Nhà Mạc

Sinh thời, vị trạng nguyên này được công nhận là nhà ngoại giao khéo léo, đại công thần của nước ta. Ông còn nhận danh hiệu vẻ vang do chính vua Nguyên phong cho.

Năm 1545, Nguyễn Kim bị ám sát sau kế trá hàng của một võ tướng nhà Mạc. Đó là Dương Chấp Nhất, người Hoằng Hóa (Thanh Hóa), quan nội thị, võ tướng triều Mạc Đăng Doanh, làm đến chức Chưởng bộ, được phong tước Trung Hậu hầu, giao coi 3 phủ Thanh Hóa, làm Tổng trấn cả một phương.

Năm 16 tuổi, Mạc Mậu Hợp ngồi trong cung điện bị sét đánh trúng, không chết nhưng mắc chứng bán thân bất toại, sau chữa khỏi, nhưng càng trở nên ăn chơi trác táng. Năm 20 tuổi mắt bị thong manh, chữa mấy năm liền mới đỡ.

Lê Bá Ly đem một vạn bốn nghìn quân cùng các con trai và cả Nguyễn Thiến, Nguyễn Quyện kéo về Vạn Lại đầu hàng. Vua Lê và Trịnh Kiểm thấy vị lão tướng 77 tuổi, râu tóc bạc phơ vẫn còn quắc thước thì cả mừng, đón tiếp vô cùng trọng hậu.

Theo sử sách còn lưu truyền đến ngày nay, vua Mạc Mậu Hợp mặc dù bị sét đánh nhưng không chết, song lại bị Trịnh Tùng sát hại cực thảm...

Người xưa đã dạy rằng "thần thiêng nhờ bộ hạ", nhưng Mạc Mậu Hợp chẳng những không làm gương mà còn đẩy cấp dưới vào chỗ chết để cướp vợ của thuộc hạ thì thật quá tồi tệ.

Mạc Mậu Hợp khi vào chùa mà còn mang theo hai kỹ nữ thì quả là đáng sợ. Thế mới biết rằng với Mạc Mậu Hợp thì đến chết nhưng cái nết vẫn không chừa, dám làm ô uế nhà chùa thì làm sao Phật cứu độ cho được?

Thời kỳ chiến tranh Lê - Mạc, các tập đoàn phong kiến chỉ vì quyền lợi cá nhân và dòng họ của mình mà đẩy trăm họ vào cảnh "nồi da nấu thịt".

Nhà Mạc đã khiến đất nước giàu mạnh lên trong thời kỳ đầu, nhưng địa bàn hoạt động của nhà Mạc bị bó hẹp, lại kẹp giữa một bên là nước lớn Trung Quốc, một bên là Nam triều trỗi dậy cùng tư tưởng “hoài Lê”... đã dẫn đến sự thất bại của nhà Mạc.

Khi Mạc Ngọc Liễn sắp lâm chung có di chúc để lại khuyên Mạc Kính Cung rằng: Nay, khí vận nhà Mạc đã cạn, họ Lê hưng phục, đó là bởi số trời đã định. Dân chúng vô tội mà mắc phải nạn binh đao, thật không nỡ!