Nỗi lo phong trào

Thời kỳ xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc thì có phong trào “Sóng Duyên Hải” của dân biển, “Gió Đại Phong” của lĩnh vực nông nghiệp và “Cờ Ba Nhất” trong quân đội.

Nói chung đó là các phong trào có chủ trương, có tổ chức của Nhà nước, có mục đích và đã tạo nên những điển hình gương mẫu, thành lá cờ dẫn đầu để các nơi học theo, làm theo. Khi Nhà nước chấp nhận kinh tế đa thành phần, tăng cường các nỗ lực đa phương thì việc “phát động phong trào” bắt đầu giảm. Vai trò quyết định là cá nhân tự vận động.

Nhưng sự vận động cá nhân từ cái nền móng quen có tổ chức nay ra tự do quả tình có nhiều cái bất cập. Đó là đi lên từ cái nền quá yếu về kiến thức và văn hóa xã hội của nhiều người do thời gian dài đói thông tin và không thu thập được kinh nghiệm. Thế là tự vận động đều mang tính bản năng, hết sức mù mờ, thấy ai làm gì lợi là bắt chước làm theo.

Đã nhiều năm nay “phong trào" kiểu này rổn rảng, nào nuôi ba ba, nuôi cá tra, trồng nấm, trồng cao su, cây điều, cây cà phê, cây cao su, khoai lang tím, hoặc khai thác cây dược liệu bừa phứa, hoặc vặt bán lá điều, bẻ lá sắn non bán... Cứ thấy một người làm được là anh khác làm theo, cốt thu được tí tiền dù không rõ thị trường, chẳng hiểu nơi bao tiêu... Họ cứ vay tiền làm vốn “kinh doanh”, đến lúc sản phẩm ứ thừa thì lại phá bỏ làm thứ khác. Một cách làm ăn đậm chất a dua tự phát kéo dài và lặp đi lặp lại, thất bại hết chỗ này đến chỗ kia nhưng chẳng chừa, chẳng rút được kinh nghiệm gì. Vẫn mãi cách làm nặng chất chộp giật, thiếu hẳn một phương án bảo hiểm.

Thông tin và quản lý non kém, tri thức làm ăn thì học mót nên phong trào a dua thấy gì làm nấy, học mót, học lỏm đơn sơ, được đến đâu hay đến đấy thì làm sao tránh khỏi những đổ vỡ đáng tiếc. Làm sao để thoát ra khỏi lối làm ăn kiểu phong trào tự phát kiểu này - đó là nỗi lo quá lớn!

Đỗ Đức