“Không để HTX mãi nhỏ lẻ, manh mún”

Năm qua, thế giới có nhiều biến động về kinh tế, xã hội. Vậy khu vực HTX đã có những điều chỉnh như thế nào cho phù hợp thưa ông?

- Hiện cả nước có gần 20.000 HTX, 54 thương nghiệp HTX và hơn 30 triệu lao động trong khu vực này. Trong đó có phần lớn  là HTX nông nghiệp, còn lại là các lĩnh vực giao thông vận tải, xây dựng, thương mại, môi trường, du lịch, y tế, giáo dục.

Hoạt động sản xuất của Hợp tác xã Thủ công Mỹ nghệ 20-10 tại xã Bình Thạnh, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp.  Ảnh:  VNĐT

Thuận lợi năm 2015  là kinh tế đất nước đã lấy lại đà tăng trưởng kinh tế và đạt các thành tựu xóa đói giảm nghèo. Nhưng có nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là từ TPP, ASEAN thành lập cộng đồng chung. Các HTX cũng nằm trong vùng ảnh hưởng của nền kinh tế thế giới.

Khu vực kinh tế tập thể, đặc biệt thành viên HTX tiểu nông tiểu thủ công nghiệp là các thành viên đang gặp nhiều khó khăn nhất. Sự canh tranh gay gắt, sự liên kết vùng và giữa các vùng càng trở nên quan trọng, nhất là HTX.

HTX ở Việt Nam có những đặc điểm gì khác so với quốc tế?

- Chúng ta cứ nghĩ các nước phát triển trên thế giới không còn HTX nữa, đó là sai lầm. Thực tế các nước như Mỹ, Singapore, Đức… có nhiều HTX tồn tại hàng trăm năm, làm ăn rất lớn và thu lợi nhuận khổng lồ. Họ đã liên kết thành chuỗi giá trị có sức cạnh tranh quốc tế rất mạnh. Các HTX này vốn nhỏ thì vài ba triệu đô, lớn thì hàng trăm triệu đô. Trong khi đó nhìn lại các HTX của Việt Nam chúng ta thì quá nhỏ bé, manh mún, chưa liên kết, định hướng chiến lược và năng suất chưa cao.

Chúng ta cần làm gì để đưa mô hình HTX ngày càng phát triển tương xứng với tiềm năng đất nước và nhân lực, thưa ông?

- Việt Nam đã là thành viên của 1 trong 89 liên minh thế giới về HTX. Các nước trên thế giới đã thành công trong khi chúng ta chưa đạt hiệu quả gì lớn lao. Thời gian tới chúng tôi cố gắng kiên trì tuyên truyền để doanh nghiệp, người dân hiểu rõ bản chất HTX kiểu mới như thế nào. Phải làm thật, có mô hình HTX kiểu mới. Mỗi tỉnh mỗi năm có thêm 3 đến 5 HTX. Vì vậy, định hướng chủ yếu là chọn sản phẩm chủ lực chứ không phải cái gì cũng làm HTX. Xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến chế biến tiêu thụ, đặc biệt là lo đầu ra cho sản phẩm của HTX.

Thưa ông, muốn xây dựng được chuỗi giá trị cần phải làm gì?

-Để xây dựng được chuỗi giá trị thì phải liên kết. Liên kết đầu tư để có đủ nguồn lực, vốn, công nghệ và dùng chung cơ sở hạ tầng sẵn có của nhau. Ví dụ nếu tỉnh nào làm 3 vạn tấn mía, chưa đủ điều kiện để làm nhà máy đường, thì phải liên kết với tỉnh bên cạnh chứ không phải thi nhau làm nhà máy, tới vỗ tay hoan nghênh rồi đóng cửa nhà máy vì không đủ nguyên liệu.

Song song đó, phải chế biến sản phẩm để tăng giá trị kinh tế và giá trị việc làm. Đào tạo cho người dân biết quản trị kinh doanh và quản lý doanh nghiệp với quy mô lớn. Phải có website, địa chỉ rõ ràng chứ không phải kiểu cũ như kinh tế hộ gia đình.  Về vốn, phải mở thêm hình thức cho vay vốn lưu động ngoài cho vay cố định, trung hạn như trước đây. Tháo gỡ về vốn để bà con yên tâm kinh doanh với điều kiện khuyến khích quy mô lớn.

Ngoài những yếu tố trên, theo ông, HTX ở Việt Nam cần thêm những yếu tố nào để có bước đột phá?

-Theo tôi, để tạo đột phá, yếu tố không kém phần quan trọng là phải đồng nhất giống, công nghệ, sản phẩm. Tập trung về giống, công nghệ và hình thức sản phẩm. Dù là một hay 100ha đều có sản phẩm và chất lượng giống nhau, để từ đó có một sản lượng lớn để chế biến lâu dài, xuất khẩu lớn, giảm chi phí vận chuyển. Phải bài bản như vậy.

Tuy nhiên, sẽ còn nhiều khó khăn, đòi hỏi phải kiên trì. Trong đó, vai trò quan trọng của các cấp và chính quyền địa phương phải là bệ đỡ lâu dài. HTX chưa đủ khỏe về vốn, về năng lực quản lý nên mới cần nhà nước.