Phân tích 2 tháng chiến sự Nga-Ukraine: Trận đánh Donbass và đòn bẩy quyết định

Khi các lực lượng Nga chuẩn bị cho cuộc tấn công ở phía đông Ukraine mà cả hai bên đều cho rằng sẽ quyết định đến tiến trình của cuộc chiến, triển vọng về đàm phán hòa bình nhằm chấm dứt thảm họa nhân đạo lớn nhất ở châu Âu kể từ năm 1945 trở nên mờ nhạt hơn bao giờ hết, nhà báo kỳ cựu Mark Episkopos của National Interest bình luận.

Quân đội Nga đã làm rõ mục tiêu của mình khi cuộc chiến ở Ukraine bước vào giai đoạn thứ hai. "Kể từ khi bắt đầu giai đoạn hai của chiến dịch đặc biệt, bắt đầu từ hai ngày trước, một trong những nhiệm vụ của quân đội Nga là thiết lập toàn quyền kiểm soát Donbass và miền nam Ukraine. Điều này sẽ cung cấp một hành lang trên bộ cho Crimea", Thiếu tướng Rustam Minnekaev, quyền chỉ huy Quân khu Trung tâm của Nga, cho biết hôm thứ Sáu 22/4, theo hãng tin nhà nước TASS.

Thông báo của ông Minnekaev dường như thách thức những đánh giá trước đó của Ukraine và phương Tây rằng cuộc tấn công sắp tới của Nga sẽ chỉ giới hạn ở các khu vực Donbass, nơi quân đội Nga có đường tiếp tế ngắn, an toàn và có địa hình chiến trường thuận lợi hơn.

Hiện vẫn chưa rõ liệu Nga có ý định kiểm soát hoàn toàn trung tâm cảng quan trọng phía tây nam Odessa hay thông qua các thỏa thuận nhà nước ủy nhiệm giống như các nước Cộng hòa nhân dân Donetsk và Luhansk ly khai do Nga liên kết (DPR và LPR), cũng như Điện Kremlin chưa tiết lộ kế hoạch của mình đối với các vùng lãnh thổ Ukraine mà Nga đã kiểm soát được.

Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, Oleksiy Danilov đã tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn với Ukrayinska Pravda rằng sẽ không có "Cộng hòa Nhân dân Kherson", ám chỉ thành phố Kherson bị chiếm đóng ở phía nam. Theo báo cáo gần đây, các chính trị gia Nga đang có kế hoạch sáp nhập Kherson vào Nga bằng cách tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý giống như Crimea hồi năm 2014.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova hôm 15/4 cho biết, Moscow đã đệ trình đề xuất hòa bình lên Kiev vào ngày 15/4 nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi từ phía Ukraine. Bà nói thêm: "Nga không bao giờ từ chối đàm phán. Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov đã lặp lại những bình luận của bà Zakharova: "Tại thời điểm này, phía Ukraine đã nhận được văn bản dự thảo của chúng tôi, trong đó bao gồm các điểm được xây dựng chính xác. Quả bóng đang ở trong sân của họ. Chúng tôi đang chờ câu trả lời.

Cố vấn Tổng thống Ukraine Mikhail Podolyak ngày 20/4 xác nhận Ukraine đã nhận được các đề xuất của Nga và sẽ nghiên cứu chúng trong những ngày tới.

Mặc dù Ukraine chưa chính thức đưa ra câu trả lời, nhưng Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Oleksiy Danilov bày tỏ sự bi quan về khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình. "Chiến tranh có thể trở lại bất cứ lúc nào. Tôi không tin vào bất kỳ hiệp định hòa bình nào với Liên bang Nga. Lịch sử đã cho thấy, chúng tôi đã trải nghiệm điều này nhiều lần. Họ liên tục vi phạm các hiệp định hòa bình", ông Danilov cáo buộc Nga hôm 22/4.

Thủ tướng Anh Boris Johnson tuần này cảnh báo rằng đàm phán hòa bình Nga-Ukraine sẽ kết thúc vì sự thiếu thiện chí của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ông Johnson nói với các phóng viên: "Rất khó để thấy người Ukraine có thể đàm phán với Putin như thế nào khi ông ấy tỏ ra thiếu thiện chí. Đó là khó khăn mà người Ukraine phải đối mặt. Chúng tôi phải tiếp tục chiến lược, tiếp tục cung cấp vũ khí cho họ".

Cả Moscow và Kiev đều tin rằng các trận chiến sắp tới ở Donbass và phía nam của đất nước sẽ mang tính quyết định đối với kết quả của cuộc chiến.

"Đối với chúng tôi, trận chiến giành Donbass rất quan trọng. Điều quan trọng là vì những lý do khác nhau, trước hết là vì lý do an toàn. Nhóm của chúng tôi đặt tại Donbass là một trong những đội quân tốt nhất mà chúng tôi có. Đó là một nhóm lớn và Nga muốn bao vây và tiêu diệt chúng ", Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết trong một cuộc phỏng vấn trước đó, đồng thời nói thêm rằng các trận chiến sắp tới "có thể ảnh hưởng đến tiến trình của toàn bộ cuộc chiến".

Nếu Ukraine có thể gây thất bại lớn cho các lực lượng Nga ở khu vực Donbass, Điện Kremlin sẽ bị hạn chế đáng kể với các lựa chọn tiếp tục cuộc chiến này. Trong trường hợp đó, hai trong số các mục tiêu ban đầu của cuộc chiến là thay đổi chế độ Kiev và phá hủy năng quân sự của Ukraine - gần như không thể đạt được.

Nhưng nếu quân đội Nga có thể cô lập thành công quân miền đông của Ukraine, thì Moscow sẽ vô hiệu hóa một phần lớn các đơn vị vũ trang được đào tạo của Ukraine. Theo ghi nhận của Daniel Davis, một Trung tá đã nghỉ hưu và là thành viên cấp cao của Defense Priorities, sẽ có rất ít điều để ngăn người Nga củng cố quyền kiểm soát đối với Donbass rộng lớn và tiến về phía trước với cuộc bao vây Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine. Một chiến thắng quyết định ở Donbass sẽ đưa các lực lượng Nga vào vị trí thuận lợi để tấn công theo hướng Odessa và cuối cùng là quay trở lại khu vực Kiev.

Lịch trình của Điện Kremlin về cuộc chiến ở Ukraine đang được thúc đẩy bởi sự cân nhắc mạnh mẽ trong nước: Các quan chức quân sự phương Tây cho biết Moscow đang chạy đua để tạo ra những chiến thắng lớn trên chiến trường vào ngày 9 tháng 5, đó là ngày kỷ niệm chiến thắng của Liên Xô trước Đức Quốc xã trong Thế chiến thứ hai .

Với việc cả hai bên dường như đang cố gắng để có được đòn bẩy lớn hơn, các cuộc đàm phán hòa bình dường như không phải quân bài mang ý nghĩa chủ chốt cho đến khi Trận chiến giành Donbass được quyết định.

Thủ tướng Anh Boris Johnson hôm thứ Sáu 22/4 kêu gọi phương Tây tăng cường khả năng "thực tế" rằng Nga có thể giành chiến thắng trong cuộc chiến, mô tả tình hình trên thực tế là "không thể đoán trước." Khi cuộc chiến Ukraine bước sang tháng thứ hai, tuyên bố của Johnson đánh dấu sự thừa nhận công khai đầu tiên của một nhà lãnh đạo phương Tây rằng Nga có thể thắng thế. 

Cho đến nay c NATO tập trung vào việc điều phối một chương trình chuyển giao vũ khí chưa từng có nhằm giúp Ukraine đẩy lùi và có thể đánh bại lực lượng Nga.

Vẫn còn phải xem liệu các thành viên chính của NATO có tìm cách điều chỉnh cách tiếp cận của họ hay không nếu Điện Kremlin đạt được lợi ích chiến trường đáng kể ở các khu vực phía đông Ukraine trong những tuần tới.