Chuyển đổi số ngân hàng: "Làm sạch" 26 triệu hồ sơ khách hàng, ngăn tín dụng đen

Tiếp nối thành công Sự kiện Ngày chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm 2022, NHNN tổ chức Sự kiện Ngày chuyển đổi ngành Ngân hàng năm 2023 với chủ đề thông điệp "Ứng dụng dữ liệu dân cư trong hoạt động ngân hàng - động lực thúc đẩy chuyển đổi số" dự kiến vào ngày 18/5/2023.

Chủ đề này nhấn mạnh, khẳng định sự quyết tâm của ngành Ngân hàng trong việc tiếp tục triển khai hiệu quả các nhiệm vụ tại Đề án 06 của Thủ tướng Chính phủ (Quyết định 06/QĐ-TTg ngày 06/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030) cũng như Kế hoạch phối hợp 01/KHPH-BCA-NHNN giữa Bộ Công an và NHNN.

Trong đó, tập trung vào các nhiệm vụ kết nối, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để làm sạch dữ liệu khách hàng và phục vụ các hoạt động nghiệp vụ của ngành ngân hàng (như chấm điểm tín dụng, xác thực khách hàng trực tuyến, xác thực thông tin đa chiều,...)

Bên cạnh đó, sự kiện Chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm nay được tổ chức nhằm đánh giá những kết quả ngành Ngân hàng đạt được sau 2 năm triển khai Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đồng thời hưởng ứng thông điệp của Thủ tướng Chính phủ "Năm 2023 - năm Dữ liệu số, tạo lập và khai thác dữ liệu để tạo ra giá trị mới".

Theo công bố của Bộ Thông tin truyền thông, năm 2021 NHNN được xếp hạng nhất về an toàn thông tin mạng, thứ 2 về kiến tạo thể chế và thứ 4 về hoạt động chuyển đổi số. 95% TCTD đã và đang xây dựng, triển khai Chiến lược chuyển đổi số tại đơn vị mình.

Nhiều TCTD chuyển đổi số ở Top đầu hiện đã đạt 90% giao dịch khách hàng thực hiện trên kênh số; nhiều TCTD có hiệu quả hoạt động tốt nhờ tích cực chuyển đổi số, giảm tỷ lệ chi phí trên thu nhập (CIR) xuống ngưỡng 30%, tiệm cận tỷ lệ mà nhiều ngân hàng khu vực, quốc tế đang nỗ lực hướng tới. Công tác đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống công nghệ thông tin được chú trọng.

Các chỉ số thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tăng cao về số lượng và giá trị giao dịch. Trong 3 tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022: Giao dịch TTKDTM tăng 53,51% về số lượng; qua kênh Internet tăng 88,11% về số lượng và 7,43% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng tương ứng 65,55% và 13,31%; qua phương thức QR code tăng tương ứng 160,71% và 43,84%; qua POS tăng tương ứng 37,57% và 32,09%; giao dịch qua ATM giảm 2,37% về số lượng và 4,02% về giá trị, phản ánh xu hướng dịch chuyển sang thanh toán điện tử, TTKDTM. Tổng số lượng giao dịch qua Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng tăng 8,55% về giá trị; qua Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tăng 70,77% về số lượng và 18,55% về giá trị.

Thời gian qua, NHNN là một trong số các bộ, ngành đã được Thủ tướng Chính phủ đánh giá cao và biểu dương về tinh thần tích cực vào cuộc quyết liệt trong triển khai thực hiện Đề án 06. Thống đốc NHNN đã thành lập Tổ Công tác của ngành Ngân hàng triển khai Đề án 06 và ban hành Kế hoạch của ngành Ngân hàng triển khai Đề án 06 giai đoạn 2022-2025 và Kế hoạch nhiệm vụ chi tiết từng năm. Ngày 24/4 vừa qua, Thống đốc NHNN và Lãnh đạo Bộ Công an đã ký Kế hoạch phối hợp thực hiện các nhiệm vụ tại Đề án 06. Trong đó nêu cụ thể các nhiệm vụ, giao đơn vị đầu mối với sản phẩm đầu ra và thời hạn hoàn thành cụ thể. Đây là căn cứ quan trọng để các đơn vị thống nhất triển khai thực hiện.

Nhờ chủ động triển khai đồng bộ các giải pháp nên việc ngành Ngân hàng đã gặt hái một số kết quả tích cực trong triển khai Đề án 06. Đó là, Dịch vụ công của NHNN (cấp chứng thư số cá nhân) đã hoàn thành kết nối, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư chính thức từ tháng 12/2022. NHNN đã phối hợp với C06 – Bộ Công an đối soát, làm sạch 25 triệu hồ sơ khách hàng trong cơ sở dữ liệu thông tin tín dụng quốc gia. Hiện đang tiếp tục rà soát làm sạch 26 triệu hồ sơ khách hàng…

Về phía các TCTD, năm 2022 một số đơn vị như Vietcombank, BIDV, VietinBank… đã phối hợp với C06 - Bộ Công an hoàn thành triển khai thử nghiệm giải pháp ứng dụng xác thực qua thẻ CCCD gắn chíp trong một số nghiệp vụ như xác thực, định danh khách hàng tại quầy giao dịch; Xác thực, định danh khách hàng giao dịch tại ATM và đã bước đầu cung cấp dịch vụ thử nghiệm tại một số chi nhánh trên địa bàn Hà Nội, Quảng Ninh từ tháng 5/2022, hiện đang triển khai mở rộng cho các tỉnh, thành phố.

Năm 2023, một số ngân hàng như Vietcombank đã lập kế hoạch triển khai chính thức giải pháp sử dụng thiết bị di động (do ngân hàng mua sắm cho nhân viên) cài đặt ứng dụng xác thực khách hàng qua thẻ CCCD gắn chíp (giải pháp Match on Card – MoC) và cập nhật thông tin giấy tờ tùy thân, bước đầu mở rộng cho toàn bộ chi nhánh trên địa bàn Hà Nội trong tháng 5/2023; BIDV cũng đã hoàn thành 2 gói thầu mua sắm trang thiết bị để triển khai giải pháp xác thực khách hàng bằng CCCD gắn chip khi cung cấp dịch vụ rút tiền tại máy giao dịch tự động, xác thực khách hàng tại quầy…

Một số TCTD như Vietcombank, MB, PVComBank... đã phối hợp với C06 thử nghiệm hệ thống chấm điểm tín dụng công dân trên nền tảng dữ liệu dân cư. Ngoài ra, tại VietinBank, thực hiện chiến lược tài chính toàn diện của Chính phủ và góp phần hạn chế tình trạng tín dụng đen, VietinBank triển khai các hoạt động cho vay bằng phương thức điện tử và đặc biệt là cho vay tín chấp đối với các món nhỏ. Thông qua việc tiếp cận và khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, VietinBank có thể đánh giá được khả năng trả nợ và đẩy nhanh quá trình phê duyệt khoản vay, góp phần hạn chế tình trạng tín dụng đen.

Bên cạnh những kết quả đạt được, ông Phạm Anh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cũng thẳng thắn nhìn nhận những khó khăn thách thức đối với chuyển đổi số ngân hàng trong thời gian tới đó là thách thức về pháp lý, về nguồn vốn,…

Đối với vấn đề pháp lý, ông Tuấn cho biết, chuyển đổi số ngân hàng là thay đổi phương pháp truyền thống sang điện tử. Tuy nhiên, hành lang pháp lý chưa đồng bộ, từ luật giao dịch điện tử, chữ ký điện tử, định danh. Hiện nay, các bộ ngành đang dần hoàn thiện.

Hai là, việc phối kết hợp các bộ ngành, như việc khai thác chia sẻ thông tin giữa các đơn vị, hiện đang bước đầu để thực thi.

Ba là, thách thức từ nguồn lực chuyển đổi số bao gồm: tài chính, nhân lực công nghệ. Theo ông Tuấn, chuyển đổi số ngân hàng "không phải hô khẩu hiệu, phong trào", do đó cần phải có tài chính, con người để thực hiện.

Bốn là, thách thức đến từ xu hướng gia tăng tội phạm. Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho rằng, dù luật có các quy định chặt chẽ, Nghị định hay Thông tư dù có chi tiết nhưng vẫn có điểm tội phạm có thể lợi dụng.

Dù khó khăn, thách thức nhưng ông Tuấn nhấn mạnh, "khó nhưng vẫn phải làm". NHNN đã đánh giá các tác động, hiểu được bức tranh tổng thể và đưa ra một số giải pháp.

Theo đó, thời gian tới NHNN tiếp tục kiến tạo hoàn thiện thể chế, phấn đấu năm 2023 hoàn thiện các Nghị định; sớm ban hành hành lang pháp lý trong chuyển đổi số; các Thông tư liên quan mở tài khoản mở phát hành thẻ cho vay bằng phương thức điện tử;… Cùng với đó, đảm bảo hệ thống thanh toán quốc gia thông suốt ổn định, không chỉ liên ngân hàng mà còn bán lẻ.

Một điểm quan trọng được Vụ trưởng Vụ Thanh toán nhắc đến đó là, phối kết hợp với Bộ Công an khai thác hiệu quả cơ sở dữ liệu quốc gia; đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông.

Ngoài ra, thúc đẩy chính sách nguồn nhân lực – đây cũng là vấn đề Chính phủ trăn trở. Ông Tuấn cho biết, Ngân hàng Nhà nước tham mưu và có đề xuất chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, tăng cường đào tạo nâng cao chất lượng nhân lực hiện nay phục vụ chuyển đổi số.