Hát then

Trong tín niệm văn hóa Tày, thầy Then được cho là người có khả năng thông linh với các đấng siêu nhiên. Khi thực hiện nghi thức nhập đồng trong lễ giải hạn của người Tày Bắc Kạn vào địp đầu Xuân, thầy Then sẽ "chỉ điểm" những gì gia chủ muốn biết .

Sự bùng nổ của các dòng nhạc hiện đại ngày nay đã khiến cho nghệ thuật truyền thống dần bị mai một, nhưng tại vùng đất xa xôi Mường Can của huyện Than Uyên (Lai Châu) nghệ nhân Lò Văn Sơi vẫn miệt mài đem hết tâm hồn, tình yêu với hát Then, đàn Tính lưu giữ, truyền lại cho thế hệ trẻ...

Những câu Then mượt mà cùng tiếng Tính tẩu ngân rung trong đêm dẫn dụ ngàn vạn bước chân du khách đi trong tâm thức trở về, trở về với văn hóa, nguồn cội giữa mênh mông sóng nước vùng hồ Ba Bể trong đêm Liên hoan hát Then - đàn Tính tại huyện Ba Bể (tỉnh Bắc Kạn).

Đêm 3/6, tại Khu du lịch hồ Ba Bể đã diễn ra Tuần lễ Du lịch - Di sản Văn hóa Ba Bể năm 2022 và đón nhận Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia đã được UBND tỉnh Bắc Kạn tổ chức trong không khí tưng bừng, phấn khởi của đồng bào các dân tộc tỉnh Bắc Kạn cùng du khách thập phương.

Ở làng Quỳnh Sơn (xã Quỳnh Sơn, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) có 450 nóc nhà sàn có tuổi đời hàng trăm năm. Làng có 1700 nhân khẩu là dân tộc Tày cùng chung sống. Đặc biệt, những ngôi nhà của người Tày ở đây đều được xây theo hướng Nam, cả làng đều mang họ Dương...

Tại thôn Kiên Lao (xã Kiên Thành, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái) vẫn có người nghệ nhân hằng ngày miệt mài, say mê với những giá trị cổ. Đó là ông Hà Văn Nguyện – người nghệ nhân trong lĩnh vực văn hóa phi vật thể hát Then.

Cây chuối là thứ không thể thiếu trong sinh hoạt tín ngưỡng của người Tày ở Bắc Kạn. Đặc biệt, hình ảnh cây chuối đã được nâng lên tầm biểu tượng, thể hiện cho ý chí, khát vọng thông qua tín niệm văn hóa của các cư dân vùng Tày nơi đây.

Vào thời khắc giao thừa, mỗi gia đình đều cử một thành viên đi lấy nước về cúng tổ tiên. Sau đó thanh niên trong làng cùng nhau đi gõ cửa từng nhà chúc Tết, còn người già tụ tập đàn tính, hát then. Những ngày đầu năm mới sẽ diễn ra các trò chơi dân gian như ném còn, đẩy gậy, múa sư tử...

Với niềm đam mê hát then, ông Thàm Ngọc Kiến (tổ 15, phường Minh Xuân, TP Tuyên Quang) đã làm ra hàng nghìn cây đàn tính để phục vụ những người yêu thích nghệ thuật hát then. Bên cạnh đó, ông còn tích cực truyền dạy các làn điệu then cho thế hệ sau, góp phần quảng bá điệu hát truyền thống của người dân tộc Tày.