Không thể cho người dân khởi kiện cơ quan ra “văn bản trên trời”

Ngày 20.8, trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội do Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tổ chức, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường đã khẳng định: Không thể giao quyền khởi kiện các cơ quan Nhà nước ra văn bản trái luật cho người dân, bởi vì “các nước khác không làm như vậy”.

Có lợi ích nhóm trong xây dựng chính sách?

Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu (ĐB) Phùng Quốc Hiển đặt câu hỏi: Có sự nể nang hay không trong xử lý khi Bộ Tư pháp chỉ nhắc nhở các bộ hoặc các cơ quan đã ban hành những văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) trái quy định? Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường khẳng định: “Những gì thuộc về kỹ thuật thì chủ yếu là rút kinh nghiệm. Còn nếu có nội dung trái luật chúng tôi mới yêu cầu sửa”.

Ông Cường dẫn chi tiết: Từ đầu nhiệm kỳ tới hết tháng 7.2013, Bộ Tư pháp đã phát hiện 172 văn bản có vi phạm, trong đó chỉ có 24 văn bản vi phạm về nội dung. Bộ đã gửi 18 văn bản trình bày với các bộ, ngành để sửa và bộ ngành đã tiếp thu.

“Chúng tôi rất kiên quyết, không nể nang. Nghị định của Chính phủ ban hành không phù hợp, trái quy định thì cũng tiếp thu sửa ngay, như việc ghi họ tên cha mẹ trong CMND, Nghị định về tang lễ cán bộ công chức... Không có chuyện nể nang nhau” - ông Cường nhấn mạnh.

ĐB Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) và ĐB Chu Sơn Hà đều đặt vấn đề: Có “tham nhũng” về chính sách pháp luật vì có nhiều văn bản của các bộ “đá nhau”. Thậm chí, việc các dự án luật “đưa vào rút ra” xảy ra nhiều khiến người ta nghi ngờ có vấn đề lợi ích nhóm trong xây dựng luật, pháp lệnh. Vậy Bộ trưởng có giải pháp gì ngăn chặn việc xây dựng luật phục vụ lợi ích nhóm?

Trả lời câu hỏi rất khó này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp phủ nhận vấn đề lợi ích nhóm trong làm luật khi cho rằng: “Quy trình xây dựng VBQPPL rất đầy đủ và qua nhiều tầng nấc, trừ thông tư và thông tư liên tịch chưa có sự kiểm soát tập trung thôi. Từng quyết định của Thủ tướng, Nghị định của Chính phủ đều phải theo quy trình rất chặt chẽ”.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng không khẳng định là không có chuyện tham nhũng chính sách: “Cũng có thể có xuất hiện, nhưng vấn đề đó rất khó vì kiểm soát rất chặt. Nhưng cũng không loại trừ khả năng có lỗ hổng trong kiểm soát”.


Không thể cho người dân khởi kiện

“Bộ trưởng nghĩ sao nếu cử tri muốn Bộ Tư pháp tham mưu với Chính phủ để trao quyền khởi kiện cho người dân khi cơ quan Nhà nước ban hành quy đinh, thông tư trái với nghị định hay nghị định trái với luật?” - ĐB Nguyễn Bá Thuyền hỏi thẳng.

“Đây là chuyện đã bàn và trong luật tố tụng xét xử hành chính cũng đã đưa ra nhưng chưa có cơ sở. Ở các nước, người ta xem câu chuyện lập pháp là việc của Nhà nước nên cũng không đưa các VBQPPL ra tòa án. Còn việc bồi thường khi có một VBQPPL trái luật thì các nước cũng không quy định Nhà nước phải bồi thường vì nó xem như một sản phẩm của quản lý Nhà nước” - Bộ trưởng Cường giải thích.

Chưa hài lòng, ĐB Bá Thuyền đứng lên truy tiếp: Bộ Tư pháp được giao kiểm tra giám sát các VBQPPL nhưng không làm tròn trách nhiệm. Vì vậy, người dân muốn Bộ giao cho họ quyền đó để họ khởi kiện là lẽ thường. Còn việc bồi thường của Nhà nước khi ra văn bản sai cũng là đương nhiên, Nhà nước sai mà không bồi thường là không được vì chúng ta sống trong xã hội thượng tôn pháp luật, khi người dân làm sai thì Nhà nước bắt bồi thường và ngược lại...

Trước sự gay gắt của ĐB Thuyền, Bộ trưởng Cường “nhường bước”: Chúng ta sẽ sửa Luật Tố tụng hành chính và chúng tôi sẽ nghiên cứu xem có nên để người dân có quyền khởi kiện cơ quan quản lý ra VBQPPL trái quy định hay không!

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng hỏi ngắn gọn: Bộ trưởng không cần phải nói nhiều, chỉ cần đánh giá xem chất lượng VBQPPL bây giờ tốt hơn hay dở? Việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành luật và pháp luật tốt hay dở?

Bộ trưởng Bộ Tư pháp tự tin trả lời: Theo tôi, chất lượng văn bản ngày càng tốt hơn, nhất là qua khâu thẩm định báo cáo đã nêu rõ. Còn về vấn đề văn bản hướng dẫn luật chậm hay nợ, chỉ riêng năm 2013 đột xuất tăng lên do lý do khách quan, còn kỷ cương ban hành luật nói chung chặt chẽ, luật và pháp lệnh có hiệu lực trực tiếp. Cái gì thuộc về chính sách, kể cả văn bản hướng dẫn có chậm thì cũng hồi tố để đảm bảo quyền lợi cho đối tượng thụ hưởng chính sách.