Hiến kế cho nông nghiệp bớt... “cơ bắp”

3 trục sản phẩm

Trong 3 năm 2013-2015, mặc dù sản xuất gặp nhiều khó khăn do thiên tai và biến động bất lợi của thị trường gây ra nhưng sản xuất nông nghiệp vẫn tăng trưởng với tốc độ khá cao (tốc độ tăng GDP trung bình đạt 2,83%/năm; giá trị sản xuất toàn ngành tăng trung bình 3,41%/năm), tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành tăng mạnh, giai đoạn 2013-2016 đạt 120,7 tỷ USD,  riêng năm 2016 ước đạt 32,1 tỷ USD.

Nuôi cấy mô các giống cây trồng tại Khu Nông nghiệp công nghệ cao TP.HCM. Ảnh: Hứa Phương

Bộ trưởng NNPTNT Nguyễn Xuân Cường cho biết: “Ngành nông nghiệp đạt được những thành tựu trên trước hết phải ghi nhận đóng góp to lớn của cộng đồng các nhà khoa học, các doanh nghiệp, các hiệp hội, hội. Các cán bộ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ đã dày công nghiên cứu, chọn tạo ra những giống cây trồng, vật nuôi, các chế phẩm, các quy trình công nghệ mới, máy mọc, công cụ, giải pháp mới… và ứng dụng chuyển giao vào sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao. Ba năm triển khai thực hiện tái cơ cấu ngành, đến nay các nhà khoa học đã tạo ra được 149 giống cây trồng vật nuôi mới, 65 quy trình công nghệ cùng với nhiều giải pháp trong các lĩnh vực, kịp thời ứng dụng chuyển giao vào sản xuất và được thực tiễn sản xuất tiếp nhận”.

Bộ trưởng cho hay, năm 2017 Bộ sẽ tập trung tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng rà soát tập trung 3 trục sản phẩm, gồm: Nhóm sản phẩm chủ lực quốc gia là những sản phẩm chủ lực có kim ngạch xuất khẩu từ 1,0 tỷ USD trở lên; nhóm sản phẩm chủ lực cấp tỉnh, thành phố; nhóm sản phẩm vùng, miền.

“Tất cả các trục này, khi định dạng, hình thành xong phải có vùng sản xuất tập trung, phải có doanh nghiệp làm nòng cốt. Đặc biệt khu vực trục sản phẩm quốc gia, tỉnh phải có khoa học công nghệ, chính sách tác động, nhất là khâu tổ chức sản xuất, cần hình thành các hợp tác xã để tập trung sự liên kết…” - Bộ trưởng Cường nhấn mạnh.

Nâng cao chất lượng giống là việc then chốt

Tại hội nghị, các nhà khoa học đặc biệt nhấn mạnh đến việc cải thiện nâng cao chất lượng giống cây trồng vật nuôi, coi đây là vấn đề then chốt để phát triển nông nghiệp bền vững, gia tăng giá trị sản phẩm, gia tăng tính cạnh tranh.

GS, viện sĩ Trần Đình Long – Chủ tịch Hiệp hội Giống cây trồng Việt Nam chia sẻ: “Chúng ta tự hào là nước có 12 mặt hàng xuất khẩu nhất nhì thế giới nhưng hiệu quả quá thấp. Vì vậy người ta nói nền nông nghiệp Việt Nam là nền nông nghiệp gia công, nền nông nghiệp cơ bắp. Chúng ta có hàng trăm giống lúa nhưng chưa có giống quốc gia. Bên cạnh đó việc tổ chức sản xuất còn kém nên hiệu quả sản xuất thấp”.

GS - viện sĩ Trần Đình Long cho rằng: “Bộ NNPTNT cần phải tận dụng tất cả nguồn nhân lực khoa học công nghệ, vừa tận dụng lực lượng khoa học công nghệ của các viện nghiên cứu, vừa tận dụng các nhà khoa học đã nghỉ hưu, các nhà khoa học ở các viện tư nhân”.

Đồng tình quan điểm trên, GS - TSKH Trần Duy Quý cho rằng: “Bộ NNPTNT cần đặt hàng các nhà khoa học tạo ra các giống lúa chất lượng, năng suất cao, siêu năng suất để 2 vụ có thể đạt được năng suất 14-15 tấn, để giữ vững an ninh lương thực. Điều này các nhà khoa học hoàn toàn làm được. Bộ NNPTNT cần phải đầu tư đánh giá lại lộ trình, thực trạng tình hình sản xuất lúa gạo và các giống cây trồng chủ lực, để đánh giá đúng thực trạng những giống cây trồng này đang nằm ở đâu trên thế giới và cần áp dụng những quy trình kỹ thuật công nghệ như thế nào. Bên cạnh đó, bộ cần có những cơ chế tập trung đầu tư hỗ trợ những giống tiên tiến nhất, tốt nhất nhằm đưa các giống này áp dụng rộng rãi”.

PGS-TS Nguyễn Minh Châu – Nguyên Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam thì chia sẻ: “Hiện nay chuối Việt Nam xuất khẩu rất tốt sang Nhật và Hàn Quốc, cây bơ ở Tây Bắc, Tây Nguyên tiềm năng rất lớn, chanh dây cũng phát triển tốt do điều kiện thổ nhưỡng khí hậu rất thuận tiện. Tuy nhiên cây giống của Việt Nam càng ngày càng bé, do đó sản phẩm cũng bé, và người dân không có khái niệm cây sạch bệnh, sản phẩm sạch bệnh. Mật độ trồng quá dày sẽ không bền vững, vừa hại đất vừa hại cây. Tôi kiến nghị Bộ NNPTNT nên tổ chức lại các vườn ươm cây giống để tạo ra các bộ giống chất lượng đồng thời thay đổi mật độ trồng để sản phẩm chất lượng, an toàn và tăng khả năng cạnh tranh”.