Lộ đường dây vay vốn lãi suất cao tại công ty Cường đô la

Các khoản vay của công ty với cổ đông nội bộ lên tới gần 150 tỷ, trong khi khoản cho vay lại cũng xấp xỉ 100 tỷ đồng

Theo báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm của Công ty Cổ phần Quốc Cường Gia Lai (QCG), tổ chức này có một số hoạt động vay và cho vay qua lại với cổ đông. Cụ thể, QCG vay của bà Nguyễn Thị Như Loan, Chủ tịch HĐQT khoản tiền 77,5 tỷ đồng, bà Nguyễn Ngọc Huyền My 70,1 tỷ đồng và cổ đông Lầu Đức Duy 1 tỷ đồng. Tuy nhiên, bà My cũng vay lại của QCG 29,1 tỷ đồng và ông Duy vay 33,5 tỷ đồng.

QCG cũng cho cổ đông Võ Thị Hồng vay 5,3 tỷ đồng và Lê Thị Kim Chinh vay 2,76 tỷ đồng. Đồng thời, ở khoản phải thu năm 2011 của QCG cũng thể hiện khoản cho vay với các cổ đông là bà Chinh và bà Hồng lần lượt là 21,6 tỷ đồng và 51,9 tỷ đồng với lãi suất 20,6 - 25,5%/năm.

Các khoản vay của cá nhân được QCG lý giải là để bổ sung vốn lưu động cho công ty với lãi suất 16,5%/năm, mềm hơn rất nhiều lãi suất mà QCG đang vay của các ngân hàng, thấp nhất là 18%/năm. Tuy nhiên, các khoản cho vay lại được áp mức lãi suất trên 20%/năm. Báo cáo tài chính các kỳ trước của Quốc Cường Gia Lai cũng cho thấy việc bà Loan và con gái cho công ty vay vốn diễn ra khá thường xuyên.

Theo góc nhìn của một chuyên gia tài chính, trong bối cảnh khó khăn tiếp cận vốn ngân hàng, doanh nghiệp vay vốn của cổ đông cá nhân diễn ra khá nhiều. Nhưng hoạt động này chỉ nên thật hãn hữu mới làm, bởi có nhiều nguy cơ tiềm ẩn cho công ty. Giao dịch vay vốn của cá nhân là giao dịch dân sự nên theo quy định không được quá 150% lãi suất cơ bản, tức 13,5% khi lãi suất cơ bản là 9%. Khi công ty trả lãi với khoản vay vốn từ cá nhân cao hơn mức này thì cơ quan thuế sẽ xuất toán phần chi phí lãi vay vượt quy định khỏi chi phí được tính thuế. Chi phí này cổ đông sẽ phải gánh chịu, tính vào lợi nhuận sau thuế.

Ngoài ra, trong trường hợp công ty lâm vào tình trạng khó khăn, khả năng rất cao là các chủ nợ là cổ đông nội bộ sẽ chủ động rút vốn vay trước các chủ nợ khác là ngân hàng, bạn hàng của công ty.

Việc công ty cho cá nhân vay hoặc cho các công ty có liên quan đến cổ đông nội bộ vay vốn càng phức tạp hơn. Như trường hợp của Công ty Cổ phần Thép Nam Kim (NKG), trong khi phải vay ngân hàng cả nghìn tỷ đồng thì NKG có khoản phải thu với Công ty TNHH Thép Trường Giang tăng từ 165 tỷ đồng hồi đầu năm lên 254 tỷ đồng vào cuối tháng 6.2012, và được ghi nhận là khoản phải thu thương mại. Trong khi đó, khoản nợ NKG phải trả Thép Trường Giang là 54,7 tỷ đồng.

Công ty TNHH Thép Trường Giang là cổ đông chiến lược của NKG, chiếm 7,83% vốn (số liệu cập nhật tháng 9.2011). Người đại diện pháp luật của Trường Giang là bà Trần Uyển Nhàn, là vợ Chủ tịch HĐQT của NKG.

Theo báo cáo thường niên năm 2011 thì NKG và Trường Giang có các giao dịch mua thép cán nguội, cán nóng 275 tỷ đồng và bán thép tấm 504,7 tỷ đồng. Như vậy, cổ đông chiến lược và NKG có nhiều giao dịch thương mại với nhau.

Trong quá khứ, trường hợp của Dầu Tường An là điển hình của việc giao dịch mua nguyên liệu giữa doanh nghiệp với cổ đông lớn, chiếm 51% vốn, nên không thể kiểm soát được về cơ chế giá khiến các cổ đông lớn khác bất bình, phải thoái vốn hoàn toàn khỏi Tường An.