Ở Bình Thuận người ta thả tiền tỷ xuống biển chỉ để làm nhà cho cá ở

Những "túp lều vàng"dưới biển

Một ngày trung tuần tháng 5/2023, trong một quán cà phê nhỏ ở TP. Phan Thiết (Bình Thuận), chúng tôi tình cờ nghe chuyện các ngư dân bàn nhau cùng góp tiền mua vật liệu xây dựng "túp lều vàng" giữa biển cho cá ở. Việc này đã thôi thúc chúng tôi tìm hiểu câu chuyện thú vị này.

Theo hướng dẫn của các anh trong Hiệp hội nghề cá tỉnh Bình Thuận, chúng tôi tìm về vùng biển Thuận Quý – Tân Thuận – Tân Thành huyện Hàm Thuận Nam, nơi có phong trào Nhà nước cùng ngư dân, góp tiền xây "túp lều vàng" giữa biển khơi cho cá ở.

Khi chúng tôi đến, gặp lúc nhiều bà con ngư dân tập trung tại một ngôi nhà nhỏ ven bờ biển để bàn kế hoạch đóng thêm tiền mua thêm thiết bị, trang trí cho "túp lều vàng" ngày càng đẹp thêm. Song song đó là góp tiền mua thêm con giống thả vào…

Theo bà con ngư dân, những "túp lều vàng" trên trước đây bà con thường gọi là thả bù xuống biển. Việc này na ná như làm đìa trên ruộng cho cá về ở, sinh sôi nảy nở, nên một số bà con gọi cái tên mỹ miều là "túp lều vàng" cho cá.

Theo lời ông Đồng Văn Triểm, Chủ tịch Hội cộng đồng ngư dân Thuận Quý, nhiều năm qua, sáng nào cũng vậy, bà con trong xóm đều gặp nhau uống trà, bàn cách chăm sóc, bảo vệ cho nguồn thủy sản được ngày càng thêm sinh sôi, nảy nở, phong phú hơn…

"Ngày xưa, bà con chỉ thả bù, làm bằng chà thôi nên không hiệu quả lắm. Nhưng mấy năm qua nhờ làm tốt việc xây dựng "túp lều vàng"giữa biển cho cá ở, mà nguồn thu nhập của bà con ngư dân được ổn định nâng lên gấp đôi. Bà con vui nhất là cá - tôm - mực, cùng nhiều loài hải sản khác quy tụ về vùng biển này sinh sôi nảy nở ngày càng đông hơn…", ông Triểm nói.

Mấy ông khùng làm chuyện tào lao

Dẫn chúng tôi đi tham quan bờ biển có những "túp lều vàng" cho cá ở, ông Triểm cho biết, hơn 7 năm trước, hưởng ứng lời kêu gọi của Chi cục Thủy sản và Hội Nghề cá tỉnh Bình Thuận, bà con ở đây thực hiện cùng chung tay với nhau để "thả tiền" xuống vùng biển này.

"Lúc mới làm, nhiều người nói chúng tôi khùng, làm chuyện tào lao. Nay thấy rõ lợi ích rất lớn, tôm cá ngày về càng nhiều, thu nhập ngư dân cao hơn nên có nhiều bà con cùng tham gia với cộng đồng chúng tôi. Ai cũng có trách nhiệm bảo vệ vùng biển này để cá tôm sinh sôi, nảy nở…", ông Đồng Văn Triểm vui giọng.

Chỉ tay vào những khối bê tông đúc sẵn nằm trên bờ biển, chờ ngày sà lan đến vận chuyển mang ra giữa biển để xây dựng "túp lều vàng", ông Lê Văn Dưỡng, Chủ tịch Hội cộng đồng ngư dân Tân Thành cho biết, sau khi những khối bê tông này thả xuống biển, bà con ngư dân sẽ lấy đó làm nơi cố định, cột thêm những cội chà vào những khối bê tông để tạo bóng mát. 

Nhờ các vật cố định lại với nhau tạo thành một vùng biển yên lành cho các loại hải sản về ở, sinh con...

Nhiều bà con ngư dân ở vùng biển gần mũi Kê Gà ở huyện Hàm Thuận Nam (Bình Thuận), cho biết, những cội chà bà con thường dùng là những bó tre to, dài, xung quanh kết lá dừa, nhánh me… được cố định vào những khối bê tông thả xuống biển cố định nên không bị nước cuốn trôi.

Chính những cội chà này sẽ tạo thành bóng mát, dưới mặt nước biển nên các loài tôm - cá - mực tìm về cư trú, sinh sản, cho ra nguồn lợi thủy sản mới. Bà con ngư dân sẽ đánh bắt những loài cá lớn, mang lại thu nhập tốt và ổn định hơn.

"Nếu trước đây, đánh bắt thuyền thúng một ngày chỉ 3 triệu, thì nay nhờ những "túp lều vàng" này, thu nhập tăng lên khoảng 5 triệu đồng. Điều trọng nhất là thu nhập ổn hơn lúc trước rất nhiều…", ông Đồng Văn Triểm, Chủ tịch Hội cộng đồng ngư dân Thuận Quý chia sẻ.

Nhận rộng thêm nhiều "túp lều vàng"

Trao đổi với Dân Việt, ông Huỳnh Quang Huy - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản - kiêm Chủ tịch Hội Nghề cá Bình Thuận cho biết, những khối bê tông trên được thả ra giữa biển là một trong những chương trình thúc đẩy, trao quyền, xây dựng năng lực cho cộng đồng trong quản lý, bảo vệ, phát triển và sử dụng bền vững nguồn lợi thủy sản ven biển tại huyện Hàm Thuận Nam(Bình Thuận).

Dự án này được UBND tỉnh Bình Thuận phê duyệt tại Quyết định số 754/QĐ-UBND ngày 19/03/2018 do Qũy Môi trường toàn cầu - Chương trình tài trợ các dự án nhỏ tại Việt Nam (UNDP/GEF SGP) tài trợ kinh phí thực hiện. Sau 36 tháng triển khai (3/2018-3/2021), Hội nghề cá tỉnh đã có báo cáo những kết quả đạt được rất lớn.

Cũng theo ông Huỳnh Quang Huy, quyết định trên của UBND tỉnh Bình Thuận chấp thuận với tổng kinh phí thực hiện là 3 tỷ đồng. Trong đó, GEF SGP tài trợ 50.000 USD (1.137.500.000 đồng), phần còn lại là đối ứng của địa phương.

Sau đó, Hội nghề cá tỉnh Bình Thuận thành lập Ban điều hành dự án và Quy chế hoạt động để triển khai các hoạt động liên quan.

Ban đầu một nhóm chuyên gia đã cùng với các cơ quan chức năng và UBND các xã ở huyện Hàm Thuận Nam đã soạn thảo, ký kết, triển khai quy chế các mô hình đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên địa bàn huyện.

Cấp giấy sử dụng mặt nước biển

Từ các cơ sở pháp lý trên, UBND huyện Hàm Thuận Nam ban hành Quyết định công nhận và giao quyền trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho các Hội cộng đồng ngư dân. Trong đó, Thuận Qúy là 16,5 km2, Tân Thành là 9,2 km2 và Tân Thuận là 17,7 km2, mặt nước biển.

Các cơ quan chức năng đã thi công 20 điểm rạn nhân tạo trên biển để đánh dấu, tạo nơi sinh sống, sinh sản, kiếm ăn cho nguồn lợi thủy sản.

Theo ông Huỳnh Quang Huy, thành công lớn nhất của dự án là đã xây dựng, vận hành được 3 tổ chức cộng đồng ngư dân tham gia đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản theo Luật Thủy sản 2017.

Hội cộng đồng ngư dân là mô hình mới, sáng tạo, đảm bảo đầy đủ cơ sở pháp lý, phù hợp với thực tiễn, ngày càng đi vào hoạt động ổn định, có hiệu quả. Thông qua tổ chức này tinh thần đoàn kết cộng đồng được nâng cao, phát huy tối đa sức mạnh của tập thể; các hoạt động nghề cá được tổ chức bài bản, có kỷ luật, nề nếp hơn so với trước đây (hoạt động đơn lẻ, mạnh ai nấy làm).

Từ một vài hộ dân đăng ký tham gia ban đầu, đến nay các Hội đã kết nạp được 288 hộ. Các Hội cộng đồng ngư dân cũng đã tự huy động đóng góp được 210,2 triệu đồng để xây dựng nguồn quỹ duy trì hoạt động và tổ chức các hoạt động bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Thời gian qua, các Hội cộng đồng đã hỗ trợ cơ quan quản lý Nhà nước triển khai nhiều hoạt động rất hiệu quả khi nguồn tôm cá ngày càng nhiều...

"Dù dự án đã kết thúc, trao quyền lại cho bà con ngư dân hơn 2 năm qua, nhưng mỗi lần chúng tôi ghé lại thăm đều cảm nhận sự hạnh của bà con, cho cả chính chúng tôi. Đây là niềm động viên lớn, để các anh em tiếp tục có thêm các động lực để thực hiện nhiệm vụ của mình tạo nguồn lợi kinh tế cho bà con…", ông Huỳnh Quang Huy tâm sự.

Bài 2: Hồi sinh những vùng "biển chết"