Việt- Mỹ những dấu mốc ấn tượng trước chuyến thăm của ông Obama

Quan hệ Việt Nam – Mỹ thời gian qua đã đạt được những bước phát triển tích cực, theo cả về chiều rộng và chiều sâu, ngày càng thực chất hơn.

Về quan hệ chính trị - ngoại giao: Kể từ sau khi hai nước xác lập khuôn khổ quan hệ “Đối tác toàn diện”, quan hệ Việt Nam – Mỹ đạt được những tiến triển mới, thực chất trên nhiều lĩnh vực, cả về song và đa phương. Phía Mỹ cử nhiều đoàn thăm Việt Nam, nổi bật là: Ngoại trưởng John Kerry (8.2015), Bộ trưởng Quốc phòng Carter (6.2015), Cựu Tổng thống Bill Clinton (7.2014, 7.2015). Về phía ta thăm Mỹ có: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (7.2015), ký “Tuyên bố tầm nhìn chung quan hệ Việt – Mỹ”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng (9.2015), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tham dự Đại hội đồng Liên Hợp quốc tại New York (9.2015).

Năm 2016, hai bên tiếp tục tăng cường trao đổi đoàn: Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tham dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN – Mỹ tại Sunnylands (2/2016), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh tham dự Hội nghị Thượng đỉnh An ninh Hạt nhân tại Washington D.C. (4.2016). Hai bên đang chờ đón chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Obama vào ngày 23.5 này.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Barack Obama trong cuộc hội đàm năm 2015.

Về kinh tế, từ năm 2005, Mỹ đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai chiều tăng trưởng liên tục ở mức 20% trong những năm gần đây, đạt trên 45 tỷ USD năm 2015, trong đó Việt Nam luôn xuất siêu. Về đầu tư: đầu tư trực tiếp của Mỹ vào Việt Nam ước đạt 11,08 tỷ USD với 748 dự án (tính đến tháng 6.2015) , xếp thứ 7. Hai bên đã kết thúc đàm phán TPP và ký hiệp định vào tháng 2.2016, hiện đang phối hợp chặt chẽ để Quốc hội hai nước sớm thông qua.

Quan hệ về an ninh - quốc phòng: Thời gian qua, phía Mỹ tiếp tục cử nhiều đoàn quốc phòng quan trọng thăm Việt Nam để thúc đẩy quan hệ, trong đó có Bộ trưởng Hải quân Ray Mabus (4/2015), Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter (6.2015). Hai Bộ Quốc phòng đã ký kết Tuyên bố Tầm nhìn chung về hợp tác quốc phòng Việt – Mỹ (6.2015); tổ chức đối thoại chính sách quốc phòng lần thứ 6 tại Washington DC (tháng 9.2015)...

Về an ninh, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang đã thăm chính thức Mỹ (3.2015). Hai bên đang trao đổi để ký kết một số thỏa thuận nhằm tăng cường hợp tác trong lĩnh vực an ninh và thực thi pháp luật.

 Về khoa học - kỹ thuật, hai bên ký chính thức Hiệp định hợp tác sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân (Hiệp định 123) ngày 06.5.2014; bước đầu hợp tác về khoảng không vũ trụ: NASA và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã ký Tuyên bố ý định chung (Joint Statement of Intent) về trao đổi hợp tác trong lĩnh vực nghiên cứu không gian (12.2011); Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và USAID ký Tuyên bố hợp tác về Khoa học Công nghệ (3.2015)…

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới thăm nhà riêng cựu Tổng thống Bill Clinton năm 2015.

Về giáo dục, du lịch: Hợp tác đang trên đà phát triển, tính đến hết tháng 1.2016 có khoảng 28.000 sinh viên, thực tập sinh Việt Nam đang theo học tại Mỹ, đứng đầu trong số các nước Đông Nam Á, đứng thứ 7 trong số các nước có nhiều sinh viên học tập tại Mỹ  (năm 2006 đứng thứ 20). Việt Nam đã cho phép đầu tư Dự án thành lập Đại học mô hình Mỹ ở Việt Nam (Đại học Fulbright). Lượng khách du lịch Mỹ đến Việt Nam trong năm 2015 đạt 491,2 nghìn lượt (tăng 10,7% so với cùng kỳ năm ngoái), xếp thứ 4 sau Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản.

 Về hợp tác y tế, môi trường, nhân đạo: Phía Mỹ tiếp tục quan tâm tới các vấn đề này. Hai bên đã ký Hiệp định mới về Hợp tác y tế và khoa học y học (6.2013); ký Biên bản ghi nhớ (MOU) về hợp tác khắc phục hậu quả bom mìn (12.2013); phía Mỹ lần đầu tiên cam kết hỗ trợ cho người tàn tật bất kể nguyên nhân gì (trong Tuyên bố chung Cấp cao tháng 7.2013). Về chất độc da cam/đi-ô-xin: Mỹ thông qua 84 triệu USD cho dự án tẩy độc sân bay Đà Nẵng và 11 triệu USD trợ giúp về y tế cho người khuyết tật, trong đó có nạn nhân chất độc Da cam/đi-ô-xin (giai đoạn 2014-2016). Tổng giá trị Mỹ viện trợ cho Việt Nam về bom mìn thông qua các Tổ chức không thuộc chính phủ (NGO) từ 1993-2014 trị giá 94 triệu USD (riêng năm 2015 là 10 triệu USD).

 Hợp tác về các vấn đề khu vực và đa phương: Hai bên tăng cường phối hợp tại các diễn đàn khu vực như APEC, ARF, ADMM+, LMI, EAS; trong đó có vấn đề an ninh hàng hải, Biển Đông, củng cố đoàn kết ASEAN, đề cao vai trò trung tâm của ASEAN, triển khai Đối tác chiến lược Mỹ - ASEAN...

Về vấn đề dân chủ, nhân quyền: Đây là vấn đề hai bên còn khác biệt. Tuy nhiên, hai bên vẫn tiếp tục duy trì đối thoại thẳng thắn hàng năm về nhân quyền, gần đây nhất là vòng 19 đã diễn ra tại Việt Nam tháng 5.2014 và được phía Mỹ đánh giá là thành công. Hai bên đã tiến hành Đối thoại Nhân quyền vòng 20 tại Washington (25-26.4.2016).