Khai thác tài nguyên biển kém hiệu quả: Do quản lý yếu

Ông đánh giá như thế nào về tiềm năng biển Việt Nam và cách chúng ta khai thác tiềm năng đó như thế nào?

- Biển và Hải đảo được xác định có vị trí địa kinh tế và địa chính trị hết sức quan trọng đối với Việt Nam (VN). VN là một trong 10 nước trên thế giới có chỉ số lớn nhất về chiều dài bờ biển, với hơn 3.260 km, vùng nội thủy, lãnh hải thềm lục địa trải rộng trên diện tích hơn 1 triệu km2 và hơn 3.000 hòn đảo, quần đảo lớn nhỏ cùng nguồn tài nguyên phong phú, đa dạng đang là lợi thế để VN thực hiện chiến lược vươn ra biển, khai thác làm chủ biển và đại dương.

Đánh bắt cá ở vùng biển Phú Yên.

VN là một quốc gia có vùng biển rộng có tiềm năng lớn về dầu khí, thủy sản, đặc biệt cung cấp không gian ngành hàng hải phát triển, các dịch vụ cảng…

Hiện, việc khai thác các tài nguyên biển vẫn nặng về ưu tiên khai thác dưới dạng tài nguyên vật chất, còn nhiều hạn chế và thiếu bền vững. Cách tiếp cận "nóng" trong khai thác tài nguyên biển đang là hiện tượng phổ biến ở các lĩnh vực kinh tế biển, hậu quả là khai thác quá mức, gây lãng phí và sớm cạn kiệt tài nguyên biển, ảnh hưởng đến môi trường sinh thái biển.

Vì sao lợi thế vùng biển chúng ta rất lớn nhưng khai thác chưa hiệu quả, bền vững, phải chăng do vai trò quản lý của Nhà nước và địa phương yếu kém ?

- Đúng thế. Hiện nay tình trạng quản lý của chúng ta là chia cắt về thể chế, yếu kém về chính sách, lực lượng, phương tiện, cơ sở vật chất hạ tầng phục vụ công tác quản lý biển... Chúng ta không áp dụng được những tiếp cận mới như tiếp cận không gian, quản lý biển theo không gian, quản lý liên ngành để tiến tới thống nhất quản lý biển đảo.

Đặc biệt, tài nguyên biển chưa được hạch toán, tài nguyên biển chưa được quy hoạch như quy hoạch đất đai. Muốn thay đổi điều đó thì phải thay đổi chính sách để tạo ra tính liên kết vùng, phát huy đặc sản vùng miền.

Vậy để khai thác hiệu quả tiềm năng biển đảo, theo ông chúng ta nên có những thay đổi gì?

- Phải thay đổi chính sách, tăng cường năng lực quản lý, đưa ra những chính sách và thể chế theo cách tiếp cận tổng hợp và thống nhất. Thứ 2 là tiến hành xây dựng một cách có hệ thống các công cụ quản lý, đầu tiên là luật, các loại cấp giấy phép khai thác biển, đảo, tăng cường lực lượng, quản lý, phương tiện quản lý ...

Bên cạnh đó, chúng ta phải chuyển tư duy từ khai thác sang phát triển, tức là tập trung khai thác những tài nguyên phi vật chất, phi vật thể, thí dụ như các dịch vụ, các hệ thống sinh thái, đó là cách khai thác khôn khéo để có của ăn của để thỏa mãn nhu cầu thế hệ hôm nay và thế hệ mai sau. Để làm được điều đó thì cần có nhận thức mới, tư duy mới.

Chúng ta đã tổ chức Tuần lễ Biển và Hải đảo trong nhiều năm qua, vậy mục đích của việc này là gì, thưa ông?

- Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam là dịp đẩy mạnh công tác tuyên truyền về tầm quan trọng của biển đảo đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Từ đó, nâng cao nhận thức bảo vệ tài nguyên - môi trường biển đảo, khơi dậy niềm tự hào, tinh thần dân tộc của mỗi người dân đối với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển.

Hiện nay, vấn đề tranh chấp Biển Đông đang trở nên nóng bỏng, phải chăng đó là một trong những yếu tố để chúng ta tổ chức sự kiện này?

- Đó hoàn toàn không phải là mục đích của Tuần lễ Biển và Hải đảo.

Xin cảm ơn ông!

Đình Thắng (thực hiện)