Nhà sản xuất chip mới của Nhật Bản tìm cách thoát khỏi "thập kỷ mất mát"

Nhật Bản hôm 11/11 đã công bố nỗ lực mới nhất của họ nhằm tạo ra một nhà vô địch quốc gia về chất bán dẫn tiên tiến: một công ty tên là Rapidus đặt mục tiêu sản xuất hàng loạt vào năm 2027. Toyota Motor và NTT là một trong số tám công ty đầu tư vào dự án của Rapidus, hy vọng sẽ thành công khi các sáng kiến khác được chính phủ hậu thuẫn trước đây đã thất bại.

Nhật Bản coi việc sản xuất chất bán dẫn trong nước là yếu tố quan trọng đối với an ninh kinh tế của mình, đặc biệt vì sự phụ thuộc vào nhà cung cấp Đài Loan gây ra rủi ro địa chính trị. Nỗ lực cuối cùng này diễn ra sau một thập kỷ thất bại vào những năm 2010, khi Nhật Bản thất bại trong việc đầu tư vào ngành công nghiệp từng phát triển mạnh mẽ của mình.

Đây là "cơ hội cuối cùng" để quay trở lại, Chủ tịch Rapidus, Atsuyoshi Koike, người gần đây đã đứng đầu nhà sản xuất chip nhớ Western Digital Japan cho biết.

Rapidus có kế hoạch chi tiêu vốn và đầu tư khác gồm 5 nghìn tỷ yên (36 tỷ USD) trong một thập kỷ. Tám công ty sẽ đầu tư tổng cộng 7,3 tỷ yên, với việc chính phủ cung cấp 70 tỷ yên trợ cấp. Nhà sản xuất chip sẽ tập trung vào các dòng chip tân tiến đóng vai trò là bộ não của xe ô tô tự lái và trong các ứng dụng khác của trí tuệ nhân tạo.

Rapidus đặt mục tiêu sản xuất chip với công nghệ 2 nanomet tại Nhật Bản vào năm 2027. Trong khi đó, công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan và Samsung Electronics của Hàn Quốc đã thiết lập công nghệ sản xuất chip hàng loạt ở cấp độ 3 nm và có kế hoạch sản xuất hàng loạt ở cấp độ 2 nm vào năm 2025.

Atsuyoshi Koike nói: "Trong 5 năm, chúng tôi sẽ có các hoạt động xưởng đúc chip tiên tiến nhất ở Nhật Bản".

Được xây dựng bởi một nỗ lực do chính phủ lãnh đạo vào những năm 1970, ngành công nghiệp bán dẫn của Nhật Bản đã tạo ra các tập đoàn điện tử cạnh tranh toàn cầu như Hitachi và NEC. Vào cuối những năm 1980, các công ty Nhật Bản thống trị thị trường toàn cầu, nắm giữ một nửa thị phần.

Tuy nhiên, thu nhập bắt đầu bị giảm xuống dưới các giới hạn xuất khẩu do xung đột thương mại với Mỹ, trong khi các nhà sản xuất chip của Hàn Quốc và Đài Loan đã đạt được những bước tiến nhanh chóng trong ngành. Điều này làm giảm khả năng đầu tư của các công ty Nhật Bản - điều bắt buộc để phát triển và sản xuất hàng loạt các sản phẩm chip tiên tiến.

Việc Nhật Bản không theo kịp cuộc đua đầu tư về chip đã tạo ra một khoảng trống công nghệ bán dẫn trong những năm 2010. Trong khi đó, các nhà sản xuất chip của Hàn Quốc và Đài Loan tiếp tục đầu tư mạnh mẽ ngay cả trong thời kỳ kinh tế suy thoái và xây dựng các mô hình kinh doanh có lợi nhuận cao, vượt qua các đối thủ Nhật Bản.

Giờ đây, có thể động thái mới nhất của Nhật Bản nhằm hồi sinh ngành công nghiệp bán dẫn của họ diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc về Đài Loan. Vốn dĩ, Đài Loan chiếm khoảng 90% năng lực sản xuất toàn cầu về chip bán dẫn tiên tiến nhất - những dòng chip bán dẫn ở cấp độ nhỏ hơn 10 nm. Nếu một cuộc khủng hoảng nổ ra trong khu vực, Nhật Bản có thể mất khả năng tiếp cận các nguồn cung cấp chip bán dẫn.

Nhật Bản và Mỹ đã coi chip bán dẫn là yếu tố quan trọng trong an ninh kinh tế của họ. Chính phủ Nhật Bản đang đóng vai trò hàng đầu trong việc thúc đẩy sản xuất trong nước.

Đồng thời, Nhật Bản và Mỹ có kế hoạch cùng nhau phát triển chip bán dẫn tiên tiến. Tokyo và Washington đã đồng ý vào tháng 5 vừa qua để hợp tác tạo ra một chuỗi cung ứng chất bán dẫn linh hoạt. Và sự thành lập của Rapidus cho thấy những tiến bộ đã đạt được trên mặt trận này.

"Đây là nơi chúng tôi sẽ thực hiện cuộc chiến của mình", một quan chức tại Bộ Thương mại Nhật Bản cho biết trong một tuyên bố.

Một trung tâm nghiên cứu chung với Hoa Kỳ cũng đang được thành lập. IBM với bề dày thành tích trong nghiên cứu cơ bản về chất bán dẫn tiên tiến, dự kiến sẽ tham gia vào trung tâm này. Nhật Bản là đối tác cung cấp các nhà cung cấp có thị phần lớn về vật liệu bán dẫn và thiết bị dùng để sản xuất chip.

Đảm bảo tài năng, nguồn cung cấp và tiền bạc sẽ là điều cần thiết để có cơ hội cạnh tranh với các nhà sản xuất chip hàng đầu toàn cầu. Khả năng gây quỹ sẽ cần thiết để hỗ trợ giai đoạn đầu tư dài dẫn đến sản xuất chip hàng loạt.

Quá khứ của Nhật Bản là những sáng kiến thất bại của chính phủ về chất bán dẫn, ngành chip. Nhiều dự án phát triển tiên tiến được đưa ra trong những năm 2000 và 2010 đã kết thúc mà không có kết quả thực sự nào. Năm 2006, một công ty lập kế hoạch cho một xưởng đúc chip chung do chính phủ hậu thuẫn đã được thành lập bởi Toshiba, Hitachi và Renesas Technology cũ. Nhưng bộ ba không thể phối hợp, và dự án đã đổ vỡ chỉ trong nửa năm.

Elpida Memory trước đây, công ty hợp nhất các hoạt động bán dẫn của Hitachi, NEC và Mitsubishi Electric, đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản vào năm 2012 sau một đợt đầu tư tốn kém, bất chấp gói cứu trợ của chính phủ.