Một làng ở Nghệ An có một ngôi đền cổ, kiến trúc diễm lệ, thiên hạ mê nhất là nghi môn cung đình

Ngôi đền cổ trường tồn cùng thời gian

Đền Cả ở xã Hoa Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An được khởi dựng từ đời Lý và được trùng tu, mở rộng vào thời hậu Lê. Đền Cả thờ Uy minh vương Lý Nhật Quang và các vị phúc thần, danh tướng, những người có công "bảo quốc hộ dân". Bên cạnh đó đền Cả còn là nơi phối thờ các vị thần tổ của các dòng họ lớn trong vùng.

Trải qua nhiều biến cố của lịch sử, đến nay đền Cả vẫn hầu như nguyên vẹn với những kiểu kiến trúc độc đáo. Di tích đền Cả được bộ văn hóa thể thao và du lịch công nhận xếp hạng Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật năm 2012.

Ngôi đền không chỉ là di tích lịch sử nổi tiếng với sự linh thiêng ở Nghệ An đây còn là một công trình kiến trúc cổ kính với nhiều nét chạm trổ, điêu khắc lạ, độc đáo.

Những mái ngói phủ đầy rêu, những dòng chữ, những hình tượng được điêu khắc mang vẻ cổ kính. Hệ thống cửa, vách của đền đều được làm từ gỗ vẫn còn nguyên vẹn.

Đền Cả có nhiều hạng mục như tam quan, nghi môn, tả vu, hữu vu, bái đường, thượng điện. Trong đó nghi môn là công trình độc đáo nhất. Từ ngoài đi vào, nghi môn là công trình thứ 2, đứng sau tam quan. Nghi môn đền Cả uy nghi, tráng lệ kiểu lầu gác cung đình.

Đây là một ngôi nhà có 4 cột, 2 tầng, 8 mái với các đầu đao cong vút. Một số tài liệu ghi chép thể hiện, nghi môn đền Cả là nơi các vị chức sắc hương hào, trưởng lão nghỉ ngơi và tịnh túc trước khi vào đền làm lễ.

Công trình này có hình dạng như Khuê Văn Các tại Văn miếu Quốc Tử Giám. Tầng dưới của nghi môn để trống, tầng trên có 4 cửa thông ra 4 hướng. Ngày nay người dân hàn một chiếc thang sắt để leo lên tầng trên thắp hương ngày lễ.

Những kiến trúc cổ, hiện vật vô giá ở đền Cả

Trước cổng đền Cả còn có tấm bia đá cổ kích thước lớn. Theo người trông coi đền, nội dung văn bia phản ánh truyền thống hiếu học cũng như việc xây dựng các công trình văn hóa của làng xa xưa.

Bước qua nghi môn là 2 bức tượng được tạc bằng đá có hình dáng lạ đang chắp tay quỳ 2 bên. Vào trong khuôn viên đền rất rộng rãi, thoáng đãng. Những pho tượng được thờ tại đền Cả có vẻ đẹp huyền bí, thanh thoát, uy nghiêm.

Ngoài kiến trúc độc đáo và nghệ thuật điêu khắc đặc sắc, đền Cả còn lưu giữ được nhiều hiện vật cổ, quý. Hiện, đền Cả còn giữ được 4 đạo sắc, trong đó có 1 sắc phong năm Vĩnh Khánh (niên đại gần 300 năm), 1 sắc phong niên hiệu Cảnh Thịnh thời Tây Sơn, 2 sắc phong thời Nguyễn. Đây là những hiện vật vô giá mà đền Cả đang lưu giữ.

Cụ Phan Xuân Chỉnh (80 tuổi) người đã có 16 năm làm việc tại đền cho biết, đền Cả là ngôi đền thiêng nên có nhiều du khách và người dân đến thắp hương vào những ngày lễ. Hàng ngày, ông lau dọn đền, bàn thờ để người dân, du khách ghé đền thắp hương. Đền Cả là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh của người dân địa phương.