Dòng họ Nguyễn Hữu ở Quảng Ngãi với nhà thờ lưu giữ hơn 50 văn bản Hán Nôm đặc biệt, quý hiếm

 Bản phụng tấu của Bộ Lễ

Bộ Lễ phụng tâu (châu điểm), vào ngày mùng 4 tháng 6, thần bộ dâng phiến tấu về việc sứ bộ đi sứ Xiêm là Nguyễn Trọng Biện tư lên, rằng xứ Xiêm tuân nhận được pháo đồng, đồng thời viên quyền sung Đội trưởng Dũng cơ là Phan Bá về đến nơi làm dâng tập phiến tấu đợi khâm phụng châu phê. [tâu rằng] Lần này chẳng phải lễ nghĩa thì cũng không thể làm thế nào, chỉ mong được ổn thỏa xong xuôi. Vậy nên các viên Chánh, Phó sứ đều gia thưởng một cấp, các viên Tùy phái lục thất phẩm đều thưởng kỷ lục hai lần, từ Bát cửu phẩm trở xuống đều thưởng tiền mạch 3 tháng bổng, chuẩn cho các viên ấy được về nguyên nha tại tỉnh làm việc...

Những viên nào được thưởng cấp kỷ nào, tiền bổng mạch như thế nào đều liệt kê ra như sau, dám xin trình tâu rõ đợi chỉ tuân biện.

Suất đội Lê Đăng Trình (do hiện thỉnh về nguyên quán chịu tang cha). Ti vụ Nguyễn Huy (nguyên Hòa Đa lãnh huyện, điều động sung làm Ti vụ tùy phái, nhờ khéo việc văn nên xin về, lại sung làm Tùy phái đi xứ Xiêm, nay ưng do Bộ Lại xét biện). 

Chuẩn thưởng 3 tháng tiền bổng, nhưng cho về nguyên nha trở xuống gồm 4 người: Y phó Nguyễn Văn Phẩm, Hộ bộ Thư lại Nguyễn Quang Huy, Thương bạc nha Phan Nghi, Hành nhân ti hành nhân Nguyễn Hữu Chân (theo bản dịch của nhà Hán Nôm học Hoàng Ngọc Cương).

 Thấy gì qua bản phụng tấu này?

Ông là con của cử nhân Nguyễn Trọng Đôn - người đỗ cử nhân khoa Quý Mão (1834), từng làm Giáo thụ Hàm Thuận, Binh Bộ Thị lang. 

Nguyễn Trọng Biện đỗ cử nhân năm Mậu Ngọ (1858). Sau khi đỗ cử nhân, Nguyễn Trọng Biện được bổ nhiệm làm quan tại Bình Định (Hàn lâm viện điển tịch), rồi Tri phủ Phù Mỹ (1865), làm Án sát sứ Khánh Hòa (1874). 

Năm Tự Đức thứ 31 (1878), ông được thăng Hồng lô tự khanh, Biện lý Bộ Công. Sau này ông còn làm các chức vụ khác như Thị lang Bộ Hộ, lãnh Tuần phủ Hà Tĩnh, Hộ lý Tổng đốc Bình Phú, rồi Tổng đốc Bình Phú (Bình Định - Phú Yên)... Ông Nguyễn Trọng Biện mất năm 1899. Mộ ông hiện tọa lạc tại núi Hoài An, xã Đức Chánh (Mộ Đức). 

Mặc dù vậy, nhưng xét thấy chuyến đi sứ lần này cũng đã thiết lập lại được mối bang giao thân tình giữa Việt- Xiêm (vốn từng bị sứt mẻ nhiều lần trước đó), việc đi lại lắm khó khăn, nên phái đoàn cũng được vua Tự Đức cho ban thưởng có thứ bậc: Chánh sứ Nguyễn Hiệp, Phó sứ Đinh Văn Giản được gia thưởng 1 cấp; các thành viên trong đoàn cũng được ban thưởng nồng hậu.

Tuy nhiên, giá trị của bản phụng tấu này còn ở chỗ khác, trước hết, chính là bản tấu chi tiết hơn về tên người đi sứ, về việc ban thưởng gia cấp phẩm hàm, chức vụ cho từng người, về số tiền thưởng...

 Vài lời gợi mở