Rút bảo hiểm xã hội một lần: Nhiều ý kiến đề xuất chỉ cho rút khoản tiền người lao động đóng

Bất cập trong 2 phương án rút BHXH 1 lần

Thảo luận về vấn đề hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần trong dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) sáng 23/11, đại biểu Tô Văn Tám (đoàn tỉnh Kon Tum) cho rằng, nếu áp dụng phương án 1, đại biểu lo ngại rằng người lao động không đồng tình.

Ở phương án 2 thì cho phép người lao động được giải quyết một phần nhưng không quá 50% tổng số thời gian đóng. Do đó, đại biểu Tô Văn Tám đề nghị cần tôn trọng, ghi nhận quyền của người đóng BHXH khi họ không còn điều kiện tham gia BHXH nữa.

Đồng thời, nên quy định theo hướng là người lao động được lựa chọn hưởng BHXH một lần và khi đó người lao động chỉ được rút phần mình đã đóng, còn phần mà người sử dụng lao động đóng thì được Nhà nước bảo lưu để họ tiếp tục đóng hoặc hưởng khi họ hết độ tuổi lao động.

Đánh giá "cả hai phương án đều bất cập", đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) nhấn mạnh "không thể chấp nhận tiền tôi đóng bảo hiểm mà không cho tôi rút do nguồn lực".

Ở phương án thứ hai, người lao động được rút 50%, theo ông Hòa vẫn chưa hợp lý vì lao động chủ yếu là lao động công nhân nên thu nhập rất thấp, số tiền được lĩnh không bao nhiêu, không đủ để xoay xở cho sinh hoạt.

Đại biểu bày tỏ đồng tình với đại biểu Tô Văn Tám, và cho rằng "người dân đóng bảo hiểm thì họ có quyền rút, dù là trước hay sau khi Luật BHXH có hiệu lực". Tuy nhiên, theo đại biểu, tiền của người sử dụng lao động đóng là phải giữ lại để khuyến khích người lao động duy trì sổ bảo hiểm của mình, khi tới tuổi nghỉ hưu sẽ bớt gánh nặng cho xã hội.

Đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) chia sẻ trước những băn khoăn của các đại biểu về các phương án về BHXH một lần và phản ứng của người dân. Tuy nhiên, đại biểu Dương Khắc Mai cho rằng BHXH là chỗ dựa rất cơ bản của người lao động khi tuổi cao, sức yếu và không thể làm ra của cải vật chất để nuôi mình.

Thực tế hoàn cảnh của mỗi gia đình là khác nhau, không phải ai cũng có chỗ dựa vững chắc và người thân, gia đình khi về già. Vì thế, Nhà nước cần có một giải pháp để đảm bảo và quy định mang tính nguyên tắc, định hướng, thậm chí là quy định bắt buộc để người lao động phải chuẩn bị từ sớm, từ xa khi tuổi già của mình và không để là một gánh nặng cho gia đình, xã hội.

Đại biểu Dương Khắc Mai cho rằng, ở đây phải tác động mạnh bằng chính sách, bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, tạo niềm tin vững chắc cho người lao động.

Do đó, đại biểu nhất trí với đề xuất của đại biểu Tô Văn Tám và đại biểu Phạm Văn Hòa về việc được rút phần do người lao động đóng, phần do người sử dụng lao động đóng thì giữ lại sau này cho người lao động để hưởng lương hưu.

198 nghìn doanh nghiệp, đơn vị chậm đóng BHXH

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) góp ý về xử lý hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH. Bà cho biết, số doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng BHXH trong giai đoạn 2016-2022 khoảng gần 10 nghìn tỷ đồng/năm. Trong năm, 2022, riêng số đơn vị, doanh nghiệp chậm đóng BHXH kéo dài 3 năm lên tới 56% và trên phạm vi cả nước có tới 198 nghìn doanh nghiệp, đơn vị chậm đóng BHXH.

Về những hệ lụy mà người lao động phải gánh chịu, theo báo cáo của Chính phủ, chỉ tính riêng số người lao động bị chậm đóng bảo hiểm trong năm 2022 lên tới 2,6 triệu người và trong đó số tiền khó có khả năng thu hồi do doanh nghiệp đã giải thể, phá sản hoặc chủ doanh nghiệp đã bỏ trốn là 2.500 tỷ đồng.

Góp ý về hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH tại điểm c, khoản 2 Điều 36, đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung quy định này để tránh xung đột với các quy định khác trong hệ thống pháp luật. Đại biểu lo lắng nếu như quy định như dự thảo thì doanh nghiệp có thể lợi dụng và đưa ra lý do kinh doanh khó khăn nên không có khả năng đóng, do đó sẽ không thể xử lý được hành vi trốn đóng BHXH.

Về hoãn xuất cảnh tại Điều 37, đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị cần quy định rõ hơn về vấn đề này để không mâu thuẫn đối với việc hoãn xuất cảnh theo quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự.

Ngoài ra, đại biểu đề nghị cùng với việc sửa Điều 13 của Luật BHXH, kiến nghị với Quốc hội trong lần này sẽ đưa vào Điều 135 của dự thảo Luật sửa đồng thời Bộ luật Tố tụng dân sự và sửa Luật Công đoàn. Theo đó, đề nghị giao cho công đoàn các cấp có quyền đứng ra khởi kiện chứ không chỉ là công đoàn cấp cơ sở như hiện nay. Đồng thời, quy định nếu như công đoàn đứng ra khởi kiện rồi thì không cần phải có ủy quyền của người lao động.

Cũng góp ý về nội dung này, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (đoàn Bắc Giang) phản ánh, thời gian qua, tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc vẫn còn diễn ra ở nhiều doanh nghiệp, địa phương, ảnh hưởng đến việc giải quyết chế độ BHXH của người lao động.

Đại biểu cho rằng, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó có việc chưa quản lý chặt chẽ đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Các giải pháp xử lý tình trạng chậm, trốn đóng BHXH vẫn chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng.

Để khắc phục tình trạng này, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã bổ sung một số quy định cụ thể về các hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc với các biện pháp xử lý, chế tài xử lý đối với các hành vi vi phạm.

Để bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, đại biểu đề nghị ban soạn thảo tiếp tục rà soát, nghiên cứu, bổ sung một số biện pháp, chế tài như: Khấu trừ tiền nợ BHXH tại các tài khoản ngân hàng sau khi đã có thông báo, đôn đốc của cơ quan BHXH trong thời gian nhất định (có thể là 3 tháng); công khai danh tính các đơn vị nợ BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng…

Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng, cần có các quy định đồng bộ, khả thi, nhằm khắc phục những khó khăn, vướng mắc đang đặt ra hiện nay trong việc khởi kiện dân sự và khởi tố hình sự đối với người sử dụng lao động có hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH; hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan, bảo đảm tính khả thi, hiệu lực, hiệu quả của việc khởi kiện, khởi tố đối với các hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH.