Người thứ 33 từ Đồi Cát

Là người duy nhất sống sót trong trận đánh tháng 10.1968 ở Đồi Cát, xã Gio Mỹ (Gio Linh, Quảng Trị), ông Hoàng Ngọc Bích không nguôi canh cánh về 32 đồng đội còn nằm lại nơi này. Ông lặn lội đi tìm tên từng đồng đội và vận động xây tượng đài để tri ân họ.

Trận đánh bi hùng

Ông Hoàng Ngọc Bích (sinh năm 1948, quê Diễn Châu, Nghệ An), nguyên là giáo viên Trường ĐH Nông nghiệp Hà Nội. Năm đó, ông mới nhập ngũ được 3 tháng thì được đưa về Trung đội 6, Đại đội 2, Tiểu đoàn 4 đóng tại Gio Linh, Quảng Trị. Ngày 2.9.1968, đơn vị của ông chiếm lĩnh khu vực từ Xuân Mỹ, Gio Mỹ tới Cửa Việt. Tối 15.10, Trung đội 6 được lệnh chuyển lên chiếm lĩnh Điểm cao 21.

Đó là một đêm trắng vì cả đơn vị vào chiếm lĩnh trận địa lúc 8 giờ tối và đến 4 giờ sáng phải xây xong công sự để chiến đấu ngay. Sáng 16.10, hàng chục xe tăng địch bò như cua vào và dùng ĐKZ nã vào trận địa. Sau nhiều đợt tấn công, Trung đội 6 đã dũng cảm bẻ gãy các hướng mũi của địch. Tuy nhiên, do không có lực lượng chi viện nên đến chiều 16.10, đơn vị đã thương vong nhiều và quân địch tràn lên.


“Cả ngày hôm đó Trung đội 6 như những thiên thần xung trận lao ra từ các hầm cát bắn cháy 5 xe tăng của địch và hàng chục tên bị tiêu diệt. Khi đạn đã cạn mà xe tăng của địch vẫn tràn lên, chúng tôi đánh giáp lá cà, nhưng 33 chiến sĩ là quá mỏng manh. Chúng tôi liên tục gục xuống và sau đó xe tăng địch đã quần nát công sự”- ông Bích kể lại.

Nửa đêm hôm ấy, anh em Trung đội 3 vào trận địa làm công tác thương binh tử sĩ. Chiến trường lúc đó bị san phẳng, ngổn ngang vết xe tăng giày xéo, có nhiều vệt máu nhưng chỉ tìm thấy một vài thi thể. Trong lúc lần mò, anh em phát hiện thấy ông Hoàng Ngọc Bích thân thể trần truồng, sờ vào người vẫn còn nóng. Họ mừng rỡ đổ nước cho ông tỉnh lại và đưa ông ra.

Nửa tháng sau trận đánh uy hùng, ông Bích được kết nạp Đảng và đi dự Đại hội thi đua quyết thắng, nhận danh hiệu Chiến sĩ Quyết thắng toàn quân. Sau đó, ông Bích tiếp tục tham gia chiến đấu ở Nam Lào, Quảng Nam rồi bị thương nặng. Cuối năm 1973, ông được cấp trên cho phục viên ra Bắc.

Tìm lại tên cho đồng đội

Cuộc sống sau chiến tranh trăm bề thiếu thốn, phải đến năm 1985 ông Bích mới có dịp quay trở lại chiến trường xưa. Đứng trước đồi cát trắng mênh mông, không biết đồng đội đang nằm ở đâu, lòng buồn vô hạn, ông lấy một lọ cát tượng trưng cho thân thể đồng đội mang về. Rồi ông bàn với vợ lập bàn thờ đồng đội ngay tại nhà mình. Từ năm ấy, cứ đến ngày 16.10 hàng năm ông làm cơm cúng giỗ cả trung đội trong ngôi nhà chật hẹp 7m2 ở Đại Mỗ (Hà Nội). Vừa dạy học, vừa bươn chải đủ nghề, dành dụm được bao nhiêu tiền ông lại lên đường đi tìm đồng đội ở Tiểu đoàn 4 và vào Gio Mỹ để tìm hài cốt liệt sĩ.

"Trận chiến đấu dũng cảm của Trung đội 6 được toàn thể trung đoàn học tập, trở thành động lực cho các chiến thắng vang dội của Tiểu đoàn 4 và Trung đoàn 270 sau này”. Thiếu tướng Nguyễn Hữu Oanh - nguyên Chính ủy Trung đoàn 270.

Qua bao năm tháng, số đồng đội mà ông Bích kết nối được ngày càng đông hơn. Đến năm 1989, ông đã tìm được 10 bạn chiến đấu. Họ cùng đề ra một quy ước: “Lấy ngày 16.10 hàng năm là ngày giỗ của Trung đội 6, mỗi năm luân phiên tổ chức ở nhà mỗi người”. Thấy anh em còn nhiều thiếu thốn khó khăn, ông Bích đề xuất: “Thôi từ nay, ngày 16.10 anh em cứ về Hà Nội ăn giỗ tại nhà tôi”.

Dù giỗ chung nhưng các ông vẫn cảm thấy áy náy bởi không biết hết tên các liệt sĩ và các anh chưa được tôn vinh xứng đáng.

Ông Bích kể: “Do mới vào đơn vị được 3 tháng trước trận đánh nên tôi chưa biết hết tên đồng đội. Tôi gom góp toàn bộ tiền của mình được 20 triệu đồng vào Gio Mỹ xin cho phép được dựng bia. Tôi đề nghị chỗ ghi tên tuổi các liệt sĩ để trắng chờ tôi xác định được tên tuổi”.

Đồng đội của ông cũng đóng góp một khoản nhỏ cho địa phương để nhang khói. UBND xã Gio Mỹ đồng ý tăng 500m2 đất trên Đồi Cát để lập đài tưởng niệm. Người dân nơi đây vẫn hết lòng với bộ đội đã giúp đưa xi măng, đá, cát lên. Bia tưởng niệm Trung đội 6 được khánh thành ngày 27.7.2009 nhưng phía sau mặt của bia vẫn để trống chưa có tên 32 liệt sĩ.

Tiếp tục sau nhiều năm lặn lội đi tìm kiếm, ông Bích đã gặp đại tá Võ Xuân Cánh - nguyên Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy quân sự huyện Vĩnh Linh. May mắn là ông Cánh vẫn giữ được bản danh sách Trung đoàn 270. Lần xem từng cái tên, đến phần Trung đội 6 ông Bích mừng phát khóc. Tên tuổi của 32 liệt sĩ hiện ra như một giấc mơ.

Có bản danh sách trong tay, ông Bích viết thư báo cho gia đình 32 liệt sĩ. Bức thư ngắn gọn kể lại sự hy sinh anh dũng của trung đội và tấm bia tưởng niệm các anh ở Đồi Cát. Thư gửi đi được ít lâu, ông Bích liên tục nhận được hồi âm. Lá thư nhỏ bé của ông đã mang tới hạnh phúc vô bờ cho 32 gia đình liệt sĩ đã ngóng tin con em mình từ nhiều năm nay.

Và từ ngày đó, Đồi Cát không còn hoang vu lặng thầm nữa mà thường xuyên có sự thăm viếng của 32 gia đình liệt sĩ và các bạn bè đồng đội cũ.