Nhạc sĩ Thao Giang - cây đại thụ của nền âm nhạc truyền thống Việt Nam qua đời

Nhạc sĩ Thao Giang tên thật là Nguyễn Văn Vĩnh, ông sinh năm 1948 tại Thanh Oai (Hà Nội). Bén duyên với cây đàn nhị từ khi còn nhỏ, nhạc sĩ Thao Giang theo học tại Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam) từ rất sớm. Dưới sự hướng dẫn của cụ Vũ Tuấn Đức - một nhạc công lừng danh của âm nhạc Cung đình Huế, ông dồn mọi tâm sức và tình yêu cho loại hình nghệ thuật cổ truyền.

Năm 1967, nhạc sĩ Thao Giang tốt nghiệp hệ trung cấp đàn nhị và được giữ lại trường làm giảng viên. Cùng với (cố) NGND Xuân Khải, ông là người đặt nền móng cho Khoa Nhạc cụ truyền thống của Học viện Âm nhạc Quốc gia, đồng  thời ông cũng là một nghệ sĩ biểu diễn tài năng, xuất hiện tại nhiều liên hoan nghệ thuật.

Theo chia sẻ của nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long, trong lĩnh vực sư phạm, nhạc sĩ Thao Giang đã có nhiều cống hiến khi biên soạn giáo trình mang tên Phương pháp học đàn nhị vào năm 1974. Ông là thầy của nhiều nghệ sĩ đàn nhị nổi tiếng như: Thế Dân, Đình Nghi, Sĩ Toán, Văn Hà... 

Ở lĩnh vực sáng tác, nhạc sĩ Thao Giang là tác giả của tác phẩm độc tấu đàn nhị kinh điển Kể chuyện ngày mùa. Ông cũng là tác giả của nhiều tác phẩm viết cho cây đàn nhị khác như: Tình quê hương, Làng ven sông, Đan lưới… Ngoài ra, ông còn sáng tác tác phẩm cho một số nhạc cụ dân tộc quen thuộc như: Hương rừng (đàn Tam thập lục), Ao cá Bác Hồ (Đàn tranh), Du thuyền trên sông Hương (đàn Bầu), Đường xa vui những tiếng đàn (đàn Tỳ bà)…

"Nhạc sĩ Thao Giang chính là người khởi xướng hồi sinh nghệ thuật Hát xẩm, có công tạo nên Hát xẩm trong diện mạo đa dạng như ngày hôm nay. Đau đáu về một nghệ thuật ca hát dân gian đặc sắc của dân tộc sẽ sớm bị tắt khi chỉ còn hiện hữu một nghệ nhân Hà Thị Cầu, ngay từ đầu những năm 2000, nhạc sĩ Thao Giang đã tập hợp nhiều nghệ sĩ uy tín trong lĩnh vực âm nhạc, nghệ thuật dân tộc như (cố) GS.TS.NGND Phạm Minh Khang, NSND Xuân Hoạch, NSƯT Văn Ty, nhạc sĩ Hạnh Nhân, NSND Thanh Ngoan, NSND Đoàn Thanh Bình, NSND Thúy Ngần, nghệ sĩ Tự Cường… 

Các nghệ sĩ trẻ khi đó có Mai Tuyết Hoa, Nguyễn Quang Long và Khương Cường. Tất cả đã đồng lòng chung sức hồi sinh nhiều điệu/bài bản hát xẩm đã thất truyền của Hà Nội, Hải Phòng, của các tỉnh Đồng bằng Bắc bộ. Giờ đây những bài này đã trở nên quen thuộc với công chúng" - nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Long viết.

Năm 2022, nhạc sĩ Thao Giang được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật với các tác phẩm Kể chuyện ngày mùa, Tình quê hương.