Công bố môi trường biển 4 tỉnh miền Trung có cá chết

Từ sáng sớm nay, hàng chục phóng viên đã có mặt tại địa điểm công bố (khách sạn Sài Gòn - Đông Hà) để chờ theo dõi sự kiện.

Ông Trần Hồng Hà - Bộ trưởng Bộ TNMT phát biểu sáng 22.8

11 giờ 34: Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết: Từ khi xảy ra sự cố cá chết đến nay Bộ TNMT đã dùng nhiều biện pháp, kêu gọi nhiều nhà khoa học, chuyên gia vào cuộc để tìm hiểu nguyên nhân cá chết, điều tra hiện trạng biển… "Mặc dù thời điểm này, công bố này chưa đạt được trọn vẹn mong muốn biển đã sạch chưa nhưng đây là tín hiệu đang mừng vì chất lượng nước biển, phục hồi hệ sinh thái, tự làm sạch của biển tin tưởng hoàn toàn có thể làm sạch biển, tẩy các chất xyanua, phenol. “Môi trường biển có thể tự làm sạch, tự phục hồi được” – ông Hà nhấn mạnh.

Hầu hết các bãi tắm, vùng biển (trừ các nơi đang cảnh báo) có thể hoạt động du lịch, tắm biển. Sau này các nhà khoa học sẽ chỉ rõ tọa độ, địa điểm cần cảnh giác, ông Hà cho biết.

Việc lấy nước biển nuôi hải sản, tôm… hoàn toàn đảm bảo. Bộ NTPTNT cần công bố cho nhân dân biết. Riêng vấn đề an toàn hải sản phải chờ đợi, Bộ Y tế sẽ giám sát chặt chẽ hơn các khu vực đánh bắt hải sản để có đánh giá chính xác hơn. “Rất mong bà con thông cảm nhưng phải làm thận trọng, có số liệu cụ thể”, ông Hà nói.

Theo ông Hà,để biển miền Trung luôn luôn sạch thì điều kiện tiên quyết là phải giám sát được nguồn thải, kiểm soát nhà máy Formosa. Ông Hà cũng cảm ơn báo chí trong thời gian qua đã vào cuộc hết sức tích cực, trách nhiệm vụ việc Formosa, giúp cơ quan chức năng làm rõ nguyên nhân sự việc.

11 giờ 15: Tiến Sĩ Vũ Đức Lợi cho biết, cá chết vì Xyanua, Phenol kết hợp với Sắt khi súc rửa đường ống tại Formosa tạo thành hợp chất keo sắt làm cá chết vì thiếu ôxy. Hợp chất này trôi dần theo hải lưu từ Hà Tĩnh – Thừa Thiên – Huế.

11 giờ 08: Ông Võ Tuấn Nhân – Thứ trưởng Bộ TNMT nói với báo chí rằng hôm nay là Hội nghị báo cáo đánh giá hiện trạng môi trường. Nghĩa là môi trường hiện nay như thế nào, trầm tích nay ra sao, san hô thế nào… thì công bố như thế đó. “Chúng tôi đang tiếp tục nghiên cứu môi trường biển. Đến một thời điểm nào biển sạch rồi thì sẽ có lễ công bố biển đã sạch”, ông Tuấn nói.

11 giờ 00: Đại diện Bộ NNPTNT tại cuộc họp này cũng đã hướng dẫn các địa phương kê khai thiệt hại do sự cố môi trường và dự thảo đề án chuyển đổi nghề nghiệp cho ngư dân. Đồng thời, Bộ này cho biết, cũng sẽ phối hợp với các cơ quan khác để khôi phụ hệ sinh thái, phục hồi môi trường biển. "Rất mong Bộ TNMT khoanh vùng các vùng biển chưa an toàn, cần theo dõi để Bộ NTPTNT dễ theo dõi, phục vụ công tác lập đề án, hỗ trợ ngư dân khôi phụ sản xuất, khôi phụ môi trường biển", đại diện Bộ NN&PTNT cho biết.

Phó giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Văn Hợp (Đại học Huế)

10 giờ 49: Phó giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Văn Hợp (Đại học Huế) đề xuất Bộ TNMT cần nói rõ thêm tại sao cá chết. Công bố đã giảm hàm lượng chất đốc Xyanua, Phenol… nhưng giảm đến mức nào rồi, ngang mức an toàn hay chưa?. Theo PGS, TS Hợp cho rằng Bộ Y tế đã quá thận trọng khi nói “Hàm lượng một số chất độc đang giảm theo thời gian”. Cần nói rõ chứ không nói chung chung, phải nói giảm đến mức an toàn chưa, cá đã ăn được chưa?.

Ông Lê Minh Ngân - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình

10 giờ 30: Ông Lê Minh Ngân - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình cho rằng, hội nghị này cần công bố vùng biển an toàn, còn những vùng biển chưa an toàn thì khi nào an toàn, khi nào đánh bắt cá được, cá ở khu vực an toàn khai thác có tiêu thụ được không?. Bộ TNMT cần kiểm tra chặt chẽ các doanh nghiệp về vấn đề bảo vệ môi trường, đừng để một sự cố nào như sự cố Formosa gây ra.

10 giờ 20: Ông Đặng Quốc Khánh – Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh kiến nghị, Chính phủ cần yêu cầu Formosa thực hiện đúng cam kết của mình về việc đền bù, khôi phục môi trường biển. Cần công bố rộng rãi thông tin về biển đã cơ bản sạch cho người dân biết để họ yên tâm. Chúng tôi mong muốn Bộ NNPTNT cần trình bày rõ phương án hỗ trợ sinh kế cho nhân dân như thế nào.

10 giờ 00: Phó giáo sư, Tiến sĩ Phùng Chi Sỹ - Tổng thư ký Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường phát biểu: Phenol và Xyanua đều là hai chất độc nhưng nó ít tích tụ, bài tiết khá nhanh. Cho nên, nếu trong thời gian ngắn nữa mà không có nguồn xả thải tiếp thì hàm lượng chất độc sẽ giảm dần, nguồn nước biển sẽ an toàn dần. Sau khi giải quyết Formosa thì cần phải kiểm tra, giải quyết thêm nhiều nguồn chất thải nữa thì mới đảm bảo an toàn.

8 giờ sáng: Hội nghị báo cáo kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển bốn tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên-Huế đã được bắt đầu. Dự hội nghị có ông Trần Hồng Hà – Bộ trưởng Bộ TNMT; lãnh đạo 4 tỉnh miền Trung, đại diện văn phòng Trung ương Đảng, Chính phủ…

Ông Trần Hồng Hà: Kết quả đánh giá môi trường biển được công bố lần này được Hội đồng lập từ các chuyên gia trong và ngoài nước, các cơ quan chức năng… một cách khoa học, khách quan. Hội nghị sẽ có sự thảo luận và công bố vùng biển nào sạch, vùng biển nào chưa sạch để người dân lao động, sản xuất. Ông Hà tin tưởng với sự vào cuộc của Chính phủ, chính quyền và nhân dân cả nước thì chúng ta sẽ có cả biển và cả thép.

Ông Nguyễn Văn Hùng – Bí thư tỉnh ủy Quảng Trị: Mặc dù không mong muốn nhưng thảm họa đã xảy ra ảnh hưởng đến 4 tỉnh miền Trung. Đảng, Chính phủ đã quan tâm, tập trung chỉ đạo và cuối cùng tìm ra nguyên nhân, buộc Formosa xin lỗi và bồi thường 500 triệu USD. Đồng thời tìm sinh kế cho nhân dân để ổn định đời sống. Bây giờ cần công bố biển ở 4 tỉnh miền Trung đã sạch chưa để ổn định đời sống nhân dân. Hi vọng từ kết quả công bố, các ngành Trung ương sẽ hỗ trợ thêm cho 4 tỉnh miền Trung, cũng mong nhân dân cả nước hướng về 4 tỉnh miền Trung vượt qua khó khăn.

Ông Võ Tuấn Nhân – Thứ trưởng Bộ TNMT cho biết, sau sự cố cá chết, Chính phủ đã chỉ đạo một lực lượng đông đảo nhà khoa học, chuyên gia trong, ngoài nước phân tích. GS.TS Mai Trọng Nhuận – Đại học Quốc gia Hà Nội đã công bố báo cáo kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển tại 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế.

Kết luận quan trắc đánh giá hiện trạng, diễn biến và mức độ ô nhiễm của môi trường biển và các hệ sinh thái biển và ven biển 4 tỉnh miền Trung bằng quy trình, phương pháp khoa học, hợp lý cho thấy các thông số đặc trưng môi trường biển, trầm tích biển ở phần lớn các khu vực đã nằm trong giới hạn quy định của QCNV 10-MT: 2015/BTNMT, đạt quy chuẩn đối với vùng bãi tắm, thể thao dưới nước nuôi trồng thủy sản và bảo tồn thủy sinh.

Một số khu vực có dòng xoáy cục bộ (Sơn Dương, phía Đông của biển Nhật Lệ, hòn Sơn Chà), khả năng phân tán các chất trong nước kém hơn, đồng thời khả năng tích lũy độc tố trong trầm tích cao hơn cần tiếp tục theo dõi, giám sát chặt chẽ. Với sự kiểm soát chặt cẽ các nguồn phát thải từ đất liền và do cơ chế làm sạch tự nhiên của môi trường, làm lượng các chất ô nhiễm từ sự cố môi trường đang có xu hướng giảm theo thời gian. Hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển và nguồn lợi hải sản ở khu vực sau những tác động của sự cố môi trường bị suy thoái mạnh cả về đa dạng sinh học và quy mô, nay đã bắt đầu có sự hồi phục tích cực.

Về chất lượng hải sản đánh bắt theo số liệu giám sát của Bộ Y tế từ ngày 28.4 đến 8.8, kết quả kiểm nghiệm đánh giá mức độ an toàn của các mẫu hải sản lấy tại 4 tỉnh miền Trung cho thấy hàm lượng một số chất ô nhiễm trong hải sản đã giảm dần theo thời gian.

Thời gian tới Bộ Y tế sẽ phối hợp với Bộ NNPTNT thực hiện giám sát hải sản đánh bắt tại các vùng biển an toàn đã được Bộ TNMT công bố. Để tiếp tục theo dõi đánh giá diễn biến chất lượng môi trường và các hệ sinh thái biển ven bờ khu vực miền Trung và giám sát nguồn tác động từ các dự án, khu công nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ven biển Bộ TNMT sẽ triển khai đồng bộ các hoạt động qua trắc giám sát trển biển, trên đất liền.

Đặc biệt giám sát chặt chẽ nguồn phát thải từ công ty Formosa Hà Tĩnh. Kết nối dữ liệu, xây dựng hệ thống thông tin trên cơ sở dữ liệu và các ứng dụng công nghệ hiện đại trong giám sát, cảnh báo môi trường biển. Huy động sự tham gia các cấp ngành, cộng đồng dân cư trong việc giám sát các nguồn thải xả ra môi trường. Các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư cần tuân thủ nghiêm các quy định của phát luật, trong đó có phát luật về Bảo vệ môi trường.

Trước đó, vào ngày 6.4, hiện tượng cá chết diễn ra gần Khu công nghiệp Vũng Áng (Sơn Dương, Kỳ Anh, Hà Tĩnh), sau đó lan ra các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế, ảnh hưởng đến hàng trăm ngàn hộ dân, thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng cả về trước mắt và lâu dài.

Cá chết hàng loạt vào đầu tháng 4.2016.

Sau 3 tháng điều tra tích cực, ngày 30.6 Chính phủ họp báo công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt là do Formosa xả thải. Để khắc phục hậu quả, Fomosa cam kết đền bù 500 triệu USD và xin lỗi nhân dân Việt Nam.

Trong quá trình điều tra nguyên nhân cá chết, các cơ quan chức năng liên tục đưa ra các thông tin về chất lượng nước biển an toàn, hải sản đảm bảo chất lượng… Tuy nhiên, phần lớn người dân vẫn e ngại.

Nhớ biển, một số ngư dân vẫn ra khơi nhưng chẳng thu hoạch được gì nhiều.

Cho đến nay, người dân 4 tỉnh miền Trung vẫn chưa nhận được tiền đền bù từ phía Formosa. Cuộc sống người dân hết sức khó khăn, con em có nguy cơ phải nghỉ học vì đói nghèo.

Mong muốn của người dân là cơ quan chức năng phải công bố rõ ràng biển đã sạch hay chưa, bao giờ biển sạch, nếu biển chưa sạch thì phải có phương án khôi phục hệ sinh thái biển… Việc tìm sinh kế cho người dân rất được Chính phủ quan tâm, nhưng đến nay vì kinh phí có hạn nên chưa mang lại hiệu quả cao.