Lương giáo viên được ưu tiên xếp cao nhất, nhưng 10 năm sau vẫn chỉ là tuyên ngôn

Trong Báo cáo đánh giá thực trạng các vấn đề liên quan đến đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về việc cho phép tuyển dụng người có trình độ cao đẳng để dạy một số môn học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ GDĐT đã chỉ ra nhiều bất cập về tiền lương của giáo viên hiện nay.

Nghị quyết 29 của Trung ương Đảng có nêu, lương của nhà giáo "được ưu tiên xếp cao nhất", tuy nhiên Bộ GDĐT nhận thấy, sau hơn 10 năm vẫn chỉ dừng ở mức độ là tuyên ngôn, không thể đi vào đời sống khi Chính phủ không quy định bảng lương riêng đối với nhà giáo.

Lương và phụ cấp ưu đãi nhà giáo chưa tương xứng với nghề nghiệp

Theo Bộ GDĐT, mức lương của nhà giáo (đặc biệt là giáo viên mầm non, phổ thông) hiện nay đang thấp hơn so với mức lương của cán bộ, công chức ngành khác (lực lượng vũ trang, ngân hàng, khối đảng đoàn thể trong điều kiện làm việc tương đồng), mức phụ cấp ưu đãi của giáo viên cũng đang thấp hơn viên chức một số ngành nghề khác và đặc biệt là viên chức khối đoàn thể trên cùng địa bàn.

Theo thống kê, lương và phụ cấp ưu đãi nghề của nhà giáo chưa tương xứng với hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu về an sinh xã hội, chưa đủ để đảm bảo mức sống cho giáo viên, nhất là những giáo viên trẻ và sống ở khu vực đồng bằng, thành phố.

Bộ GDĐT nhận định, áp lực về thu nhập là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng giáo viên không an tâm công tác, một bộ phận giáo viên bỏ việc, chuyển việc, đồng thời, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng không thu hút được người giỏi vào ngành sư phạm, địa phương thiếu nguồn tuyển dụng để bổ sung số giáo viên còn thiếu và chuẩn bị đội ngũ triển khai chương trình SGK mới.

Bộ GDĐT dẫn chứng, theo nguyên tắc quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị định số 204/2004/NĐ- CP thì việc trả lương phải gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức và nguồn trả lương (từ ngân sách nhà nước cấp hoặc hỗ trợ và từ các nguồn thu theo quy định của pháp luật dùng để trả lương) của cơ quan, đơn vị.

Tuy nhiên, thực tế cách trả lương theo các bảng – loại – bậc như hiện hành thì việc trả lương đang căn cứ theo chức danh được bổ nhiệm – trình độ đào tạo thâm niên công tác. Kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức là căn cứ để đánh giá, thực hiện công tác thi đua khen thưởng, xét nâng bậc lương trước thời hạn và bổ nhiệm, đăng ký dự thi/xét thăng hạng...

Giáo viên mầm non vẫn có hệ số lương thấp nhất

Bộ GDĐT cho biết, giáo viên chỉ được trả lương theo thâm niên với hệ số lương thấp, đặc biệt là giáo viên mầm non. Loại A0 (giáo viên mầm non) được hưởng hệ số lương từ 2,10 đến 4,89 với 10 bậc, cứ 3 năm tăng 1 bậc, sau 27 năm công tác (khoảng 48 tuổi) không còn bậc để thực hiện nâng lương thường xuyên mà tính theo phụ cấp thâm niên vượt khung đến khi đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định (nếu giáo viên không được thăng hạng CDNN). 

Tương tự, loại A1 (giáo viên phổ thông, giảng viên) được hưởng hệ số lương từ 2,34 đến 4,98 với 9 bậc, cứ 3 năm tăng 1 bậc, sau 24 năm công tác (khoảng 45 tuổi) không còn bậc để thực hiện nâng lương thường xuyên mà tính theo phụ cấp thâm niên vượt khung đến khi đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định (nếu không được thăng hạng CDNN).

Bảng lương áp dụng đối với giáo viên mầm non hạng III và hạng II chưa có sự chênh lệch về hệ số lương, nên khi giáo viên thăng hạng từ III lên II thì chế độ, chính sách về tiền lương hầu như không được lợi nhiều, làm giảm động lực thăng tiến trong nghề nghiệp đối với giáo viên.

Chế độ nâng bậc lương trước thời hạn và chế độ khen thưởng đối với giáo viên có thành tích xuất sắc hiện còn nhiều hạn chế, không đủ để giúp giáo viên cải thiện về tiền lương, chưa đủ để tạo động lực và chưa tương xứng đối với người không ngừng nỗ lực, cống hiến và liên tiếp có những thành tích xuất sắc trong công tác.

Chế độ lương, phụ cấp thâm niên, phụ cấp ưu đãi,... chỉ được thực hiện đối với nhà giáo trong cơ sở giáo dục công lập, không có quy định chung đối với nhà giáo ngoài công lập, hoặc chưa có quy định về mức lương tối thiểu để đảm bảo thu nhập cho nhà giáo ngoài công lập, nên nhiều nhà giáo ngoài công lập hiện đang hưởng mức lương thấp không đủ để đảm bảo an sinh xã hội, không tương đồng với nhà giáo trong cơ sở giáo dục công lập có cùng trình độ, thâm niên (ví dụ giáo viên mầm non ở các trường tư thục, dân lập...).

Bộ GDĐT khẳng định, mặc dù Đảng và Nhà nước rất quan tâm và quy định nhiều chế độ, chính sách dành cho đội ngũ nhà giáo với nhiều hình thức ưu đãi, thu hút, hỗ trợ giúp nhà giáo bảo đảm an sinh xã hội, an tâm công tác và cống hiến cho ngành. Tuy nhiên, đất nước còn khó khăn, tiềm lực kinh tế còn hạn hẹp, nên các chính sách ưu đãi, thu hút, hỗ trợ đối với nhà giáo chưa đáp ứng được mong mỏi của nhà giáo. Do đó, rất cần huy động nhiều nguồn đóng góp từ xã hội để cùng chung tay hỗ trợ nhà giáo phát triển, từ đó giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục.