Một giạ muối chưa bằng một ly cà phê

Diêm dân Bạc Liêu mòn mỏi chờ kho dự trữ muối trong vô vọng.

Vào thăm HTX Diêm nghiệp ấp Doanh Điền (HTX Doanh Điền) thuộc xã Điền Hải, huyện Đông Hải trong cái nắng chang chang ngày hè, nằm đu đưa võng trong căn chòi nhỏ xíu giữa cánh đồng muối lớn nhất Bạc Liêu, ông Phạm Khỏe lắc đầu: “Muối chỉ còn 10.000 đồng/giạ (1 giạ bằng 30kg). Tôi làm muối 20 năm nay rồi chưa thấy năm nào lại tệ như vậy, một giạ muối chưa bằng ly cà phê đá”.

 Ngồi kế bên, ông Huỳnh Thanh Bình (53 tuổi) đưa mắt nhìn những đống muối đổ ngổn ngang trước cửa căn chòi lá, thở dài tiếp lời: "Mười tuổi tôi đã bắt đầu làm muối, bây giờ mới chứng kiến cái cảnh muối đầy đồng ruộng thế này. Mọi năm, người dân làm muối tới đâu bán dần tới đó, còn năm nay đành đổ đống lên bờ bao". 

Gia đình ông Bình không có đất SX nên gắng bám trụ ở lại HTX, mong năm sau tình hình sẽ khả quan hơn. Một số người khác đã rục rịch nghỉ làm vì không đáng với công sức bỏ ra. Theo ông Võ Trường Giang, kiểm soát viên của HTX, đầu vụ số thành viên HTX hơn 100 người, đến nay "teo tóp" còn khoảng 90 người. 

Năm 2015, trên diện tích 69 ha đất SX muối của đơn vị, sau vụ mùa khoảng 5 tháng HTX Doanh Điền thu được hơn 100 ngàn giạ muối, trừ hết chi phí mỗi thành viên được chia trung bình khoảng 21 triệu đồng. Tuy không bằng những năm trước nhưng bà con còn sống được.

Còn vụ muối năm nay, đã gần cuối vụ mà mới thu được khoảng 60.000 giạ, trong khi giá muối thời điểm hiện tại chỉ bằng 60 – 70% năm trước. Theo ông Giang, hiện nay chưa trừ hết chi phí, chia ra thì mỗi người ướm chừng chắc được 5 triệu đồng càng khiến người làm muối chán nản. 

Những hộ làm ngoài, mặc dù năng suất cao hơn nhưng cũng rơi vào cảnh cơ cực trên. Ông Trần Văn Khánh, cũng là hộ dân làm muối kỳ cựu cho biết gia đình ông có 2ha muối, đã thu được 2.000 giạ. Đến cuối vụ khoảng 3.000 giạ. Tuy nhiên, giá thấp quá, chưa bán được hạt muối nào.

Về vùng làm muối lớn nhất tỉnh Bạc Liêu là huyện Đông Hải, thấy muối đầy đồng.

Gia đình ông có 3 người con, nhưng chán cái cảnh làm muối cơ cực, 2 người con lớn có gia đình đã bỏ đi Bình Dương làm công nhân. Còn 2 vợ chồng già lúi húi với ruộng muối. 

Ở cái tuổi ngoài 50, ông Khánh chẳng thể gánh được những gánh muối phăng phăng về đích như nhiều năm trước. Việc vận chuyển muối hoàn toàn phải thuê, mỗi giạ muối hết 4.000 đồng. 

“Con thấy không, giạ muối chỉ bán 10.000 đồng, thuê vận chuyển hết gần nửa, nếu giá được 15 – 17.000 đồng/giạ như năm rồi còn sống được, chứ cứ tình trạng này diêm dân khó sống lắm!”, ông Khánh nói. Gặp thêm vài hộ dân nữa chúng tôi vẫn thấy những lời ca thán. Họ còn rất bức xúc cho biết thêm, tại địa phương đã có kế hoạch xây dựng kho mua dự trữ muối lâu lắm rồi, chẳng biết tại sao xây được gần năm để đó, không ai nhòm ngó nữa. 

Ông Mai Thanh Hùng, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Đông Hải cho biết năm nay hạn mặn gay gắt quá, việc vận chuyển muối bị ảnh hưởng do giao thông thủy tê liệt. Dựa vào đó, thương lái ép giá, đưa giá muối về mức thấp kỷ lục. 

Hiện nay, sản lượng muối còn tồn vụ mùa 2014 – 2015 trong dân khoảng 10.000 tấn. Vụ mùa 2015-2016, diện tích muối của Bạc Liêu 2.385 ha, sản lượng đã thu hoạch ước đạt 93.000 tấn. Đa số, muối năm nay làm ra chưa bán được.

 Địa phương chỉ có thể hỗ trợ người dân về kỹ thuật, chính sách, chứ giá thì không thể can thiệp được. “Đúng, trên địa bàn huyện có một kho dự trữ muối được xây dựng tại xã Điền Hải, cũng không biết vì sao lại ngừng thi công từ năm 2013”, ông Hùng nói.

Kho dự trữ muối đắp chiếu

 Chúng tôi đến kho dự trữ muối quốc gia, nằm trên chính diện tích đất của bà con làm muối trước đây, ngay cái rún muối. Kho được đánh giá rất thuận tiện thông thương cả đường thủy và đường bộ, nối quốc lộ 1A và cảng biển Gành Hào. 

Bà con diêm dân địa phương nhiều năm ngóng chờ công trình. Vậy mà cỏ dại và bồn bồn mọc đầy, bên trong một số kho đã xây xong nằm mốc meo. 

Kho dự trữ muối được động thổ cuối năm 2012. Theo kế hoạch, quy mô 9 kho, tích lượng 1.000 tấn/kho, vốn đầu tư 38,367 tỷ đồng do Bộ NN-PTNT làm chủ đầu tư. Đến tháng 4/2013, công trình đã san lấp mặt bằng, hoàn thành phần móng kho 1, 2, 4, 5, 6, tổng giải ngân đạt 12,7 tỷ đồng thì ngưng thi công đến nay.

Kho dự trữ muối Quốc gia đặt tại xã Điền Hải đã nằm phơi nắng mưa mấy năm nay 

Trả lời thắc mắc của chúng tôi, ông Nguyễn Hoàng Khải, Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Bạc Liêu cho biết, lý do chuyển giao nhiệm vụ dự trữ quốc gia mặt hàng muối ăn từ Bộ NN-PTNT về Bộ Tài chính quản lý, nên công trình bị gián đoạn. Cộng vào đó, do khó khăn về nguồn vốn, nên không được triển khai tiếp.

 “Chúng tôi rất muốn công trình hoàn thành, nhằm giảm bớt khó khăn diêm dân. Vào tháng 9.2015, Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Tây Nam bộ đã xuống làm việc và thống nhất sẽ tiếp tục hoàn thiện công trình dang dở trên, nhưng không nói chừng nào thực hiện”, ông Khải nói.