Mỹ sẽ không trung lập ở Biển Đông?

Ngày 22.7, tờ Diplomat có trụ sở ở Tokyo, Nhật Bản cho biết một quan chức ngoại giao cấp cao của Mỹ đã tuyên bố rằng Mỹ sẽ không giữ lập trường trung lập trên Biển Đông nếu luật pháp quốc tế ở đây không được tôn trọng, và sẽ có những biện pháp quyết liệt để đảm bảo các bên tuân thủ luật pháp quốc tế.

Từ trước đến nay, Mỹ luôn khẳng định rằng họ sẽ không nghiêng về bất cứ bên nào trong vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông. Tuy nhiên, Washington cũng nhấn mạnh rằng họ muốn các tuyên bố chủ quyền tại vùng biển này phải tuân thủ luật pháp quốc tế và không được đe dọa sử dụng vũ lực. Trung Quốc đã diễn giải rằng đây là lập trường “trung lập” của Mỹ trong vấn đề Biển Đông và thường xuyên cáo buộc Washington “thiên vị” trên vùng biển này.

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á Daniel Russel

Trong một buổi tọa đàm diễn ra mới đây tại Washington D.C. (Mỹ), đáp lại câu hỏi của một cử tọa Trung Quốc về sự “trung lập” của Mỹ ở Biển Đông, ông Daniel Russel – Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á – tuyên bố rằng sự trung lập này chỉ giới hạn với tuyên bố chủ quyền của các bên chứ không phải với cách mà các bên thực thi tuyên bố chủ quyền đó.

“Chúng tôi sẽ không trung lập khi luật pháp quốc tế bị vi phạm. Chúng tôi sẽ gây sức ép quyết liệt nếu đó là vấn đề tuân thủ quy tắc”, ông Russel nhấn mạnh tại buổi tọa đàm do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tổ chức.

Ông Russel cũng thể hiện trong bài phát biểu của mình rằng Mỹ hiện đang khuyến khích các bên có liên quan ở Biển Đông tạo điều kiện và bầu không khí cần thiết để giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình, ngoại giao, tuân thủ luật pháp trên tinh thần hợp tác.

Khi đề cập đến vụ Philippines kiện “đường lưỡi bò” của Trung Quốc trên Biển Đông lên Tòa Trọng tài Thường trực, ông Russel nói rằng dù kết quả vụ kiện như thế nào đi chăng nữa, cả Bắc Kinh và Manila đều phải tuân thủ quyết định pháp lý của tòa, vì cả hai nước này đều tham gia ký kết Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Ông Russel tuyên bố Mỹ sẽ không trung lập trên Biển Đông nếu luật pháp quốc tế bị vi phạm

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á nhấn mạnh: “Để tuân theo pháp luật, cả Trung Quốc và Philippines đều có nghĩa vụ tuân thủ quyết định của tòa, dù họ có thích hay không”.

Đồng thời, ông Russel cũng nói rằng Mỹ sẽ bảo vệ lợi ích của mình theo nhiều cách khác nhau, trong đó có việc tôn trọng các cam kết an ninh, các quan hệ đồng minh và thực hiện các chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải trên Biển Đông.

Tổng kết về bản chất lập trường của Mỹ trong tranh chấp Biển Đông, ông Russel tái khẳng định rằng đây không phải là vấn đề về các bãi đá ngầm hay bãi cạn, mà là về các quy tắc thượng tôn pháp luật của khu vực châu Á-Thái Bình Dương. “Đó là vấn đề về quan hệ hàng xóm láng giềng mà chúng ta mong muốn”, ông nói.