Hạn giữa mùa mưa, thuỷ điện nỗ lực vận hành và cấp nước cho hạ du

Hồ chứa xấp xỉ mực nước chết

Từ tháng 5 hàng năm là thời điểm bắt đầu vào mùa mưa ở khu vực Tây Nguyên. Theo số liệu thống kê các năm trước cho thấy, giai đoạn tháng 5 đến tháng 7, trên lưu vực các hồ chứa đã xuất hiện mưa, lưu lượng nước về các hồ sẽ gia tăng đáng kể. Tuy nhiên trái với quy luật, đến tháng 7/2021, tình hình thủy văn khu vực Tây Nguyên nói chung và lưu vực các nhà máy thủy điện do Công ty Thủy điện Buôn Kuốp quản lý nói riêng đã thay đổi theo chiều hướng bất lợi. Lưu lượng nước về các hồ chứa luôn ở mức thấp, thấp hơn so với lưu lượng về hồ năm 2020 và trung bình nhiều năm.

Cụ thể như tháng 7 vừa qua, tại hồ thuỷ điện Buôn Tua Srah trên sông Krông Nô, đầu nguồn sông Srêpôk với dung tích hữu ích 522 triệu m³ nước, điều tiết nước cho cả dòng sông thì lưu lượng nước về trung bình chỉ vào khoảng 74m³/s, bằng 72,5% lưu lượng trung bình nhiều năm. Do đó, mực nước hồ Buôn Tua Srah đã suy giảm nhanh về mực nước chết (cao trình 465,0m) vào lúc 07h00 ngày 04/8/2021. Tình trạng này tiếp tục kéo dài từ những ngày đầu tháng 8/2021 đến nay với lưu lượng nước về trung bình chỉ khoảng 75-80m³/s, thấp hơn rất nhiều so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.

Trong khi đó, các nhà máy phía hạ lưu như Buôn Kuốp, Srêpôk 3…, tình hình thủy văn cũng không khả quan hơn. Do chủ yếu nhận nước từ việc điều tiết hồ chứa Buôn Tua Srah phía thượng nguồn, lưu lượng về hồ Buôn Kuốp những ngày đầu tháng 8/2021 ở mức bình quân ngày chỉ khoảng 120m³/s, đáp ứng được 40% công suất vận hành của nhà máy. Lưu lượng về hồ Srêpôk 3 cũng chỉ ở mức 153m³/s, tương ứng khoảng 38% công suất vận hành.

Thời tiết diễn biến bất lợi đã ảnh hưởng lớn đến công tác vận hành, sản xuất của các nhà máy thuỷ điện do Công ty Thuỷ điện Buôn Kuốp quản lý. Tính đến ngày 24/8/2021, tổng sản lượng điện sản xuất của Công ty là 1.094 triệu kWh, chỉ đạt 40,5 % so với kế hoạch năm 2021 được Tổng Công ty Phát điện 3 giao (2.703 triệu kWh).

Triển khai các phương án tối ưu

Trước yêu cầu cấp thiết phải đảm bảo cấp nước hạ du đáp ứng cho sinh hoạt và trồng trọt của người dân các huyện như Lắk, Krông Ana tỉnh Đắk Lắk; các huyện Krông Nô, Cư Jút tỉnh Đắk Nông, Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã triển khai nhiều phương án khai thác nguồn nước hợp lý.

Cùng với sự chỉ đạo, hỗ trợ từ Tổng Công ty Phát điện 3 (EVNGENCO 3), Công ty đã phải thực hiện vận hành các tổ máy với lưu lượng tương đương với lượng nước về hồ, tức ở mực nước xấp xỉ mực nước chết để đáp ứng công suất huy động của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện, đảm bảo an ninh năng lượng Quốc gia và đảm bảo cấp đủ lưu lượng nước cho hạ du.

Tuy nhiên, việc duy trì điều kiện vận hành ở mực nước chết như hiện nay, ngoài việc làm giảm hiệu suất tổ máy còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro có thể làm ảnh hưởng đến thiết bị nhà máy. Do đó, Công ty Thủy điện Buôn Kuốp đã yêu cầu lực lượng vận hành, sửa chữa vừa đảm bảo các tổ máy luôn sẵn sàng đáp ứng theo huy động của Điều độ hệ thống điện, vừa thường xuyên kiểm tra an toàn, độ tin cậy của thiết bị cũng như an toàn hồ, đập thủy điện, tính toán, dự đoán lưu lượng nước về và điều tiết để khai thác theo phương án tối ưu nhất có thể. Đồng thời, Công ty đã chủ động phối hợp với chính quyền địa phương hai tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông lập kế hoạch điều tiết các hồ chứa phù hợp với điều kiện sản xuất của người dân nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng nước của địa phương.

Các tháng cuối năm 2021, theo dự báo của đơn vị cung cấp dịch vụ khí tượng thủy văn cho Công ty, tổng lượng mưa có khả năng đạt xấp xỉ trung bình nhiều năm (cùng kỳ). Tuy nhiên, khu vực phía Đông lưu vực sông Srêpôk do ảnh hưởng của không khí lạnh kết hợp với nhiễu động gió Đông trên cao nên thời gian xảy ra mưa lớn muộn hơn, tập trung vào cuối tháng 11 và tháng 12.

Hơn nữa, vào các tháng cuối năm, Công ty phải thực hiện nhiệm vụ tích nước với mục tiêu đưa mực nước hồ Buôn Tua Srah đạt cao trình mực nước dâng bình thường là 487,5m vào thời điểm 31/12 để dự trữ phục vụ điều tiết tưới tiêu nông nghiệp cho mùa khô năm sau (năm 2022) nên việc vận hành các nhà máy của Công ty Thủy điện Buôn Kuốp cũng còn gặp rất nhiều khó khăn nên việc hoàn thành kế hoạch sản lượng là một thách thức lớn.