáp, đã được tìm thấy bên trong một máy bay không người lái giám sát Orlan-10 của Nga bị quân đội Ukraine bắt giữ, trước sự sửng sốt của các công ty sản xuất chúng. Moscow được cho là đã mua bất hợp pháp các bộ phận này thông qua các lỗ hổng trong mạng lưới trừng phạt.

Iran đã tìm nguồn nguyên liệu nhạy cảm, nhưng rất khó tìm để dành cho vũ khí hạt nhân hủy diệt hàng loạt từ thị trường chợ đen quốc tế. Nhưng quốc gia này có thể dễ dàng tiếp cận các máy bay không người lái dân sự có thể được chuyển hướng sang sử dụng quân sự, bằng cách tận dụng các công ty có sự hiện diện quốc tế dưới chiêu bài thương mại hợp pháp.

Các chuyên gia nhận định, máy bay không người lái của Iran có tiếp tục gây sát thương ở Ukraine hay không sẽ phụ thuộc vào 3 yếu tố. Một là nguồn cung cấp kéo dài bao lâu. Cũng giống như việc phương Tây chuyển giao vũ khí cho Ukraine vào một thời điểm nào đó sẽ đạt đến giới hạn, việc Iran cung cấp máy bay không người lái cho Moscow không phải là không giới hạn. Bởi với mối quan hệ bền vững với Israel và Ả Rập Xê-út, nhưng Iran cũng cần phải có đủ nguồn cung cho riêng mình.

Sử dụng vũ khí hiệu quả là một vấn đề khác. Các mục tiêu tấn công chính xác đòi hỏi sự thành thạo với hệ thống hướng dẫn của máy bay không người lái quân sự, vốn được cho là một thách thức đối với quân đội Nga.

Việc Ukraine cải thiện khả năng bắn hạ chúng cũng cần được xem xét. Hiện tại, quân đội Ukraine theo dõi máy bay không người lái một phần thông qua giám sát trực quan và nhắm mục tiêu chúng bằng pháo phòng không hoặc súng máy - một hệ thống tuy không hoàn hảo nhưng đang hoạt động rất hiệu quả. Kyiv đã thúc giục Washington và Châu Âu cung cấp thêm hệ thống phòng không, và đã có báo cáo rằng Israel đang bắt đầu hỗ trợ.