Đô thị hóa đúng cách để giữ gìn di sản

Làm sao để hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo tồn di sản là câu hỏi được đặt ra tại hội thảo quốc tế “Bảo tồn và phát huy giá trị các đô thị di sản” ngày 14.6, tại Di sản Văn hóa thế giới Hội An, tỉnhQuảng Nam.

Áp lực phát triển kinh tế

Di sản Hội An bị ảnh hưởng bởi hiện tượng nước biển dâng… Ảnh: Xuân Mai

Trong khuôn khổ Festival di sản Quảng Nam lần thứ 6, ngày 14.6, UBND tỉnh Quảng Nam phối hợp cùng Bộ Ngoại giao tổ chức hội thảo quốc tế “Bảo tồn và phát huy giá trị các đô thị di sản”.

Tham dự hội thảo này có các nhà quản lý, chuyên gia trong lĩnh vực bảo tồn di sản trong nước và quốc tế cùng đại diện các ngành chức năng, đại diện các tỉnh, thành phố có di sản. Tại hội thảo, các đại biểu đã đưa ra nhiều tham luận, ý kiến về công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản cũng như kinh nghiệm của các nhà quản lý, chuyên gia nghiên cứu trong lĩnh vực này.

Bà Susan Vize - Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam cho rằng, trong quá trình phát triển kinh tế, cũng như quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản của Việt Nam đã tạo ra sự áp lực không hề nhỏ. Để phát triển mang tính bền vững, chúng ta cần tiếp tục giữ gìn, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống vì đây được coi là kho báu, lồng ghép tăng trưởng với bảo tồn. Bên cạnh đó, việc hợp tác quốc tế để chia sẽ kinh nghiệm trong bảo tồn và phát huy giá trị các giá trị di sản của những địa phương có kinh nghiệm là cực kỳ quan trọng.

Ông Tristan Morel-chuyên gia quốc tế tại Hiệp hội Chuyên gia Pháp và Tổ chức Phát triển và Quy hoạch vùng Paris (IAU lle de France) phân tích, trong bối cảnh đô thị phát triển nhanh chóng, phát triển du lịch đại trà và biến đổi khí hậu, các thành phố lịch sử và khu bảo tồn thiên nhiên của Việt Nam đang chịu một áp lực nặng nề.

Phải phát triển đồng bộ

Chia sẽ kinh nghiệm trong công tác bảo tồn di sản, tiến sĩ Chuk Chumno hiện là Cục trưởng Cục Phát triển sản phẩm của Bộ Du lịch Campuchia nêu rõ, du lịch di sản văn hóa thực sự có tầm quan trọng rất lớn, không chỉ đem lại ngoại hối để phát triển mà còn giúp quảng bá Campuchia với Thế giới. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng của ngành du lịch trong hơn 10 năm vừa qua đã tạo áp lực lên hầu hết các điểm du lịch nổi tiếng, dẫn đến nhu cầu tìm kiếm những nguyên tắc phát triển hiệu quả hơn.

Để cân đối sự phát triển kinh tế - xã hội trong văn hóa và ở các khu di sản, tiến sĩ Chuk Chumno cho rằng, cần phải thực hiện nguyên tắc phát triển bền vững đang trở thành một công cụ quan trọng trong việc định hình du lịch văn hóa quốc gia. Điều này giúp thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành du lịch, trong đó di sản văn hoá đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra việc làm, là một yếu tố góp phần giảm nghèo và huy động nguồn thu để thực hiện quản lý và bảo tồn tài sản văn hoá.

“Chúng tôi đã đề ra những điều kiện trong bảo tồn và phát huy di sản như hình thành hệ thống văn bản pháp luật quốc gia và thực hiện các công ước quốc tế về bảo tồn di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới. Xây dựng hệ thống quy hoạch tổng thể bảo tồn các khu di sản thế giới. Bảo tồn các đô thị di sản nói chung và các khu di sản thế giới gắn với phát triển du lịch. Duy trì sự cân bằng sinh thái bằng phát triển đồng bộ là rất cần thiết, nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của môi trường sinh thái và di sản cần được thực hiện thường xuyên...” - Cục trưởng Cục Phát triển sản phẩm của Bộ Du lịch Campuchia chia sẻ.

Phát biểu tại hội thảo, ông Đinh Văn Thu - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, TP.Hội An (Quảng Nam) là một cảng thị truyền thống của Chămpa từ thời Trung đại. Đến thế kỷ 17, với chính sách mở cửa của các chúa Nguyễn ở Đàng Trong, Hội An là thương cảng quốc tế phát triển rực rỡ, là cơ sở trọng yếu về kinh tế và đối ngoại của các Chúa Nguyễn gần 3 thế kỷ. Trong lòng đô thị Hội An còn lưu giữ được gần như nguyên vẹn hơn 1.000 di tích kiến trúc cổ như nhà cửa, hội quán, đình, chùa, miếu, nhà thờ tộc, giếng cổ, mộ cổ... Với giá trị tiêu biểu về văn hóa, ngày 4.12.1999, đô thị cổ Hội An được UNESCO ghi vào danh mục di sản văn hóa thế giới.

Tuy đã đạt được những thành tựu trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản, nhưng Hội An vẫn đang đứng trước những nguy cơ, thách thức như ảnh hưởng do biến đổi khí hậu và hiện tượng nước biển dâng, dẫn đến xói lở bờ biển hay tình trạng bồi cạn, ngập úng. Ngoài ra, nguy cơ cháy nổ do hoạt động quá tải bởi các dịch vụ của con người trong khu phố cổ, những áp lực của vấn đề dân số, mật độ và thành phần dân cư trong đô thị và tác động mặt trái của tốc độ đô thị hóa, phát triển du lịch lên tính toàn vẹn, tính chân xác của di sản văn hóa, cảnh quan môi trường sống, cảnh quan di tích…

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam mong muốn sự hợp tác giúp đỡ về khoa học và tài chính của các tổ chức quốc tế nhằm mục đích bảo tồn và phát huy tốt hơn nữa loại hình đô thị di sản này.