Điều gì xảy ra khi một máy bay bỗng dưng mất tích?

Máy bay của hãng hàng không EgyptAir

Liên quan tới vụ việc chiếc máy bay EgyptAir số hiệu MS804 mất tích trên đường từ Paris tới Cairo, Jeffrey Price, một giáo sư người Mỹ với 30 năm kinh nghiệm về an ninh an toàn hàng không, đã tiết lộ những gì diễn ra "sau hậu trường" ngoài những tin tức cập nhật thường xuyên khi có một máy bay mất tích.

Về cơ bản, có thể hiểu máy bay mất tích khi nó biến mất khỏi màn hình radar hay không liên lạc với trạm không lưu. Tuy nhiên, thời gian chính xác lại tùy thuộc vào đường bay. Ở các tuyến thông dụng, điều phối viên sẽ phát hiện ngay khi một máy bay trục trặc, nhưng ở các cung đường "hẻo lánh" hơn thì phải tới 10-15 phút. Máy bay ở trên mặt biển thường xuyên liên lạc với trạm không lưu dưới mặt đất.

Ngay khi máy bay mất khỏi màn hình radar, điều phối viên sẽ ngay lập tức liên hệ với trạm không lưu tiếp theo và quanh khu vực. Nếu vẫn không có dấu hiệu gì, họ sẽ báo hiệu cho sân bay tại điểm đến. Quân đội các nước cũng được thông báo để có thể trợ giúp khi cần thiết.

Người thân của hành khách trên chuyến bay tới Cairo

Máy bay quân đội và tàu thuyền hải quân sẽ tham gia tìm kiếm trong khu vực cùng với tàu, thuyền dân dụng, tức là bằng công nghệ lẫn mắt thường. Thuyền sẽ giám sát lòng biển, còn phi công sẽ thực hiện thủ công việc quan sát ngoài trời. Ở độ cao gần 10km thì đó là điều hơi thiếu khả thi, nhưng đó là quy trình huy động bắt buộc.

Sân bay điểm đến của máy bay sẽ trở thành tâm điểm trong thời gian sự cố diễn ra. Trong trường hợp này là sân bay Cairo sẽ đưa ra các thông báo cho báo chí và thân nhân hành khách. Đây là điều quan trọng vì người thân cũng như các nhân chứng cần thông tin liên lạc.

Đa số các chuyến bay không hạ cánh hay chuyển hướng, trừ khi bị tấn công như MH17 ở Ukraine hồi năm 2014. Khi đó, sân bay đi sẽ kiểm tra các đường băng. Nếu không có trục trặc thì các chuyến bay sẽ tiếp tục.

Khu vực tìm kiếm

Nước mà máy bay đăng ký bay tới sẽ thực hiện điều tra, nhưng không đơn độc vì có sự trợ giúp của nhiều cơ quan khác, vì trên chuyến bay có nhiều công dân nước ngoài. Mỗi thành viên trong ban điều tra sẽ tìm hiểu các giả thuyết khác nhau, ví dụ thời tiết - nếu như các máy bay khác thông báo gặp bão - lần cuối bảo trì, các vấn đề từng gặp, số khung, số máy v.v... 

An ninh hay vấn đề con người cũng là một yếu tố, trong trường hợp tương tự máy bay Đức Germanwing 9525 bị phi công lái đâm vào núi. Tất cả nhằm loại trừ sàng lọc dần dần các khả năng.

Cuộc điều tra sẽ kéo dài liên tục. Hồi máy bay Air France 447 tai nạn năm 2009, phải mất 2 năm cho tới khi tìm hộp đen ở biển Atlantic để tìm hiểu nguyên nhân.

Hộp đen máy bay 

Có 2 'hộp đen' màu da cam. Một ghi lại lời của phi công trong buồng lái 30 phút gần nhất, bao gồm các đoạn hội thoại của 2 phi công và với đài kiểm soát không lưu. Hộp còn lại lưu trữ các thông tin như tốc độ gió, cao độ, và thông số khí động học, kỹ thuật của máy bay. Nếu thông tin được khôi phục hoàn toàn, hộp đen sẽ là nhân chứng quý giá trong việc điều tra những gì đã xảy ra với máy bay.

Đôi khi, việc điều tra đi vào ngõ cụt. Điển hình là MH370. Việc chiếc máy bay này biến mất không nguyên do vẫn là bí ẩn trong ngành hàng không. Giữa bối cảnh các vụ tấn công diễn ra gần đây, nhiều người có thể tin vào giả thuyết máy bay bị khủng bố, nhưng các điều tra viên sẽ khách quan nhất có thể. Một kết luận như vậy cần bằng chứng rõ ràng từ hộp đen, mảnh vỡ..., nếu không sẽ rất khó khẳng định.