“Cho vay nông nghiệp theo chuẩn công nghiệp không còn phù hợp”

TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn cho biết: Đặc thù của nông nghiệp là cần chu kỳ đầu tư dài hạn, song hiện nay chương trình cho vay nông nghiệp vẫn áp dụng theo chuẩn của công nghiệp là không còn phù hợp. Do đó, điều cần nhất của các doanh nghiệp (DN) là cần có một dòng vốn dài hạn để đầu tư vào sản xuất, chứ không đơn thuần chỉ giải quyết về mặt lãi suất là xong.

 TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển
Nông nghiệp nông thôn

Thưa ông, ông có thể cho biết chủ trương khuyến khích các DN, đặc biệt các DN lớn đầu tư vào nông nghiệp trong thời gian qua đã đạt được những kết quả ra sao?

- Thực tế cho thấy, đến thời điểm này, các “xung lực” để kéo DN đầu tư vào nông nghiệp đã tụ hội khá đầy đủ. Nếu trước đây, chỉ có một số ít DN vừa và nhỏ đầu tư vào nông nghiệp, mà cũng chỉ ở khâu thương mại thì hiện các DN đã đầu tư theo chuỗi, từ khâu sản xuất, chế biến cho đến tiêu thụ sản phẩm, điển hình như dự án trồng rau sạch của Tập đoàn Vingroup. Cũng có thể thấy, thời điểm rõ nét nhất cho thấy sự tham gia của các DN vào nông nghiệp bắt đầu từ năm 2014 với một loạt các DN lớn về chứng khoán, bất động sản chuyển vốn sang đầu tư nông nghiệp như Hoàng Anh Gia Lai (HAGL), Đức Long Gia Lai, Hòa Phát, gần đây là Vingroup, rồi cả FPT, T&T… cũng tham gia đầu tư vào các lĩnh vực khác nhau, từ trồng trọt, chăn nuôi cho đến các giải pháp về công nghệ sản xuất…

Có thể nói, một loạt chính sách vừa rồi của chúng ta đang đi đúng định hướng, giải quyết đúng nhu cầu cho DN, trong đó có cả vấn để cốt lõi là xử lý về vốn.

Mặc dù được đánh giá có rất nhiều tiềm năng, song đầu tư vào nông nghiệp cũng chứa đựng nhiều rủi ro cho các DN, kể cả DN lớn, liệu đây có phải là lý do nhiều DN chưa mặn mà?

 HAGL đầu tư nhiều nguồn lực cho lĩnh vực trồng mía đường. Ảnh: HAGL

- Đúng là đầu tư vào nông nghiệp chứa đựng rất nhiều rủi ro, trong đó có rủi ro về thời tiết, khí hậu, dịch bệnh và cả rủi ro về mặt giá cả. Để giải quyết vấn đề này, Nhà nước đã có chương trình bảo hiểm nông nghiệp. Song thực ra, vừa rồi chương trình này chưa đạt hiệu quả cao, do mới chỉ tập trung cho nông dân dẫn đến các DN bảo hiểm không mặn mà, bởi nếu bảo hiểm cho cả một vùng, khi xảy ra thiên tai, dịch bệnh, các DN bảo hiểm sẽ gặp rủi ro rất lớn. Vì thế, tôi cho rằng cần kéo thêm đối tượng là các DN vào để bảo hiểm theo cả chuỗi sản xuất thì mới hiệu quả.

Sản xuất nông nghiệp có đặc thù là tính chu kỳ, nhất là đối với cây công nghiệp dài ngày (cao su, cà phê) hay vật nuôi đại gia súc (trâu, bò…). Do vậy, rất nhiều DN kiến nghị họ cần được tiếp cận nguồn vốn dài hạn với lãi suất ưu đãi hơn nữa. Theo ông, vấn đề này cần giải quyết ra sao?

- Các DN nói chung, trong đó có các DN đầu tư vào nông nghiệp hiện đang có vấn đề về tính thanh khoản, bởi cùng một lúc họ phải xử lý thanh khoản cho các ngân hàng, chủ nợ, nên đúng là về vấn đề vốn họ sẽ gặp nhiều khó khăn, rủi ro. Vì thế, theo tôi các DN cần một dòng vốn dài hạn để duy trì sản xuất, còn như hiện nay chương trình cho vay nông nghiệp vẫn áp theo chuẩn của công nghiệp đâu còn phù hợp. Điều quan trọng là, DN cần có nguồn vốn ổn định với chu kỳ cho vay dài, phù hợp với chu kỳ sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp.

Vậy khi xảy ra các vấn đề rủi ro, kể cả rủi ro về thời tiết, giá cả, Nhà nước nên có chính sách khoanh nợ, giãn nợ, thậm chí cho vay mới để DN có điều kiện tái đầu tư sản xuất, thưa ông?

- Trên thực tế, trong thời gian qua nếu có xảy ra các vấn đề lớn về thời tiết, thiên tai, Nhà nước thường có các chương trình khoanh nợ, giãn nợ cho cả người dân và DN. Còn đối với riêng từng trường hợp, thì cần phải xem xét cụ thể tình hình thực tế của DN để có cơ chế, chính sách giải quyết một cách phù hợp.

Trong đầu tư vào nông nghiệp, HAGL là một trong những DN đi đầu, nhưng có thể thấy DN này hiện đang rơi vào tình trạng khó khăn chưa từng có do giá cao su, mía đường giảm sâu trong thời gian dài. Liệu câu chuyện của HAGL có khiến các DN khác “chùn chân”?

- Như tôi được biết, hiện HAGL đang đầu tư vào 5 mảng chính của nông nghiệp là: Trồng cao su, mía đường, cọ dầu, nuôi bò và trồng rau. Ở tất cả các lĩnh vực, họ đều đầu tư rất bài bản, áp dụng công nghệ cao, hiện đại và trên quy mô rộng lớn. Tuy nhiên, như chúng ta đã biết cao su hiện đang rơi vào chu kỳ xuống giá kéo dài, nên trước mắt DN sẽ gặp khó khăn về mặt thị trường. Còn cây mía đường, thực ra HAGL đầu tư bên Lào rất bài bản, nhưng hiện lại đang gặp “vấn đề” với Hiệp hội Mía đường Việt Nam về câu chuyện cạnh tranh giá cả. Bởi mía đường của HAGL sản xuất do áp dụng công nghệ cao, đồng bộ có giá rẻ hơn đường sản xuất trong nước, nên DN này đang bị cản trở không cho nhập đường về trong nước để tiêu thụ.

Với nuôi bò, thực tế đây cũng là một ngành rất triển vọng, lãi to nhất nhưng trong thời gian tới đây cũng sẽ gặp vấn đề về cạnh tranh khi Việt Nam gia nhập Hiệp hội Đối tác kinh tế Thái Bình Dương (TPP). Còn rau, thì HAGL vẫn đang trong quá trình đầu tư và tôi cho là có triển vọng.

Vấn đề của HAGL đang bị là xử lý dòng vốn thanh khoản, nên trước mắt HAGL đành “bóc ngắn, cắn dài” để phù hợp với tình hình thị trường.

Vậy khó khăn chung của DN trong lĩnh vực nông nghiệp có chăng chỉ là vấn đề về thị trường trước mắt, còn về tương lai việc đầu tư vào nông nghiệp vẫn có rất nhiều triển vọng, thưa ông?

- Đúng vậy. Đầu tư vào nông nghiệp hiện nay vẫn rất khả quan. Bởi các “đại gia” khi đầu tư vào nông nghiệp, họ thường làm rất bài bản. Ngoài HAGL, hiện còn có một loạt “đại gia” khác như Vingroup, Hòa Phát, TH true MILK… cũng đầu tư vào nông nghiệp. Các DN này, họ thường đầu tư theo chuỗi và kéo cả các công ty khác cùng tham gia vào chuỗi giá trị của mình. Thông thường, họ thường đầu tư bài bản, không làm theo kiểu “chụp giật”, họ cũng không phải đầu tư với mục đích để lấy đất nên tôi nghĩ về lâu dài đây là những điểm sáng trong đầu tư vào nông nghiệp.

Xin cảm ơn ông!