PGS-TS Ngô Trí Long: Chịu thêm thuế tài sản, dân khó bảo đảm cuộc sống

Xung quanh dự thảo Luật Thuế tài sản của Bộ Tài chính đang được công chúng rất quan tâm, NTNN đã có cuộc trao đổi với PGS - TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) về những đề xuất được đưa ra.

Theo ông, việc đánh thuế tài sản với đất, nhà liệu có hợp lý?

PGS - TS Ngô Trí Long dự báo, nhiều gia đình sẽ mất cơ hội mua nhà nếu áp dụng Luật Thuế tài sản. Ảnh: D.V

- Điều 53, Hiến pháp năm 2013 nêu rõ: Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Người dân chỉ có quyền sử dụng đất và chỉ có thể đấu giá quyền sử dụng đất. Nhưng những tài sản trên đất là tài sản của người dân, họ có quyền sở hữu. Ở đây, đối với thuế tài sản với đất có thể hiểu là đánh vào quyền sử dụng đất, với thuế tài sản nhà là đánh vào quyền sở hữu nhà.

Nhưng câu hỏi đặt ra lúc này là có nên đánh thuế tài sản hay không? Người dân ở căn hộ chung cư vốn đã chịu rất nhiều loại chi phí rồi, giờ phải chịu thêm thuế tài sản nhà nữa tôi e họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Tiếp nữa, cách đánh thuế như thế nào, mức đánh thuế là bao nhiêu phần trăm? Nếu muốn thí điểm thì nên để mọi người quen với thuế tài sản, áp dụng mức thuế suất thấp mới có thể thu được.

Ông đánh giá như thế nào về đề xuất đánh thuế tài sản với nhà từ 700 triệu đồng hoặc 1 tỷ đồng trở lên với mức thuế suất 0,3 - 0,4% trong bối cảnh thu nhập bình quân của người Việt Nam còn đang ở mức khá thấp?

- Trước hết, cần phải đặt câu hỏi mục đích ban hành chính sách thuế này là gì, tính toán thu như vậy liệu có đạt được mục tiêu không? Từ đây, mới có thể trả lời việc ban hành Luật Thuế tài sản xuất phát từ nhu cầu về nguồn thu ngân sách hay bảo đảm sự công bằng giữa người nghèo, thu nhập thấp với những người sở hữu nhiều tài sản lớn. Hoặc vì tình trạng đầu cơ nhà, đất nên phải đánh thuế tài sản.

Hiện nay, việc thu thuế tài sản ở các quốc gia có nền kinh tế thị trường phát triển là một xu hướng, nhiều nơi đã áp dụng sắc thuế này. Song không phải nơi nào cũng vậy, các quốc gia xung quanh Việt Nam không áp dụng sắc thuế này.

Ông có lo lắng điều này sẽ làm giảm cơ hội mua nhà của người thu nhập trung bình và thấp trong xã hội?

- Mục tiêu của thuế nhằm tái phân phối thu nhập, hay nhằm điều tiết các hoạt động kinh tế - xã hội, đảm bảo sự công bằng. Không thể dựa vào hiện vật để đánh thuế mà phải dựa trên cơ sở giá trị. Bộ Tài chính dựa trên quy định của pháp luật về xây dựng, suất vốn đầu tư xây dựng nhà ở bình quân khoảng 7,3 triệu đồng/m2 để tính thuế là vô lý. Giá trị nhà ở phải căn cứ theo giá thị trường. Một căn nhà nhỏ diện tích chỉ 15 - 20m2 nhưng nằm ở khu vực trung tâm Hà Nội thì giá trị phải khác một căn nhà cùng diện tích nằm ở vùng sâu, vùng xa. Cách tính thuế này không công bằng, không phản ánh đúng giá thị trường.

Cách tính thuế tài sản với nhà, đất của Bộ Tài chính cũng đồng thời làm mất cơ hội mua nhà của nhiều đôi vợ chồng trẻ. Bản thân một ngôi nhà, căn hộ, mảnh đất vốn đã chịu rất nhiều loại thuế.

Ông đánh giá như thế nào về cách tính thuế tài sản nhà theo suất đầu tư do Bộ Xây dựng ban hành, phân loại thành các cấp, hạng nhà?

- Ở đây, giá tính thuế đối với đất được xác định bằng diện tích đất tính thuế nhân với giá 1m2 đất tính thuế. Giá 1m2 đất tính thuế là giá 1m2 đất tại Bảng giá đất do UBND cấp tỉnh công bố tại thời điểm tính thuế. Nhưng rõ ràng giá 1m2 đất tính thuế chưa theo sát biến động giá trên thị trường. Mặc dù vậy, ở một nền kinh tế thị trường, phải tính thuế tài sản theo giá trị thực tế trên thị trường, không thể đánh theo chi phí thực tế.

Anh xây một căn biệt thự, nhà cấp 1, cấp 2, cấp 3, cấp 4 hết bao nhiêu tiền, đó là chi phí thực tế. Còn thực tế, anh sở hữu một căn nhà cấp 2 ở khu đất “vàng”, giá trị vẫn có thể gấp 10 lần một căn nhà cấp 1 nằm ở vị trí xa trung tâm. Cách tính thuế dựa vào định mức chi phí thực là không công bằng.

Việc tính toán chi phí thực để sau này tính toán, phân chia phần chi phí bỏ ra khi 2 hay nhiều người cùng góp tiền xây chung một căn nhà. Mỗi một mục đích tính toán giá trị nhà vào mục đích bảo hiểm, cho vay, cho thuê lại phải tính theo một cách khác nhau và cho ra một mức giá khác nhau.

Xin cảm ơn ông!