Những lưu ý khi phát triển chăn nuôi dê, cừu

Nghề nuôi dê, cừu được đánh giá là có tiềm năng kinh tế cao, cung cấp nhiều sản phẩm thiết thực cho xã hội. Ngoài thịt, sữa dê cung cấp dinh dưỡng cho người tiêu dùng đặc biệt đối với trẻ em, người già và làm đẹp cho phụ nữ; lông, da, sừng móng của cừu, dê là nguyên liệu phục vụ cho công nghiệp nhẹ; phân dê, cừu quay lại cải thiện độ phì cho đất, làm tăng năng suất cho cây trồng...

Đàn dê, cừu tăng nhanh

Dê, cừu khá dễ nuôi, ăn nhiều loại thức ăn thô xanh như lá cây, cỏ. Thức ăn của chúng lại không cạnh tranh lương thực của con người. 

Dê dễ thích nghi với phổ địa lý, khí hậu khác nhau trong nước, ít bệnh, tật; còn cừu ưa khí hậu khô cạn, tại các khu vực miền Trung cừu đều có thể sống và phát triển tốt. Thêm vào đó, chi phí đầu tư vào chăn nuôi dê, cừu không cao, chuồng trại đơn giản, khả năng thu vốn nhanh.

Cũng chính vì thế, đàn dê cừu nước ta những năm gần đây tăng khá nhanh. Theo Cục Chăn nuôi (Bộ NNPTNT), từ năm 2016-2018, đàn dê cừu nước ta tăng trưởng 15,45%; sản lượng thịt tăng gần 20% đối với dê và cừu. 

Năm 2018, nước ta có đàn dê và cừu trên 2,8 triệu con. Năm 2019, tốc độ tăng trưởng của đàn dê, cừu là 15,45%; sản lượng thịt hơi xuất chuồng của dê, cừu tăng gần 20%.

Theo đó, đàn dê nước ta tập trung chủ yếu ở vùng Trung du và miền núi phía Bắc, tiếp theo là Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung (hai vùng này chiếm 57,41% về tổng đàn dê và 51,16% về sản lượng thịt dê); ĐBSCL, Tây Nguyên cũng có sự phân bố tương đối về đầu đàn và sản lượng và ít nhất là đồng bằng sông Hồng. 

Chăn nuôi dê chủ yếu ở quy mô nông hộ với giống dê bản địa hoặc dê lai, nhưng cũng đã xuất hiện một số trang trại nuôi dê thịt lớn, quy mô từ 1.000 - 3.000 dê thịt, chủ yếu là giống ngoại ở Lâm Đồng, Ninh Bình, Long An.

Đối với chăn nuôi cừu, đối tượng này không phổ biến như các loại vật nuôi khác, chỉ có 16/63 tỉnh chăn nuôi cừu. Trong đó, tỉnh Ninh Thuận chiếm hơn 91,8% số đầu đàn cừu và 92% sản lượng thịt cừu cả nước.

Những lưu ý phát triển bền vững nghề nuôi dê, cừu

Theo PGS - TS Hoàng Kim Giao - Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia súc lớn Việt Nam, để phát triển chăn nuôi dê cừu bền vững, hướng tới chuyên nghiệp, người chăn nuôi cần lưu ý các vấn đề sau:

Về giống: Chọn lọc, nhân thuần các giống dê, cừu nội hiện có trên cơ sở xây dựng, củng cố các vùng giống địa phương. 

Đề nghị xây dựng và hình thành các vùng giống dê, cừu như sau: Vùng giống dê sữa - thịt tại: Ninh Thuận, Bình Thuận, Hà Nội, Bình Dương, TP.HCM; Tây Ninh, Vũng Tàu.

Vùng giống dê thịt - sữa tại: Tiền Giang, Trà Vinh, Vĩnh Long, Bến Tre, các tỉnh Tây Nguyên; vùng giống dê thịt tại: Thanh Hóa, Hòa Bình, Sơn La, Nghệ An, Lạng Sơn, Hà Giang, Bắc Giang…

Chọn lọc, cải tạo, nhân thuần theo định hướng để 25-30 năm sau hoặc lâu hơn Việt Nam sẽ có giống dê, cừu năng suất cao và phù hợp với điều kiện sinh thái của Việt Nam.

Về thức ăn: Tạo nguồn thức ăn thô xanh đầy đủ cho dê, cừu trên cơ sở trồng các loại cỏ, cây lá những loại dê, cừu thích ăn; xây dựng tiêu chuẩn khẩu phần ăn phù hợp với từng giống dê, cừu và phù hợp với giai đoạn phát triển sinh lý khác nhau của chúng.

Tổ chức sản xuất: Quy hoạch vùng chăn nuôi đối với từng đối tượng vật nuôi. Ví dụ: Dê tập trung nuôi tại vùng miền núi phía Bắc; Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, có thể mở rộng và phát triển nuôi dê tại Đông Nam Bộ; Tây Nguyên; những vùng cao, gò đồi tại ĐBSCL; vùng núi đồi của Đồng bằng sông Hồng. 

Cừu tập trung vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung; Đông Nam Bộ; Tây Nguyên và một số nơi tại Đồng bằng sông Hồng, Trung du và miền núi phía Bắc.

Quy hoạch bãi chăn, đồng cỏ. Bãi chăn, đồng cỏ ngoài việc vận động thu lượm cỏ, khoáng… còn tạo điều kiện cho đực, cái tiếp xúc lẫn nhau để kích thích và tăng khả năng sinh sản cho chúng. Quy hoạch lại các chợ bán gia súc sống, lò giết mổ dê, cừu. Có thể ghép lò giết mổ cừu, dê vào các lò giết mổ trâu, bò, ngựa.

Cùng với đó, tổ chức liên doanh, liên kết, hình thành các HTX, các câu lạc bộ chăn nuôi dê, cừu; khuyến khích đăng ký xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu; tổ chức hội thi, triển lãm, hội chợ đấu xảo vật nuôi; quản lý chăn nuôi theo chuỗi ngành hàng thịt dê, cừu; sữa dê, cừu…