Loại quả đắt hàng ở Tây Nguyên, thương lái cọc mua cả vườn, doanh nghiệp rót tiền xây nhà máy

Loại quả đắt hàng

Ghi nhận tại huyện Krông Păk, thủ phủ sầu riêng của tỉnh Đăk Lăk, thời điểm này, các chủ vườn đang tất bật chăm sóc vườn cây cũng như dùng nhiều biện pháp tránh cây bị ngã, rụng trái vì mưa gió. Bà Đinh Thị Kiềm (thôn 19/5, xã Hòa Đông), có hơn 2 ha sầu riêng đang vào thời kỳ kinh doanh chia sẻ, đây là thời điểm quyết định đến sự thành bại của mùa sầu riêng.

Thời gian này, quả sầu riêng sẽ sinh trưởng mạnh, cùng với đó là vấn đề sâu bệnh hại phát triển, do đó nông dân phải túc trực ngoài vườn, nếu phát sinh sâu bệnh phải xử lý ngay. Ngoài ra, quả sầu riêng lớn dần sẽ gia tăng sức nặng lên cành, cây, nông dân phải có biện pháp neo cành, buộc trái bằng dây nylon, dây cước để hạn chế rụng quả.

"Bây giờ, quả sầu riêng đã đạt trên 2-3kg nên rụng quả nào là tiếc lắm. Mấy nay mưa gió, gia đình tôi phải lo neo cành, buộc quả cẩn thận" - bà Kiềm tâm sự.

Bà Kiềm cho biết thêm, gần 2 tháng nữa mới vào vụ thu hoạch, nhưng thương lái đã vào tận vườn đặt mua với giá cao. Với những vườn có quả to đẹp, thương lái đặt mua với giá 60.000 - 70.000 đồng/kg, thậm chí có nhà còn được trả tới 80.000 đồng/kg. Họ làm hợp đồng, sẵn sàng đưa tiền trước nhưng nhiều hộ chưa đồng ý, bởi dự báo giá sầu riêng sẽ còn biến động theo chiều hướng tích cực.

Anh Lê Văn Trung (xã Ea Yông, huyện Krông Păk) có hơn 1ha sầu riêng, cho biết, cứ trước vụ thu hoạch khoảng 1-2 tháng, thương lái sẽ về vườn sầu riêng đặt vấn đề thu mua toàn bộ quả tươi của vườn. 

Theo anh Trung, năm nay, họ đặt mua sầu riêng với giá khá cao bởi đầu ra của sản phẩm đã được rộng mở khi được đi chính ngạch vào thị trường tỷ dân Trung Quốc. Đây là tín hiệu đáng mừng cho người trồng sầu riêng.

Ông Vũ Đức Côn - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Đăk Lăk, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đăk Lăk thông tin, năm nay, dự kiến sản lượng sầu riêng của tỉnh có thể đạt 185.000 tấn. Với giá sầu riêng cao như hiện nay, hứa hẹn bà con sẽ có một mùa vụ rất tốt.

Nỗi lo vượt quy hoạch

Theo thống kê từ ngành chức năng các tỉnh Tây Nguyên, diện tích sầu riêng ở khu vực này tăng đang khá nhanh, hiện đã lên đến hơn 40.000ha. Đăk Lăk đứng đầu với khoảng 15.000ha (đứng thứ 2 cả nước sau Tiền Giang), tiếp đó là các tỉnh Lâm Đồng gần 14.000ha, Đăk Nông 5.000ha, Gia Lai 4.000ha. 

Diện tích này còn tăng lên bởi con số thống kê chưa phản ánh đầy đủ đối với các vườn nhỏ hoặc trồng xen. Hàng chục ngàn ha sầu riêng trong số này đang ở giai đoạn kiến thiết hoặc mới ra quả bói.

Với diện tích này, toàn vùng Tây Nguyên sẽ đạt sản lượng sầu riêng "khủng", tăng dần theo từng năm. Chẳng hạn, tại Đăk Lăk, sản lượng sầu riêng hằng năm lên tới 150.000 tấn và dự kiến sẽ là 300.000 tấn vào năm 2030, Lâm Đồng hiện có sản lượng cũng suýt soát 100.000 tấn. Ước tính mỗi ha sầu riêng khi đi vào chu kỳ kinh doanh có năng suất từ 9 - 15 tấn tùy vườn cây, có nghĩa là Tây Nguyên sẽ có sản lượng sầu riêng lớn nhất cả nước.

Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp và PTNT, năm 2023, sản lượng sầu riêng nước ta sẽ đạt khoảng 1 triệu tấn. Số này phần được tiêu thụ nội địa, còn lại là xuất khẩu, trong đó Trung Quốc đang là thị trường lớn. Đáng nói, theo Quyết định số 4085 ngày 27/11/2022 của Bộ Nông nghiệp và PTNT về phê duyệt đề án phát triển cây ăn quả chủ lực toàn quốc đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, diện tích sầu riêng được khuyến cáo trồng trong khoảng 65.000 - 75.000ha, sản lượng từ 830.000 - 950.000 tấn. Song đến nay, cả diện tích lẫn sản lượng đều vượt.

Tín hiệu đáng mừng là đã có nhiều doanh nghiệp tham gia tích cực vào việc chế biến nhằm nâng cao giá trị sản phẩm quả sầu riêng, thúc đẩy xuất khẩu, phát triển bền vững. Mới đây, Công ty CP Sầu riêng Tây Nguyên đã tổ chức lễ khánh thành nhà máy chế biến sầu riêng Sarita tại TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk, với tổng vốn đầu tư hơn 100 tỷ đồng, công suất chế biến giai đoạn I là 40.000 tấn/năm, chuyên chế biến trái sầu riêng tươi và bóc múi.

Ông Vũ Phi Hổ - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Sầu riêng Tây Nguyên cho biết, doanh nghiệp sẽ đồng hành cùng các HTX, doanh nghiệp và nông hộ nhằm tạo ra chuỗi giá trị sản xuất khép kín, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế của quả sầu riêng. Theo đó, với các HTX, người dân đã được cấp mã vùng trồng tham gia liên kết với Sarita sẽ được hỗ trợ 50 triệu đồng/ha để đầu tư vườn.

Trước đó, vào tháng 3/2023, Nhà máy Chế biến trái cây xuất khẩu Chánh Thu Đăk Lăk đã được khởi công xây dựng. Với công suất dự kiến 70.000 tấn nguyên liệu/năm, tổng số vốn đầu tư 476 tỷ đồng. 

Dự án sẽ tập trung vào 4 mục tiêu chính: Thu mua, đóng gói các loại trái cây tươi xuất khẩu như sầu riêng, chanh dây, khoai lang, chuối đến thị trường Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Úc…; chế biến các loại trái cây cấp đông xuất khẩu, chủ lực là sầu riêng, chanh dây, thanh long, xoài… đến các thị trường Mỹ, Canada, EU, Australia, Trung Quốc…; xây dựng chuỗi liên kết bền vững với các HTX và nông dân với phương châm cùng đầu tư, cùng phát triển bền vững.