Chiến sự Ukraine ngày 8/5: Tình thế khó lường tại nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu ở Ukraine

Lính Nga canh gác trong khu vực của Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia thuộc lãnh thổ do quân đội Nga kiểm soát, đông nam Ukraine, ngày 1/5/2022. Người đứng đầu cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc, ông Rafael Grossi, đang bày tỏ sự lo lắng ngày càng tăng về sự an toàn của Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Ảnh AP

Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế Rafael Grossi đã dành nhiều tháng để thuyết phục các quan chức Nga và Ukraine thiết lập một khu vực an ninh xung quanh Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia để ngăn chặn chiến tranh gây rò rỉ phóng xạ.

Các cuộc di tản do thống đốc tỉnh Zaporizhzhia Yegeny Balitsky ra lệnh sơ tán, làm dấy lên lo ngại rằng giao tranh trong khu vực sẽ gia tăng. Ngày 6/5, ông Balitsky đã ra lệnh cho dân thường rời khỏi 18 cộng đồng do Nga kiểm soát, bao gồm cả Enerhodar, nơi sinh sống của hầu hết nhân viên nhà máy.

Ông Balitsky cho biết tính đến ngày 7/5,  hơn 1.500 người đã được sơ tán khỏi hai thành phố không xác định trong khu vực. Bộ Tổng tham mưu Ukraine xác nhận việc sơ tán Enerhodar đang được tiến hành.

Quân đội Moscow đã chiếm giữ nhà máy ngay sau khi cuộc chiến Ukraine bắt đầu vào năm ngoái, nhưng các nhân viên Ukraine vẫn tiếp tục điều hành nhà máy trong thời gian chiếm đóng, đôi khi trong tình trạng cực kỳ khó khăn.

Ukraine đã thường xuyên nổ súng vào phía Nga trong khi Nga đã nhiều lần nã pháo vào các cộng đồng do Ukraine nắm giữ bên kia sông Dnepr. Giao tranh đã gia tăng khi Ukraine chuẩn bị tiến hành một cuộc phản công đã được hứa hẹn từ lâu để giành lại lãnh thổ do Nga chiếm giữ.

Ngày 6/5, chính quyền Ukraine cáo buộc một phụ nữ 72 tuổi đã thiệt mạng và ba người khác bị thương khi lực lượng Nga bắn hơn 30 quả đạn vào thành phố Nikopol, cách nhà máy khoảng 10 km (6 dặm) bên kia sông .

Ông Grossi cho biết việc sơ tán thường dân cho thấy căng thẳng leo thang hơn nữa.

"Tình hình chung ở khu vực gần Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ngày càng trở nên khó đoán và có khả năng gây nguy hiểm",  Grossi cảnh báo.

"Chúng ta phải hành động ngay để ngăn chặn nguy cơ xảy ra tai nạn hạt nhân nghiêm trọng và những hậu quả liên quan của nó đối với người dân và môi trường. Cơ sở hạt nhân lớn này phải được bảo vệ", ông nói.

Mặc dù không có lò phản ứng nào trong số 6 lò phản ứng của nhà máy đang hoạt động vì chiến tranh, nhà máy cần một nguồn cung cấp năng lượng đáng tin cậy cho các hệ thống làm mát cần thiết để ngăn chặn một thảm họa bức xạ có khả năng thảm khốc.

Các nhà phân tích trong nhiều tháng đã chỉ ra khu vực phía nam Zaporizhzhia là một trong những mục tiêu khả thi của cuộc phản công mùa xuân dự kiến của Ukraine, suy đoán rằng các lực lượng của Kiev có thể cố gắng bóp nghẹt "Hành lang đất liền" của Nga tới bán đảo Crimea và chia đôi lực lượng Nga bằng cách áp sát bờ biển Azov.

Balitsky cho biết các lực lượng của Ukraine đã tăng cường các cuộc tấn công vào khu vực này trong nhiều ngày qua.

Một số cuộc giao tranh đang diễn ra ác liệt nhất là ở thành phố phía đông Bakhmut, nơi các lực lượng Ukraine vẫn đang bám trụ ở ngoại ô phía Tây bất chấp việc Nga cố gắng chiếm thành phố này trong hơn 9 tháng.

Trong diễn biến mới nhất, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov cho biết lực lượng của Moscow đã chiếm được thêm hai quận ở phía tây và tây bắc thành phố, nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết.

Một phụ tá của thị trưởng Mariupol do Nga chiếm đóng cho biết trong một bài đăng trên Telegram ngày 7/5 rằng có bằng chứng cho thấy các lực lượng của Moscow đã tăng cường chuyển các phương tiện được theo dõi qua thành phố và vào tỉnh Zaporizhzhia.

Petro Andryushchenko tuyên bố rằng ngày càng có nhiều phương tiện được phát hiện băng qua Mariupol "mỗi ngày".

Anh ấy đã đăng một đoạn video ngắn cho thấy những chiếc xe tải hạng nặng vận chuyển xe bọc thép dọc theo đường cao tốc, nhưng không nói rõ nó được thực hiện ở đâu và khi nào.

Tại Enerhodar, những cư dân đầu tiên được sơ tán là những người mang quốc tịch Nga sau khi Moscow chiếm được thành phố vào đầu cuộc chiến, Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine cho biết.

Họ đã được đưa đến bờ biển Azov do Nga chiếm đóng, khoảng 200 km (120 dặm) về phía đông nam, nơi Mariupol tọa lạc, Bộ Tổng tham mưu báo cáo trên Facebook.

Ông Grossi cho biết nhân viên điều hành cốt lõi của nhà máy Zaporizhzhia đã không được sơ tán vào thứ Bảy nhưng hầu hết sống ở Enerhodar và tình hình đã góp phần tạo ra "điều kiện ngày càng căng thẳng và thách thức cho nhân viên và gia đình của họ".

Ông nói thêm rằng các chuyên gia IAEA tại cơ sở hạt nhân "vẫn thường xuyên nghe thấy tiếng pháo kích".