Đại sứ New Zealand Tredene Dobson: Hà Nội là thành phố mà tôi gọi là nhà

Đó có thể là tình yêu của Đại sứ Dobson dành cho Hà Nội, hay cho những vùng miền khác nhau của Việt Nam mà bà đã có dịp trải nghiệm trong những chuyến công tác.  Hơn hết, tình yêu đó cũng là cách bà tận tâm vun đắp cho mối quan hệ tin cậy và ổn định giữa New Zealand và Việt Nam.

Mối quan hệ song phương sâu sắc

* Thưa Đại sứ, quan hệ Việt Nam – New Zealand đã phát triển rất nhanh chóng những năm qua. Đấy là việc hai nước nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược trong cuộc hội đàm trực tuyến giữa lãnh đạo hai nước năm 2020 trong bối cảnh đại dịch Covid-19, hay việc Thủ tướng New Zealand thăm Việt Nam 2 lần trong 5 năm qua . Những phát triển chính sau 2 năm là gì?

- Trong 2 năm qua, cho dù đại dịch Covid-19, quan hệ Việt Nam - New Zealand ngày càng phát triển mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực. Các chính phủ và doanh nghiệp của chúng ta đã quyết tâm thúc đẩy mối quan hệ và đã tìm ra cách làm việc cùng nhau ngay cả với những thách thức do Covid-19 gây ra.

Như được dự kiến trong Kế hoạch Hành động Đối tác Chiến lược, và ngay cả khi có đại dịch, chúng ta đã cố gắng tăng cường hợp tác thương mại, phát triển quan hệ chính trị và tăng cường kết nối người với người.

Trong lĩnh vực giáo dục, các trường đại học và tổ chức đã nhanh chóng tạo ra và cung cấp các cơ hội học tập trực tuyến cũng như tận dụng cơ hội này để chuẩn bị cho sinh viên Việt Nam khi họ có thể đến New Zealand. Hoạt động hợp tác và thể chế giữa các cơ quan an ninh và quốc phòng của chúng tôi cũng tiếp tục, nhờ các nền tảng trực tuyến.

Hợp tác phát triển của chúng ta vẫn tiếp tục, chẳng hạn như chúng ta đã đạt được tiến bộ lớn trong dự án "An toàn đập" (giải quyết các rủi ro do xả lũ và vỡ đập nghiêm trọng) hiện đang ở giai đoạn 3. Chúng tôi cũng duy trì sự hỗ trợ với Việt Nam trong lĩnh vực làm vườn thông qua sự hỗ trợ của chúng tôi dành cho những người trồng chanh dây ở các tỉnh phía Bắc, dựa trên sự hỗ trợ chúng tôi đã làm rất thành công với người trồng thanh long. Đây chỉ là hai ví dụ về hỗ trợ phát triển liên tục của chúng tôi.

Chúng ta cũng chứng kiến sự hợp tác chặt chẽ giữa hai quốc gia trong việc ứng phó với đại dịch. New Zealand và Việt Nam đã hợp tác chặt chẽ với nhau trong khu vực, đặc biệt là thông qua APEC để hỗ trợ hiệu quả chuỗi cung ứng vaccine, thuốc và thiết bị bảo hộ cá nhân. Thông qua những cuộc trao đổi này, cả hai nước chúng ta đã học được rất nhiều điều.

Và New Zealand rất vui mừng được hỗ trợ trực tiếp cho Việt Nam với gói trị giá 2 triệu đô la New Zealand đáp ứng yêu cầu của Việt Nam về thiết bị y tế và phục hồi kinh tế có mục tiêu cho một số nhóm dễ bị tổn thương nhất. Ngoài ra, một công ty của New Zealand, Fisher and Paykel Healthcare đã quyên góp riêng cho một số bệnh viện công nghệ mới nhất về luồng không khí để hỗ trợ hô hấp và tất nhiên chúng tôi đã đóng góp cho vaccine Covid-19 tại Việt Nam (và các nơi khác) thông qua cơ chế COVAX.

Cuối cùng, chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Jacinda Ardern vào tháng 11 và chuyến thăm chính thức New Zealand của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chưa đầy một tháng sau đó là kết thúc hoàn hảo cho hai năm làm việc chăm chỉ kể từ khi thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược.

Hai nước chúng ta đã duy trì thành công các hoạt động trao đổi thường xuyên ở tất cả các cấp trong suốt đại dịch và nối lại các chuyến thăm cấp cao thực tế ngay sau khi cả hai nước mở lại biên giới cho du lịch quốc tế. Điều này chắc chắn đã đảm bảo cho mối quan hệ song phương của chúng ta ngày càng sâu sắc.

Tôi vui vì người Việt Nam ưa chuộng hoa quả New Zealand dịp Tết

* Trong chuyến thăm cuối tháng 11, Thủ tướng New Zealand Jacinda rất chú trọng về hợp tác nông nghiệp. Bà Thủ tướng nói rằng hai nước dường như là đối tác trời sinh về nông nghiệp.  Xin Đại sứ nói rõ hơn về hợp tác nông nghiệp và tiềm năng xuất khẩu nông sản giữa hai bên?

- Cả Việt Nam và New Zealand đều là những quốc gia nông nghiệp, trong đó nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế và cuộc sống của người dân.

Mối quan hệ nông nghiệp giữa hai nước chúng ta bắt đầu thông qua hợp tác phát triển, và gần đây hơn là qua hợp tác giữa chính phủ với chính phủ. Thương mại nông nghiệp giữa Việt Nam và New Zealand tiếp tục tăng cường và phát triển dựa trên tính chất bổ sung cho nhau trong các ngành nông nghiệp tương ứng của hai nước và vì chúng ta đã cam kết hướng tới một tương lai bền vững và có khả năng chống chịu tốt hơn cả về kinh tế và môi trường.

Chúng tôi tự hào xuất khẩu các sản phẩm sữa, thịt (thịt bò và thịt cừu) và trái cây sang Việt Nam, đồng thời vui mừng nhập khẩu gạo, dừa, hạt điều và hải sản của Việt Nam, cùng nhiều sản phẩm nông nghiệp tuyệt vời khác của cả hai nước.

Bên cạnh đó còn có Thỏa thuận hợp tác nông nghiệp cho phép chúng ta vượt ra ngoài thương mại song phương và cùng nhau thực hiện các ưu tiên chung như giảm phát thải khí nhà kính, an toàn thực phẩm, sức khỏe động vật và thực vật cũng như phát triển nông thôn.

Hơn nữa, New Zealand nổi tiếng về sản xuất trái cây chất lượng cao và chúng tôi mong muốn chia sẻ chuyên môn của mình với Việt Nam. Đây là điều dẫn đến dự án thanh long hiện đã hoàn thành của chúng tôi, giúp nông dân Việt Nam phát triển các giống thanh long cao cấp mới với màu sắc và hương vị mới, khả năng kháng bệnh mạnh và thời gian bảo quản tốt hơn.

Các dự án của chúng tôi cũng tập trung vào việc hỗ trợ các nhà sản xuất địa phương trong quá trình thương mại hóa. Là chủ sở hữu giấy phép của các giống trái cây mới được phát triển, các nhà sản xuất địa phương sẽ trở thành những người hưởng lợi lâu dài khi chúng ta thấy những loại trái cây mới này xâm nhập thị trường địa phương và quốc tế. 

Chúng tôi cũng có các chương trình phát triển khác tập trung vào việc tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, từ đó bảo vệ sản xuất nông nghiệp bền vững và sinh kế.

* Cũng trong chuyến thăm của Thủ tướng New Zealand năm qua, hai bên đã đạt được các thỏa thuận xuất khẩu trái cây. Đại sứ có thể chia sẻ kinh nghiệm cá nhân về sự hài lòng với nông sản New Zealand và Việt Nam trong cuộc sống hàng ngày?

- New Zealand và Việt Nam là đối tác thương mại bổ sung cho nhau và chúng ta nên nỗ lực để tối đa hóa cơ hội cho cả hai nước. Tôi rất vui khi thấy nhiều người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng quả Kiwi, táo và sơ ri New Zealand, đặc biệt là trong dịp Tết.

Người dân New Zealand cũng thưởng thức các loại trái cây và hạt nhiệt đới mà chúng tôi nhận được từ Việt Nam. Người New Zealand đặc biệt yêu thích trái cây và cam quýt của mình. Tôi biết bây giờ sẽ có rất nhiều người New Zealand vui mừng vì họ sẽ có nguồn cung chanh quanh năm, vì Việt Nam có thể cung cấp ngoài mùa vụ của New Zealand.

Chẳng bao lâu nữa bạn cũng có thể thưởng thức dâu tây và bí đao New Zealand tại Việt Nam. Những quả dâu tây đỏ đẹp mắt, thơm ngon của chúng tôi sẽ là những món quà tuyệt vời cho gia đình và bạn bè và bí là món bổ sung ngon miệng cho công thức nấu ăn mùa đông tuyệt vời.

Việt Nam nên đặc biệt tự hào về sự tiến bộ trong phát triển

* Sau 2 năm làm việc tại Việt Nam, ấn tượng lớn nhất của bà về Việt Nam là gì? Bà đánh giá thế nào về quyết tâm đạt được các mục tiêu phát triển và tăng trưởng của Việt Nam?

- Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam rất ấn tượng, và đặc biệt là như vậy khi bạn nhìn vào tình hình tài khóa kém tích cực hơn ở những nơi khác trên thế giới hiện nay. Tôi cho rằng tốc độ tăng trưởng của Việt Nam nói lên rất nhiều điều về cách tiếp cận của Chính phủ đối với việc phục hồi sau Covid-19 – với sự ưu tiên thực sự cho các chính sách nhằm tạo điều kiện phục hồi nhanh chóng. Điều này là ưu tiên hàng đầu trong việc quản lý kinh tế hiệu quả và thận trọng đang diễn ra của Việt Nam (tức là trước Covid).

Việt Nam nên rất tự hào về cách Việt Nam đã củng cố vị trí của mình trong chuỗi cung ứng toàn cầu và quản lý để trở thành một trong những trung tâm sản xuất thống trị và kết nối nhất thế giới.

Việt Nam cũng rất thông minh với các hiệp định thương mại, giúp đa dạng hóa tiếp cận thị trường và nguồn vốn FDI, bao gồm cả với New Zealand thông qua Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN-Úc New Zealand (AANZFTA), CPTPP và RCEP.

Và tất nhiên Việt Nam nên đặc biệt tự hào về tiến độ phát triển. Không phải ngẫu nhiên mà chỉ trong một thế hệ, Việt Nam đã phát triển từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới thành một quốc gia năng động và có thu nhập trung bình mới nổi.

Việt Nam và New Zealand chia sẻ một cách tiếp cận rất chung trong chính sách kinh tế và thương mại - cả hai nước chúng ta đều ủng hộ mạnh mẽ trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, cởi mở, minh bạch và tăng trưởng bao trùm; và đó là một khía cạnh quan trọng khác của mối quan hệ ngày càng sâu sắc của chúng ta.

Cam kết của Việt Nam đối với tăng trưởng và phát triển kinh tế là rất ấn tượng, quỹ đạo hiện tại cũng vậy. New Zealand mong muốn được hợp tác chặt chẽ với Việt Nam vào năm 2023 và xa hơn nữa để tăng cường hợp tác ở tất cả các cấp và đảm bảo rằng người dân của chúng ta được hưởng lợi ích chung của mối quan hệ này.

* Việt Nam và New Zealand đều là những quốc gia giàu bản sắc văn hóa dân tộc. Bà đã đến thăm các vùng khác nhau của Việt Nam và cảm nhận điều đó như thế nào? Chúng ta có hợp tác ở các vùng dân tộc để thúc đẩy vị thế kinh tế và đa dạng văn hóa của người dân không?

- Do đại dịch nên tôi đã không có nhiều cơ hội như mong đợi để đi du lịch vòng quanh Việt Nam, nhưng đây là điều tôi quyết tâm thay đổi vào năm 2023. Tuy nhiên, từ những chuyến thăm mà tôi đã thực hiện, và từ tiếp xúc với người Việt Nam, tôi luôn cảm nhận được sự đậm đà bản sắc văn hóa của Việt Nam với nhiều phong tục, tập quán và trang phục đa dạng.

Tôi rất tâm đắc với câu nói của người Việt Nam: "Bầu ơi thương lấy bí cùng. Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn". Điều này rất gần với giá trị kotahitanga ở New Zealand của chúng tôi – có nghĩa là đoàn kết, nâng đỡ lẫn nhau, hỗ trợ người khác và nhận lại. Đó là lý do tại sao phát triển toàn diện luôn là ưu tiên trong hỗ trợ phát triển của chúng tôi.

Kể từ năm 2012, chúng tôi đã tài trợ cho 9 dự án riêng biệt hỗ trợ một số nhóm dân tộc thiểu số của Việt Nam ở các tỉnh như Cao Bằng, Sơn La, Gia Lai, Quảng Trị trong lĩnh vực giáo dục, y tế hoặc phát triển nông nghiệp. Đây là sự bổ sung cho các dự án ngắn hạn và trung hạn như hỗ trợ phục hồi kinh tế cho hơn 3.000 người thuộc cộng đồng dân tộc thiểu số ở tỉnh Hà Giang và Quảng Trị thông qua dự án ứng phó với Covid-19.

Tôi hy vọng rằng trong tương lai, chúng ta sẽ chứng kiến nhiều hoạt động giao lưu văn hóa hơn nữa giữa Aotearoa New Zealand và Việt Nam. Cả hai quốc gia đều có truyền thống văn hóa phong phú để chia sẻ và tôi nghĩ thông qua việc khám phá những truyền thống đó, chúng ta sẽ tìm thấy nhiều niềm tin và giá trị chung.

Điều đặc biệt thú vị ở Hà Nội

* Đã ở Hà Nội được 2 năm, bà thấy thành phố này như thế nào? Bà thích gì nhất ở Hà Nội?

- Tôi vô cùng yêu Hà Nội. Trong năm đầu tiên ở Việt Nam, tôi không thể đi du lịch nhiều nhưng điều đó đã mang đến cơ hội tuyệt vời để khám phá thành phố mà giờ đây tôi gọi là quê hương.

Điều tôi thấy đặc biệt thú vị ở Hà Nội là những điều đối lập. Tại Hà Nội, bạn có thể tham quan Thành cổ và sau đó nhìn lên và thấy một tòa nhà chọc trời đang được xây dựng. Tôi có thể đi lang thang trong khu phố cổ vào buổi sáng để chụp những bức ảnh kiến trúc đổ nát tuyệt đẹp và vào buổi tối thưởng thức một trong những nhà hàng mới nổi tiếng của Hà Nội phục vụ những món ăn hiện đại nhất. Và bất kể tôi đi đâu hay làm gì, tôi đều được tận hưởng nụ cười của cộng đồng tuyệt vời đã đón nhận tôi.

Thật khó để chỉ ra một khía cạnh yêu thích của cuộc sống ở Hà Nội nhưng tôi phải thừa nhận rằng tôi đã phần nào nghiện những cách phục vụ cà phê khác nhau của các bạn. Ngay cả trước khi đến Hà Nội, tôi đã tự coi mình là một người sành cà phê (chúng tôi cũng thích cà phê ở New Zealand) nhưng ở đây tôi đã tìm thấy những thú vui mới như cà phê trứng và cà phê dừa.

Một trong những điều tôi thích làm vào cuối tuần là tìm một quán cà phê mới xinh đẹp và chỉ dành vài giờ để đọc một cuốn sách (thường là về lịch sử Việt Nam) và nhâm nhi cà phê!

* Bà có thể chia sẻ cảm nhận của mình về Tết ở Việt Nam?

Đây sẽ là Tết thứ hai của tôi ở Việt Nam. Điều tôi thực sự yêu thích ở Tết là cảm giác ấm áp, cảm giác yêu thương và kết nối - đặc biệt là với các gia đình khi họ quây quần bên nhau vào thời điểm đặc biệt này. Điều này rất giống với tinh thần của mùa Giáng sinh ở New Zealand.

Cũng như năm ngoái, tôi không thể về New Zealand cùng gia đình vào dịp Giáng sinh, nhưng cách mà những người bạn Việt Nam và gia đình của họ đã giúp chia sẻ truyền thống Tết của họ với tôi, khiến tôi cảm thấy đỡ nhớ gia đình hơn rất nhiều vào Giáng Sinh.

Tôi thực sự thích tìm hiểu về tất cả các truyền thống của Tết nhưng thành thật mà nói, tôi nghĩ phần yêu thích của tôi trong Tết là những món ăn tuyệt vời. New Zealand và Việt Nam có chung niềm đam mê và yêu thích ẩm thực, đặc biệt là vào các ngày lễ. Năm ngoái tôi đã được thử rất nhiều món ăn Tết mới nên tôi hy vọng Tết này sẽ mở rộng hơn nữa.

* Trong năm qua có điều gì để lại ấn tượng nhiều nhất mà bà muốn chia sẻ?

- Một trong những thú vị nhất trong công việc của tôi ở Hà Nội là hỗ trợ và làm việc với một số nhóm cộng đồng đang tạo ra tác động lớn nhất trong cộng đồng của họ. Thông qua Quỹ Người đứng đầu Đại sứ quán, chúng tôi có thể cung cấp các khoản tài trợ nhỏ cho các dự án cấp cộng đồng với mục tiêu phát triển. Ví dụ chúng tôi đóng góp 10.000 cây cho chương trình trồng rừng Hạnh phúc xanh của Quỹ Sống.

Với ECUE, chúng tôi đã giúp cải tạo một địa điểm bên bờ sông Hồng – trồng một khu vườn và tạo ra một khu vui chơi cho cả cộng đồng. Chúng tôi đã lắp đặt các tấm pin mặt trời trên mái các tòa nhà tại Nhà May Mắn – một cộng đồng hòa nhập tuyệt vời tại Thành phố Hồ Chí Minh hỗ trợ người khuyết tật cũng như trẻ em và gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

Và ngay trước Tết, tôi đến thăm Cao Bằng, nơi chúng tôi vừa làm việc với ChildFund để xây dựng cơ sở vật chất mới tại một trường dân tộc nội trú. 

Còn nhiều điều tôi có thể kể, nhưng thông qua mỗi dự án này, tôi có thể gặp gỡ những con người tuyệt vời đằng sau chúng - những cá nhân đã cam kết cả đời và công việc của họ để làm cho cộng đồng trở nên tốt đẹp hơn cho mọi người. Đó là một trải nghiệm rất khiêm tốn. Và tôi thực sự tin rằng chúng tôi rất vinh dự được phép đóng một phần rất nhỏ trong đó. Tôi biết mình sẽ còn được gặp nhiều người phi thường hơn nữa như thế vào năm 2023.

* Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ.