Quan hệ Việt - Mỹ: Những điểm nhấn ấn tượng

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ có chuyến thăm chính thức đến Mỹ từ ngày 29 đến ngày 31.5.

1. Về quan hệ chính trị - ngoại giao: Hai bên duy trì, tăng cường trao đổi đoàn các cấp. Phía Mỹ cử nhiều đoàn thăm ta: Tổng thống Obama (5.2016), Ngoại trưởng Kerry (1.2017), Bộ trưởng Quốc phòng Carter (6.2015)... Về phía ta thăm Mỹ có: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (7.2015), ký “Tuyên bố tầm nhìn chung quan hệ Việt – Mỹ”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng (9.2015), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang dự Đại hội đồng Liên Hợp quốc (9/2015), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN – Mỹ (2.2016), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dự Hội nghị Thượng đỉnh An ninh hạt nhân (4.2016), Thường trực Ban Bí thư Đinh Thế Huynh thăm chính thức Mỹ theo lời mời của Ngoại trưởng Kerry (10.2016).

Sau khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ, hai bên tiếp tục duy trì các hoạt động trao đổi, tiếp xúc. Ngày 14.12.2016, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có cuộc điện đàm với Tổng thống đắc cử Donald Trump. Lãnh đạo cấp cao ta đã gửi điện mừng Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống Mike Pence chính thức nhậm chức và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh đã gửi điện mừng tới tân Ngoại trưởng Rex Tillerson. Ngày 17.2.2017, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh gặp Ngoại trưởng Rex Tillerson bền lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao G20. Ngày 23.2.2017, Tổng thống Donald Trump đã gửi thư cảm ơn Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ mong muốn tăng cường hơn nữa quan hệ giữa hai nước. Từ 18-22.3.2017, Thứ trưởng Hà Kim Ngọc cũng đã có chuyến công tác tại Mỹ để trao đổi về tình hình và biện pháp thúc đẩy quan hệ, cũng như các vấn đề khu vực và thế giới cùng quan tâm.

Từ ngày 19-22.4.2017, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã thăm chính thức Mỹ theo lời mời của Ngoại trưởng Rex Tillerson; tiến hành hội đàm với Ngoại trưởng Rex Tillerson, gặp Cố vấn ANQG McMaster, Bộ trưởng Tài chính Mnuchin, Quyền Đại diện Thương mại Stephen Vaughn, các Trợ lý Nghị sỹ, giới doanh nghiệp và học giả Mỹ. Nhân dịp này, phía Mỹ cũng đã trao cho Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh thư của Tổng thống Trump mời Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Mỹ và khẳng định sẽ thăm Việt Nam để dự Hội nghị cấp cao APEC 2017. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ thăm chính thức Mỹ từ 29-31.5 theo lời mời của Tổng thống Trump.

2. Về kinh tế, từ năm 2005, Mỹ đã trở thành một trong những đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai chiều tăng trưởng liên tục ở mức 20% trong những năm gần đây, ước đạt 53 tỷ USD năm 2016, trong đó ta tiếp tục xuất siêu 30,9 tỷ USD; Mỹ tuy nhập siêu song tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang Việt Nam tăng nhanh ở mức 77% (gấp 4 lần tốc độ tăng của Việt Nam), xuất siêu về dịch vụ. Về đầu tư, đến tháng 11/2016, Mỹ xếp thứ 8/112 quốc gia và vùng lãnh thổ có FDI tại VN với 815 dự án có tổng vốn đăng ký 10,07 tỷ USD, đồng thời xếp thứ 9/68 quốc gia tiếp nhận FDI của VN với 147 dự án đầu tư có tổng vốn đăng ký 571,38 triệu USD. Ngày 13.1.2017, Tập đoàn dầu khí Việt Nam và Tập đoàn ExxonMobil đã ký Thỏa thuận khung phát triển dự án và Thỏa thuận khung hợp đồng bán khí Cá Voi Xanh với tổng trị giá khoảng 10 tỷ USD. Từ ngày 27-28/3/2017, hai bên đã tái khởi động cuộc họp kỹ thuật của Hội đồng Hiệp định khung về thương mại và đầu tư song phương (TIFA).

3. Hợp tác an ninh - quốc phòng được duy trì trong khuôn khổ Bản ghi nhớ về hợp tác quốc phòng Việt - Mỹ 2011 và Tuyên bố tầm nhìn chung về hợp tác quốc phòng Việt - Mỹ 2015. Mỹ tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương cho Việt Nam. Hai bên tiếp tục trao đổi đoàn các cấp, duy trì các cơ chế đối thoại song phương và tiếp xúc tại các diễn đàn khu vực (Shangri-la, Cuộc gặp không chính thức Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ - ASEAN 10/2016).

4. Về khoa học - kỹ thuật, hai bên ký Tuyên bố hợp tác về Khoa học Công nghệ (3.2015), dàn xếp hành chính trong khuôn khổ Hiệp định hợp tác sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân (5.2016).

5. Hợp tác về giáo dục, du lịch, giao lưu nhân dân trên đà phát triển tích cực. Tính đến 11.2016, có hơn 31.000 sinh viên, thực tập sinh Việt Nam đang theo học tại Mỹ, đứng đầu trong số các nước Đông Nam Á, đứng thứ 6 trong số các nước có nhiều du học sinh tại Mỹ. Hai bên đang tích cực triển khai dự án Đại học Fulbright tại Việt Nam; bước đầu triển khai Chương trình Hòa Bình, cho phép các tình nguyện viên Mỹ vào dạy tiếng Anh tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Lượng khách du lịch Mỹ đến Việt Nam năm 2016 đạt 552,7 nghìn lượt (tăng 12,8% so với năm 2015).

6. Về hợp tác y tế, môi trường, nhân đạo: Phía Mỹ tiếp tục quan tâm tới các vấn đề này. Trong chuyến thăm của Tổng thống Obama (5.2016), hai bên đã ra hai Công bố chung về Đối tác Việt Nam – Mỹ về lĩnh vực Biến đổi khí hậu và Đối tác Việt - Mỹ về lĩnh vực chống buôn bán động thực vật hoang dã; theo đó, phía Mỹ sẽ hỗ trợ 60 triệu USD trong 5 năm cho Việt Nam để ứng phó với biến đổi khí hậu và 10 triệu USD trong 5 năm để phòng, chống buôn bán động thực vật hoang dã.

7. Hợp tác về các vấn đề khu vực và đa phương: Hai bên tăng cường phối hợp tại các diễn đàn khu vực như APEC, ARF, ADMM+, LMI, EAS, trong đó có các vấn đề khu vực như an ninh an toàn hàng hải, củng cố đoàn kết ASEAN, đề cao vai trò trung tâm của ASEAN, triển khai Đối tác chiến lược Mỹ - ASEAN...; và các vấn đề toàn cầu như chống khủng bố, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, ứng phó với biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, năng lượng và nguồn nước, chống tội phạm xuyên quốc gia...

8. Về vấn đề dân chủ, nhân quyền, hai bên tiếp tục đối thoại thẳng thắn, xây dựng trên các vấn đề còn khác biệt để không tác động tiêu cực đến hợp tác khác trong quan hệ song phương. Hai bên đã phối hợp tổ chức tốt vòng Đối thoại Nhân quyền lần thứ 20 tại Washington, DC và vòng đối thoại lần thứ 21 đang diễn ra tại Hà Nội.