Dân số Việt Nam 100 triệu (Kỳ V): Nguy cơ giới trẻ "non tuổi đời, già tuổi yêu"

Những bà mẹ "ngây ngô"

Cuối tháng 3, các bác sĩ Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã đỡ đẻ thành công cho 1 sản phụ 13 tuổi. Theo các bác sĩ, sản phụ "nhí" đã sinh con ngay khi bước vào phòng sinh.

Còn vào giữa tháng 2, một bé gái 12 tuổi (ở Phú Thọ) cũng đã sinh con. Khi bé đang học tiểu học thì mẹ phát hiện con "béo bụng" bất thường nên đưa đi khám. Người mẹ đã "ngã ngửa" khi bác sĩ thông báo con có thai 7 tháng. Do thai quá to, con còn nhỏ nên chỉ có thể đợi con đủ 9 tháng 10 ngày để sinh nở. Bé cũng đã phải bỏ học để ở nhà "làm mẹ từ thuở còn thơ".

Cùng đó, 1 bé gái 13 tuổi, học sinh lớp 7 ở Sơn Động (Bắc Giang) đã tự mình "vượt cạn" trong nhà tắm, hạ sinh 1 bé gái. Khi nghe có tiếng trẻ khóc tron, gia đình tìm đến mới phát hiện. 

Được biết "bà mẹ nhí" này có bạn trai, quan hệ tình dục từ rất sớm. Dù đã phát hiện có thai nhưng em giấu diếm gia đình và bạn bè, thày cô cùng lớp, vẫn đi học bình thường.

Bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chia sẻ, bà từng chứng kiến các em nhỏ độ tuổi con cháu mình đã làm mẹ. Có cô bé mới 11 tuổi được bác sĩ phát hiện mang thai ở tuần thứ 32 nên không thể bỏ thai.

Khi sinh, do khung xương chậu nhỏ, em không thể sinh qua ngả âm đạo nên phải sinh mổ. "Cháu bé tuổi teen dù đã sinh con nhưng hoàn toàn ngơ ngác trước hiện tượng ra huyết kéo dài, bầu ngực rỉ sữa non hay vết sẹo lớn đau đớn ở bụng. Em phải điều trị tâm lý còn đứa con cũng tặng cho 1 gia đình hiếm muộn", bác sĩ Mỹ Nhi chia sẻ.

Theo bác sĩ Nhi, có quá nhiều hệ lụy khi trẻ vị thành niên quan hệ tình dục thiếu an toàn. Lúc này, giữ thai hoặc phá bỏ thai đều ảnh hưởng sức khỏe sinh sản, tổn thương tâm lý, tinh thần, nhiều trẻ bị tước bỏ cơ hội học hành, phát triển bản thân, thậm chí mất đi cơ hội làm mẹ sau này.

Bác sĩ Phan Chí Thành, Chánh văn phòng Trung tâm Đào tạo và Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết điều này cũng không có gì lạ trong bối cảnh hiện nay.

Bác sĩ Thành chia sẻ anh đã từng tư vấn, khám cho nhiều bé gái 12-13  tuổi mang bầu 5-6 tháng thậm chí 7-8 tháng mà không hề nghĩ rằng mình mang bầu. Còn người mẹ mang con đến khám cũng chỉ nghĩ con mình bị béo bụng, tăng cân do dậy thì mà thôi…

Bác sĩ Thành cho biết, ngày nay, trẻ tiếp cận các thông tin về tình dục rất sớm. Tại nói chuyện về sức khỏe giới tính cho các em học sinh lớp 5, bác sĩ Thành hỏi riêng các em trai thì có đến 80-90% các em cho biết bản thân đã xem phim sex hoặc nhìn thấy bạn xem phim sex và tụ tập cùng xem.

Mới đây, bác sĩ Thành cũng đã tư vấn cho cô bé học lớp 12 có các dấu hiệu mắc bệnh phụ khoa. Cô bé cho biết, có người yêu từ lớp 8, đến nay đã trải qua 4 mối tình, mối tình nào cũng yêu "hết mình".  

"Tuy nhiên, khi hỏi về biện pháp tránh thai, tự bảo vệ mình khỏi các bệnh lây truyền tình dục thì em rất ngây thơ cho biết: bạn trai "nhìn" khỏe mạnh, bạn trai xuất tinh ngoài và "cam đoan" không thể có thai.

Thực sự các em đang yêu đương rất thoải mái nhưng lại tự bảo vệ mình bằng… niềm tin. Đây là thực trạng rất đáng lo", bác sĩ Thành nhận định.

Theo báo cáo mới nhất công bố vào cuối năm 2022 của Vụ Sức khỏe Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế), số ca mang thai ở tuổi vị thành niên (15-19 tuổi) không giảm trong những năm gần đây, chiếm khoảng 2,5-3% tổng số phụ nữ mang thai.

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm có thêm 3.000 ca vị thành niên phá thai tại các cơ sở y tế công lập. Thực tế có thể cao hơn nhiều. Theo khảo sát về Mục tiêu Phát triển Bền vững Quốc gia (SDGs) được công bố vào năm 2022, hơn 40% ca phá thai ở Việt Nam được thực hiện tại các cơ sở tư nhân.

Theo khảo sát này, khoảng 22 đến 28% thanh niên từ 15 đến 24 tuổi đã quan hệ tình dục trong 12 tháng qua. Tỷ lệ nam quan hệ tình dục trước 15 tuổi là 0,2% trong khi của nữ là 0,9%. Gần 9% phụ nữ từ 15 đến 19 tuổi có quan hệ tình dục với bạn tình lớn hơn họ từ 10 tuổi trở lên trong 12 tháng qua.

Nhiều nguy cơ khi mang thai ngoài ý muốn

GS.TS Nguyễn Đình Tảo, Chủ tịch Hội Hỗ trợ Sinh sản Hà Nội nhận định, tỷ lệ vô sinh, hiếm muộn tại Việt Nam ngày càng gia tăng. Theo GS Tảo, một nghiên cứu mới của Bệnh viện Phụ sản Trung ương và Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho thấy, tỷ lệ vô sinh ở các cặp vợ chồng trẻ hiện nay là 7,7%. Trong đó, vô sinh nguyên phát là 3,9% và vô sinh thứ phát là 3,8%. 

Trong đó, một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ vô sinh gia tăng trong giới trẻ là quan hệ tình dục thiếu an toàn, lây truyền qua đường tình dục hoặc nạo phá thai gây viêm nhiễm, dính buồng trứng…

Chia sẻ với PV Dân Việt, bác sĩ Cao Hồng Chi, Giám đốc Trung tâm sức khoẻ sinh sản và Tư vấn cộng đồng (Hội Kế hoạch hoá gia đình Việt Nam) cho biết, hiện nay nhiều thanh thiếu niên yêu sớm, không có kiến thức về sức khoẻ sinh sản, không biết sử dụng các biện pháp tránh thai hoặc sử dụng không đúng cách dẫn tới hậu quả mang thai ngoài ý muốn. 

Khi mang thai như vậy các bạn trẻ sẽ nghĩ đến chuyện đi bỏ thai, nếu bỏ nhiều lần đương nhiên sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ sinh sản, có thể gây viêm tắc buồng trứng, nhiễm trùng buồng tử cung dẫn đến vô sinh. Ngay lập tức làm thủ thuật vệ sinh không đúng có thể gây nhiễm trùng, băng huyết, thủng tử cung.

Nhiều bạn trẻ lớp 10, 11 giấu bố mẹ, thai càng giấu càng to, khi bố mẹ phát hiện ra dẫn con đi bỏ nhưng không muốn vào viện mà vào các phòng khám tư hoặc nơi kín đáo. Ở các phòng khám chui dễ dẫn đến nguy cơ tai biến khi nạo phá thai như thủng tử cung, sốc phản vệ... ảnh hưởng đến sức khoẻ sinh sản  của bạn trẻ sau này, thậm chí là cả tính mạng. 

Hay chỉ riêng chuyện uống thuốc "khẩn cấp" để tránh thai cũng nhiều bạn trẻ lạm dụng, gây hậu quả lâu dài. Nhiều bạn thường xuyên uống thuốc tránh thai khẩn cấp sau mỗi lần quan hệ tình dục. Nhưng các bạn không biết rằng tại sao lại dùng thuốc khẩn cấp, dùng trong trường hợp nào. 

Thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ dùng trong trường hợp “cháy nhà” như bị hiếp dâm, bao cao su bị thủng mà lần quan hệ đó có khả năng có thai hoặc uống thuốc tránh thai hàng ngày nhưng bị quên thì mới dùng. 

Thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ “cứu cánh” trong trường hợp khẩn cấp chứ không phải biện pháp tránh thai mà mình sử dụng thường xuyên. 

Rất nhiều bạn trẻ không hiểu vấn đề này cho nên lần nào quan hệ tình dục cũng dùng thuốc lần đó, nguy cơ uống thường xuyên dẫn đến rối loạn kinh nguyệt, dùng nhiều trong thời gian dài sẽ gây ức chế buồng trứng sau này khó mang thai. Và khi nạo phá thai nhiều lại có nguy cơ viêm nhiễm cổ tử cung, tắc vòi trứng dẫn đến vô sinh… 

GS.TS Nguyễn Duy Ánh - Giám đốc bệnh viện Phụ sản Hà Nội cũng đánh giá, mang thai ở tuổi vị thành niên ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, nguy cơ tử vong mẹ vẫn còn cao so với các bà mẹ sinh con ở tuổi trưởng thành. Người mẹ trẻ dễ gặp các nguy cơ tai biến sản khoa, băng huyết, đẻ khó, suy nhược sau sinh..

Còn trẻ sinh ra cũng có nguy cơ tử vong cao. Con của các bà mẹ vị thành niên thường có tỉ lệ nhẹ cân, bệnh tật và tử vong cao gấp nhiều lần so với con của các bà mẹ tuổi trưởng thành.

Về mặt kinh tế – xã hội, khi có thai ở tuổi vị thành niên phải gián đoạn việc học hành, khó khăn về kinh tế và không kiếm được việc làm, dẫn trẻ vị thành niên vào con đường bế tắc. Hạnh phúc gia đình có thể bị rạn nứt, dễ lâm vào cảnh éo le, ảnh hưởng đến tương lai của trẻ vị thành niên.

Tỷ lệ ly hôn của các cặp vợ chồng "trẻ con" này cũng cao hơn, dễ phát sinh bạo lực gia đình. Nhiều trường hợp bạn trai trốn tránh trách nhiệm, ruồng bỏ, gia đình và xã hội không chấp nhận dẫn đến mẹ vị thành niên dễ bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý.

"Việc vị thành niên có quan hệ tình dục sớm khi cơ thể còn quá non nớt có thể làm tổn thương cơ quan sinh sản ở cả nam và nữ. Nguy cơ cao mắc phải các bệnh viêm nhiễm qua đường tình dục, gây tắc vòi trứng ở nữ, tắc ống dẫn tinh ở nam, là một trong những nguyên nhân gây vô sinh phổ biến nhất hiện nay ở các bạn trẻ", GS Ánh chia sẻ.

Mời các bạn xem clip GS Nguyễn Đình Cử chia sẻ về thách thức và cơ hội khi dân số Việt Nam tròn 100 triệu người. 

Kỳ cuối: Dân số Việt Nam 100 triệu: Cơ hội nhiều, thách thức lắm