Những người đàn bà ngóng biển

Nhưng những người phụ nữ ở làng chài Mỹ Tân (xã Bình Chánh, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) vẫn có một niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống, vào sự tồn tại.

Những đứa con thơ dại ngày nào vẫn thường theo mẹ ra đứng dưới những hàng phi lao ngút ngát ngóng trông phía biển giờ đã trưởng thành, những phụ nữ góa chồng giữa cái tuổi xuân thì mơn mởn xuân sắc ngày xưa giờ tóc đã bạc. Họ vẫn sống âm thầm giữa hơi thở của biển, và nhịp sống ở làng chài vẫn đang lặng lẽ trôi, trong nỗi đau không thể nguôi ngoai...

Chị Nguyễn Thị Hơn cùng người em dâu làm cá cho các thuyền khác để mưu sinh.

Những hòn vọng phu chờ chồng

Như bao làng chài khác dọc dài trên dải đất miền Trung khó nghèo này, những người vợ, người mẹ ở làng chài Mỹ Tân thường chỉ biết ở nhà trông con, còn lại gánh nặng mưu sinh dồn lên vai những người đàn ông là chồng, con đi biển dài ngày. Thế rồi chuyến đi cuối cùng của 55 người đàn ông của làng đã để lại nỗi đau hụt hẫng, chơi vơi cho những người phụ nữ chân yếu tay mềm này...

Chị Trần Thị Hơn, 49 tuổi (thôn Mỹ Tân) ngậm ngùi: Lần ấy, như bao chuyến đi biển dài ngày khác, chồng chị cùng mấy người đi bạn chuẩn bị nhiều tay lưới, mì tôm, nước ngọt để lên thuyền đi hòng kiếm được ít thu nhập về lo cho đứa con sắp sinh. Đến đêm định mệnh 23.11 âm lịch năm 1991 ấy, chị đang ngủ trong nhà cùng đứa con trai mới hơn 2 tuổi bỗng nghe gió giật đùng đùng.

Chị mở cửa chạy ra thì chỉ thấy cả trời và đất hòa chung trong một màu đen kịt. Mưa và gió biển cứ thê thiết đến gần trưa hôm sau mới nguôi bớt. Chị Hơn cùng những người đàn bà của làng chài chạy ra sát chân sóng, chỉ nhận được những mảnh vụn của không biết bao nhiêu chiếc tàu dạt vào bờ. Trong tiếng gió biển và sóng vỗ chan chát vào bờ, là tiếng khóc, tiếng kêu gào của những người phụ nữ mất chồng, mất con trong cơn bão.

Một ngày! Hai ngày! Rồi một tháng, và nhiều tháng trôi qua từ sau đêm định mệnh ấy, chiều chiều người dân xóm chài vẫn thấy có những người mẹ dẫn theo những đứa trẻ mới chập chững biết đi, hay những cái bóng già nua liêu xiêu trong nắng chiều đứng dưới những hàng phi lao nhìn mãi về phía biển, ngóng mãi những con tàu sẽ chẳng bao giờ trở về nữa. Rồi người ta lại thấy những đám tang mà mộ phần chẳng có gì ngoài một bức tượng đất sét và những lời cầu nguyện thầm thì thoang thoảng như tiếng sóng mênh mang. Những ngôi mộ gió...

Vất vả mưu sinh

Chúng tôi không dám gợi lại nỗi đau từ hơn 20 năm trước đã lặng sóng trong lòng các chị. Như một nỗi niềm ấp ủ, chỉ cần có dịp là nó lại bùng lên mạnh hơn ngọn lửa trước gió. Chị Trần Thị Vân (51 tuổi, thôn Mỹ Tân) ngậm ngùi: “Khi hay tin cơn bão biển đêm ấy cướp mất người trụ cột trong gia đình, tui cũng như hơn 50 gia đình trong xóm chài nghèo này tưởng chừng không còn nước mắt để khóc, không còn đủ sức mà gượng dậy nổi trước nỗi đau...”.

Chị Vân, chị Hơn, những người đàn bà khác như chị Bùi Thị Cải, chị Đặng Thị Lan, chị Nguyễn Thị Tâm, chị Nguyễn Thị Bích... của cái xóm chài bất hạnh ngày ấy phải gồng mình lên, bươn chải tất tưởi khắp nơi để thay chồng nuôi con. Như chị Nguyễn Thị Hơn (56 tuổi), mất tất cả người thân là trụ cột trong gia đình trong đêm bão cách đây hơn 20 năm.

Đêm ấy, thuyền của gia đình chị, trong đó có cha, chồng, anh và em chồng đã vĩnh viễn không trở về, để lại những người đàn bà trong gia đình từ người mẹ già nua, người em dâu có hai đứa con và ba mẹ con chị ngã quỵ trước biển. Thế nhưng đằng sau những mất mát, chị cùng người em dâu gắng gượng đứng lên.

Chị bảo: “Gia đình tui chỉ còn mấy người phụ nữ, một bầy trẻ lít nhít đứa lớn nhất chưa tới 7 tuổi. Sau khi làm được mấy ngôi mộ gió cho những người đàn ông trong gia đình, chỉ còn mấy cái bóng chân yếu tay mềm dựa vào nhau mà sống. Tui cũng tự nhủ giờ không còn chi hết, chỉ còn mấy đứa con là tài sản cuối cùng. Tui sẽ nuôi chúng lớn, cho chúng học hành để đời chúng bớt khổ như cha mẹ. Cũng may ông trời còn thương, đứa nào đứa nấy giờ cũng đều khá cả!”.

Chị Hơn kể, để nuôi con, nuôi mẹ già qua biết bao khốn khó, chị phải làm đủ thứ nghề từ đan vá lưới, đi làm mắm rồi mang bán lại, đi bán hàng xén, đi bán đồ dạo khắp nơi để có tiền. Chị Vân thì đi bán bánh mì dạo, chị Bích thì gánh nước ngọt thuê cho các tàu cá, chị Lan thì đi làm cá thuê.

Còn nhiều phụ nữ khác, người thì đi bán vé số, mua nhu yếu phẩm cho các con thuyền đi dài ngày, người lái ghe chở hàng, đi buôn cá và vô vàn những công việc linh tinh khác, chỉ để có tiền nuôi những đứa con khôn lớn, là điểm tựa lúc cuối đời.

Thay chồng ra khơi...

Thế nhưng vẫn có những người phụ nữ thay chồng đi biển, dù nỗi ám ảnh về những cơn bão cứ hằn sâu trong tâm thức. Như chị Bùi Thị Cải vẫn một mình một thúng ra biển câu mực hằng đêm. Chị Cải thủ thỉ: “Mình dân làng biển, biết rằng đôi lúc biển cả nổi cơn giận dữ nhưng không làm nghề biển thì còn biết làm gì hơn được. Đời cha, đời ông, đời chồng mình đã gắn bó với biển, mất mát cùng biển. Ngay cả đến lúc chết cũng hòa tan với biển. Biển cả là đau thương với mình nhưng cũng là niềm tin với mình. Mỗi lần ra biển, tôi lại như thấy cha, thấy chồng mình đang ở đó, nâng đỡ mình dưới mỗi con sóng thăm thẳm ngoài kia”.

Tôi nghe chuyện đi biển của chị Cải, nhìn đôi bàn tay của chị chai sần với những vết cắt của lưới, nghe giọng nói át cả tiếng sóng đặc trưng của người lênh đênh trên biển, nhìn sâu vào trong cả nước da rám nắng là minh chứng của biết bao lần thay chồng đi biển nuôi con của chị, cũng như của nhiều người đàn bà khác.

Chị Cải nói với tôi rằng khi được sinh ra là đàn bà thì cực lắm rồi, nhưng đàn bà dân biển lại còn cực hơn. Mà đàn bà trên bờ cực một, đàn bà đi biển còn cực gấp trăm gấp nghìn lần... Tôi hiểu trong những lời thủ thỉ của chị có cả những giọt nước mắt đau xót vì mất chồng, những cái cười như mếu vì phận đàn bà long đong trên biển mưu sinh, và cả niềm mơ ước, niềm hy vọng vào những đứa con đang học hành trên bờ để các chị gắng sức vượt qua những cơn sóng dữ.

Nhưng ông Nguyễn Xuân Thanh - Trưởng thôn Mỹ Tân (xã Bình Chánh, Bình Sơn, Quảng Ngãi) bảo: “Đừng nhìn họ ở vẻ bề ngoài như thế. Đừng tưởng họ mạnh mẽ, kiên cường như đã chai lỳ cảm xúc mà tội cho họ. Thực ra mỗi lần chỉ cần có một đợt gió mạnh thổi về là họ lại giật mình. Có người chạy ra giữa cơn dông bão như thế mà gọi tên chồng, gọi tên người thân đấy.

Họ phải gắng gượng, phải nén tất cả cảm xúc đau thương để sống, để làm tròn bổn phận của người đàn bà dân biển như bao đời đấy anh ạ!”. Ông Trần Quang Tâm - Chủ tịch UBND xã Bình Chánh cho biết: “Đó là những người phụ nữ kiên cường, là những tấm gương cho những người phụ nữ làng biển suốt dọc dải đất Việt Nam này sẻ chia, cảm thông và khâm phục. Mặc dù cuộc sống của những hộ gia đình này vẫn còn nhiều vất vả, nhưng so với trước kia thì đó là một sự cố gắng lớn. Chúng tôi vẫn luôn cố gắng tạo điều kiện tốt nhất cho những gia đình như thế”.

Gia Ly