Đập Tam Hiệp: "Cha đẻ" là Tôn Trung Sơn, làm chậm quá trình quay của Trái đất

Con đập là một rào chắn lớn được xây dựng ngăn sông suối để hạn chế và sử dụng dòng nước cho mục đích của con người như thủy lợi và sản xuất thủy điện. Vì vậy con đập là những chiến công kinh ngạc do con người tạo ra nhằm đem điện đến cho cuộc sống của các cộng đồng xung quanh.

Tuy nhiên, đồng thời nó cũng là chủ đề gây tranh cãi quốc gia, khu vực hoặc thậm chí quốc tế đáng chú ý. Và, không có con đập nào thu hút được nhiều tiếng tăm như đập Tam Hiệp - một con đập có quy mô lớn đến mức nó thực sự đã làm chậm vòng quay Trái đất.

Vì vậy, nếu bạn muốn nghe câu chuyện đằng sau Đập Tam Hiệp – một tượng đài nhân tạo phục vụ đổi mới hay là một con vật phá hoại? Bạn sẽ có câu trả lời qua 13 sự thật về đập Tam Hiệp dưới đây:

Tôn Trung Sơn, cha đẻ ý tưởng Đập Tam Hiệp

Thường được coi là cha đẻ của Trung Quốc hiện đại, Tôn Trung Sơn ban đầu đề xuất ý tưởng về đập Tam Hiệp suốt từ đầu năm 1919. Lật đổ triều đại Mãn Thanh của Trung Quốc vào năm 1922, Tôn Trung Sơn đã châm ngòi cho cuộc cách mạng gieo hạt giống của những gì cuối cùng trở thành Trung Hoa Dân Quốc.

Trong một bài báo có tiêu đề "Kế hoạch phát triển ngành công nghiệp", Tôn Trung Sơn đã đề xuất ý tưởng xây dựng một con đập không chỉ giúp kiểm soát lũ sông Dương Tử, mà còn thể hiện sức mạnh mới của Trung Quốc. Tuy nhiên, phải mất một thời gian dự án mới thành hiện thực (khởi công năm 1994, hoàn thành năm 2009).

Quy mô khổng lồ của đập Tam Hiệp

Thông tin xuất phát từ Trung Quốc cho rằng đập Tam Hiệp có thể nhìn thấy từ không gian, nhưng các nhà khoa học khẳng định điều này không đúng. Mặc dù vậy, con đập này rất lớn. Nó được làm bằng thép và bê tông, đập thép dài 2,33 km, cao đỉnh đập cao 185 mét trên mực nước biển.

Trung Quốc đã huy động 510.000 tấn thép để xây dựng con đập khổng lồ này. Để so sánh, số thép này có thể xây dựng được 60 tháp Eiffel, biểu tượng của nước Pháp.

Con đập được thiết kế để đáp ứng mực nước "một lần trong một thiên niên kỷ" ở mức 175 m hoặc chảy tới 70.000 mét khối mỗi giây. Hiện tại, theo quan chức Trung Quốc mực nước của Đập ở mức 147 m và 26.500 mét khối mỗi giây, hoàn toàn an toàn.

Vùng hồ chứa có chiều dài trung bình khoảng 660 km và rộng 1,12 km. Vùng hồ chứa có thể tích 39,3 tỷ m3 và tổng diện tích bề mặt nước 1045 km2. Khi hoàn thành, tổng diện tích đất bị ngập nước của hồ là 632 km2.

Ba mục đích chính

Mặc dù đập Tam Hiệp có xu hướng thu hút sự chú ý tiêu cực hơn, con đập cũng có một số lợi ích tích cực đáng chú ý.

Đập Tam Hiệp được thiết kế để phục vụ ba mục đích chính là kiểm soát lũ, sản xuất thủy điện và cải thiện giao thông, mà một số người tin rằng, cũng là một lợi thế lớn của việc có đập.

Giải quyết nạn đói điện

Để tạo ra năng lượng, dự án thủy điện cần cơ sở hạ tầng lớn. Đập Tam Hiệp cung cấp năng lượng cho hàng triệu người sử dụng với 34 máy phát điện khổng lồ với tổng công suất phát điện là 22.500 MW. Chính phủ Trung Quốc ước tính dự án đập Tam Hiệp tiêu tốn 180 tỷ nhân dân tệ (22,5 tỷ USD).

Dự án Tam Hiệp đã mất hàng thập kỷ mới hoàn tất

Trong nhiều năm, ý tưởng xây dựng một con đập đủ lớn để chặn sông Dương Tử dường như không khả thi. Sau khi Tôn Trung Sơn đề xuất vào năm 1919, cho đến năm 1944 – 1946, Đập Tam Hiệp mới được thảo luận đến.

Cộng hòa Trung Quốc đã ký hợp đồng với Cục Cải tạo Hoa Kỳ để thiết kế con đập vào năm 1946. Tuy nhiên, dự án này đã nhanh chóng bị hủy bỏ do cuộc nội chiến Trung Quốc diễn ra sau Thế chiến II. Đã có nhiều nỗ lực để xây dựng con đập vào những năm 1950 và trong những năm 1970, nhưng bất ổn xã hội buộc dự án phải hoãn lại.

Mãi đến ngày 14/12/1994, chính phủ Trung Quốc mới khởi công xây dựng đập Tam Hiệp và đưa vào vận hành vào năm 2009. Cho đến ngày nay, vẫn thường xuyên có những điều chỉnh nhất quán đối với con đập được thực hiện.

Đập Tam Hiệp đã bị trì hoãn kể từ khi bắt đầu

Kể từ khi đập Tam Hiệp được công bố vào năm 1994, dự án đã quằn quại trong tranh cãi và trì hoãn.

Dự án ban đầu dự kiến hoàn thành vào năm 2008 nhưng chi phí tăng vọt, mối quan tâm về môi trường, tham nhũng và các vấn đề tái định cư khiến tiến độ dự án bị chậm lại và đôi khi bị đình trệ, với người dân địa phương thì hại nhiều hơn lợi.

Ô nhiễm nguồn nước

Một trong những tranh cãi lớn nhất xung quanh đập Tam Hiệp là mức độ thiệt hại mà con đập gây ra cho môi trường.

Ước tính rằng 70% nước ngọt Trung Quốc bị ô nhiễm và con đập có thể làm cho nó tồi tệ hơn rất nhiều. Con đập nằm trên đỉnh các cơ sở xử lý chất thải cũ và hoạt động khai thác. Chưa kể, 265 triệu gallon nước thải thô bị lắng đọng ở sông Dương Tử mỗi năm.

Di cư ồ ạt

Khi dự án được xây dựng, 1,2 triệu người dân đã buộc phải di dời và tìm nhà mới.

Hiện tại, chính phủ Trung Quốc vẫn đang di cư người dân ra khỏi khu vực và dự kiến sẽ di chuyển thêm hàng trăm ngàn người ra khỏi khu vực trong những năm tới.

Kiểm soát lũ tốt hơn

Lũ lụt theo mùa của sông Dương Tử là nỗi khiếp sợ của người dân bản địa hết năm này đến năm khác. Sông Dương Tử là con sông dài thứ ba trên thế giới, trải 6,357 km trên khắp châu Á.

Đập Tam Hiệp giúp giữ dòng sông trong mùa lũ, giúp bảo vệ hàng triệu ngôi nhà và cuộc sống ở hạ lưu cũng như các thành phố quan trọng nằm liền kề với Dương Tử như, Vũ Hán, Nam Kinh và Thượng Hải.

Sản xuất điện

Đập Tam Hiệp tạo ra năng lượng gấp 11 lần so với đập Hoover của Mỹ xây dựng năm 1936, trở thành nhà máy điện lớn nhất thế giới có công suất 22.500 MW.

Lượng năng lượng được tạo ra rất lớn, đập Tam Hiệp được cho là phần lớn hỗ trợ toàn bộ quốc gia Trung Quốc.

Tác động môi trường tiêu cực

Khu vực xung quanh đập Tam Hiệp là ngôi nhà của 6.400 loài thực vật, 3.400 loài côn trùng, 300 loài cá và hơn 500 loài động vật có xương sống trên cạn.

Con đập không chỉ ảnh hưởng đến các loài này mà còn cả môi trường chúng sống.

Xói mòn hồ chứa đã gây ra lở đất và thậm chí đã đe dọa một trong những nghề cá lớn nhất thế giới trên Biển Đông. Con đập quá lớn đến nỗi nó đã tạo ra một vi khí hậu đe dọa hệ sinh thái của khu vực. Vi khí hậu là một vùng khí quyển địa phương có khí hậu khác biệt với xung quanh.

Đập Tam Hiệp tốn kém

Đập Tam Hiệp không hề rẻ chút nào. Ước tính tổng chi phí của con đập đã dao động ở khắp mọi nơi từ 25 tỷ đô la và đã tăng vọt lên tới 37 tỷ đô la theo một số tính toán.

Dự án thậm chí còn bị quốc hội Trung Quốc phản đối vì chi phí này cũng như 140 thị trấn, 13 thành phố và 1.600 khu định cư (thắng cảnh lịch sử) đã bị dẹp đi để xây đập.

Đập Tam Hiệp đã làm chậm quá trình quay của Trái đất

Bí mật đằng sau hiện tượng này là quán tính. Khi đập ở mức tối đa, hồ chứa chứa 42 tỷ tấn nước. Sự thay đổi khối lượng có kích thước đó ảnh hưởng đến Trái đất, làm tăng độ dài của một ngày thêm 0,06 micro giây.