Nóng: Đã có công cụ truy xuất và xác minh nguồn gốc gỗ

Cáo buộc gian lận xuất xứ, nguồn gốc gỗ ảnh hưởng đến xuất khẩu gỗ

Theo thống kê từ Tổng cục Hải quan, trong tháng 5/2022 trị giá xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 1,38 tỷ USD, giảm 4,1% so với tháng 5/2021. 

Trong 5 tháng đầu năm 2022, trị giá xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 7 tỷ USD, tăng 4,6% so với cùng kỳ năm 2021. 

Trong cơ cấu mặt hàng xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ tháng 5/2022, trị giá xuất khẩu sản phẩm gỗ đạt 925,1 triệu USD, giảm 17,1% so với tháng 5/2021. 

Tính chung 5 tháng đầu năm 2022, trị giá xuất khẩu sản phẩm gỗ đạt 5,1 tỷ USD, giảm 1,4% so với cùng kỳ năm 2021. 

Phát biểu tại hội thảo "Thúc đẩy thực hành thương mại lâm sản bền vững" do Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NNPTNT) phối hợp cùng Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) và Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) tổ chức sáng 17/6/2022, ông Bùi Chính Nghĩa, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Lâm nghiệp cho biết, dù tốc độ tăng trưởng hàng năm ổn định 2 con số và tạo được dấu ấn lớn trong năm 2021 nhưng bước sang năm 2022, ngành chế biến gỗ Việt Nam vẫn đối diện với khá nhiều thử thách. 

Cùng với dịch bệnh, căng thẳng chính trị leo thang gây trở ngại thêm cho chuỗi cung ứng vốn đã có nhiều trở ngại từ trước. Giá logistic lẫn giá nguyên vật liệu đều tăng cao khiến chi phí đầu vào của doanh nghiệp biến động mạnh.

Quan trọng hơn, lạm phát tại các thị trường xuất khẩu chủ lực cũng đang khiến đơn hàng bắt đầu giảm. Và, những cáo buộc gian lận xuất xứ, nguồn gốc nguyên liệu… cũng đang trở thành mối đe doạ cho sự phát triển toàn ngành.

Để ứng phó với các thách thức này, theo ông Nghĩa, doanh nghiệp trong nước cần tuân thủ triệt để các quy định của thị trường quốc tế, vững vàng nội lực và củng cố thêm lợi thế cạnh tranh… để giữ vững vị trí xuất khẩu nội thất thứ hai thế giới.

Đó chính là lý do, Tổng cục Lâm nghiệp liên tục triển khai các hoạt động tập huấn, tuyên truyền và kêu gọi doanh nghiệp hưởng ứng tiến trình thực thi lâm luật, quản trị rừng, thương mại gỗ và sản phẩm gỗ (VPA) và Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp (VNTLAS) ở Việt Nam liên tục suốt thời gian qua.

Theo ông Nghĩa, trong bối cảnh nguyên liệu nhập khẩu đang khan hiếm và giá cả leo thang hiện nay, một trong những lợi thế mà doanh nghiệp trong ngành có thể tận dụng, là trữ lượng rừng trồng trong nước đã bước vào giai đoạn có thể khai thác.

Số liệu từ Tổng cục Lâm nghiệp cho thấy, năm 2022, toàn ngành đang nỗ lực phấn đấu tỷ lệ che phủ rừng toàn quốc đạt 42,02%; trồng rừng đạt 244.000ha, trồng cây phân tán 121,6 triệu cây.

Tổng sản lượng khai thác gỗ đạt 31,5 triệu m3, trong đó, khai thác từ rừng trồng tập trung 21 triệu m3, khai thác cây trồng phân tán, cây vườn nhà 5,5 triệu m3; diện tích rừng được cấp chứng chỉ 90.000 ha.

"Nếu việc ứng dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ, giải quyết được những vướng mắc của chuỗi cung ứng, đưa nguồn gỗ rừng trồng hợp pháp đến được với các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu thì sẽ tạo được lợi thế cạnh tranh rất lớn cho nền công nghiệp nội thất nước nhà", ông Nghĩa nói.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch HAWA cũng cho rằng, việc thực thi các quy định phát triển lâm sản bền vững là yêu cầu sống còn, không chỉ riêng ngành chế biến gỗ Việt Nam mà của cả thế giới.

Đã có công cụ truy xuất và xác minh nguồn gốc gỗ

Trong tinh thần và mục tiêu chuyển đổi số ngành chế biến gỗ, HAWA đang đồng hành cùng chính phủ lẫn doanh nghiệp đẩy mạnh số hoá quá trình thực thi VPA/FLEGT. Cụ thể là với nền tảng HAWA DDS.

Theo ông Phương, HAWA DDS là dự án xoá bỏ vướng mắc trong quá trình chứng minh nguồn gốc hợp pháp gỗ rừng trồng, bước chuẩn bị hết sức cần thiết để có thể đưa gỗ, sản phẩm gỗ trong nước sang thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường EU.

 Từ tháng 5/2018, HAWA đã triển khai dự án HAWA DDS, với mục tiêu xây dựng một nền tảng cung cấp các công cụ giúp doanh nghiệp truy xuất và giải trình nguồn gốc gỗ nguyên liệu hợp pháp phù hợp với các cam kết trong Hiệp định đối tác tự nguyện giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu về thực thi luật lâm nghiệp, quản trị rừng và thương mại lâm sản (VPA/FLEGT).

Nhằm bảo đảm đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn, quy định đáp ứng các quy chuẩn quốc tế, FAO đã lựa chọn Nepcon, một tổ chức uy tín đã tham gia xây dựng bộ tiêu chuẩn FSC của thế giới để phát triển bộ tiêu chuẩn HAWA DDS.

Sau 3 năm với nhiều điểu chỉnh, cập nhật, tháng 5/2021, Bộ tiêu chuẩn HAWA DDS đã chính thức hoàn thành, đồng thời tương thích hoàn toàn với nền tảng công nghệ thông tin về truy xuất và giải trình nguồn gốc gỗ HAWA DDS 1.0.

HAWA DDS 1.0 tích hợp nhiều tính năng hữu ích hỗ trợ khai báo và lưu trữ hồ sơ rừng, hồ sơ mua bán cây đứng, hồ sơ đăng ký khai thác, lưu thông giúp cho việc tra xét, truy xuất và xác minh nguồn gốc gỗ trở nên dễ dàng, nhanh chóng và đơn giản. 

 Nhờ vậy, chỉ cần truy cập nền tảng HAWA DDS, người dùng, từ chủ rừng đến nhà khai thác, doanh nghiệp thương mại, nhà sản xuất, nhà mua hàng đều có thể tìm kiếm thông tin, quản lý lẫn chứng minh, nguồn gốc nguyên liệu một cách rõ ràng mà không phụ thuộc quá nhiều vào hệ thống giấy tờ, thủ tục lưu trữ, tra xét thủ công như trước đây.

Theo ông Nguyễn Hoài Bảo, thành viên Ban chấp hành HAWA, tính năng RTE - Real time Evidence của nền tảng HAWA DDS còn giúp người dùng thiết lập bằng chứng thực ngay tại thời điểm khai thác. 

Từ dữ liệu này, hệ thống sẽ xuất ra Giấy chứng minh nguồn gốc gỗ khai thác trong nước với đầy đủ các thông tin chi tiết nhất về lịch sử, số lượng, địa điểm khai thác…  dưới hình thức 1 mã QR code. 

Người mua chỉ cần quét mã để kiểm tra, đối chứng nguồn gốc gỗ trong nguyên liệu và sản phẩm trước khi quyết định mua hàng.