Sản xuất sạch hơn với mây tre: Thay đổi nhỏ, hiệu quả lớn

Không gì bụi, ô nhiễm bằng sản xuất mây tre - điều mà không phải cơ sở sản xuất mây tre nào ở VN cũng biết.

Người sản xuất sản phẩm mây tre đan thường chịu ảnh hưởng không tốt về sức khỏe . (Ảnh minh họa).

Bẩn như sản xuất hàng mây tre đan

Từ lâu các vấn đề lớn về môi trường thường gặp phải trong sản xuất mây tre chính là bụi, khí đốt than; mùi bay lên từ quá trình luộc và tẩy mây; lượng nước thải có lẫn hóa chất thải ra môi trường mà chưa qua khâu xử lý nào. Những ô nhiễm này đã không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến điều kiện làm việc của người lao động trong các cơ sở, xí nghiệp chế biến mây tre của VN, mà còn ảnh hưởng tới khu dân cư, trường học và những khu vực xung quanh.

Từ năm 2007, các chuyên viên, cán bộ Hợp phần SXSH trong công nghiệp (Bộ Công Thương) phối hợp với Trung tâm Sản xuất sạch VN đã nỗ lực tìm hiểu, nghiên cứu tại các cơ sở sản xuất mây tre của VN để tư vấn, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp áp dụng SXSH. Xí nghiệp Mây tre Âu Cơ (huyện Núi Thành, Quảng Nam) là một trong những doanh nghiệp làm hàng mây tre xuất khẩu được Hợp phần hỗ trợ SXSH mang lại hiệu quả.

Ngành nghề chính của xí nghiệp này là hàng mây tre lá xuất khẩu với các mặt hàng đặc thù như giỏ xách, rương đựng quần áo, giỏ đựng trái cây, ghế ngồi, đồ dùng gia dụng khác. Sản phẩm được tiêu thụ chính ở các nước châu Âu, châu Á và các khách sạn trong nước.

Ông Nguyễn Trường Thiên - Giám đốc Xí nghiệp mây tre Âu Cơ nhớ lại: Trước khi thực hiện SXSH, chúng tôi bị hao hụt tới 10% mây tươi ở khâu luộc, tẩm, thu mua. Hóa chất tổn thất nhiều do hệ thống luộc và tẩm mây làm bằng xi măng không có gia nhiệt; cũng ở khâu này thêm 10% nguyên liệu tiếp tục bị hao hụt.

Chúng tôi đã được hướng dẫn áp dụng các giải pháp quản lý nội vi gồm đào tạo tay nghề, nâng cao ý thức làm việc cho công nhân, sử dụng cơ chế thưởng phạt và thường xuyên bảo quản chất lượng mây khi nhập về. Kết quả mang lại thật không ngờ, lượng nguyên liệu hao hụt giảm mạnh mà xí nghiệp không phải mất nhiều chi phí.

Tiết kiệm lớn

Thực trạng ở nhiều doanh nghiệp, cơ sở chế biến mây tre của VN hiện nay là tiêu thụ năng lượng rất lớn và lãng phí. Hầu hết công tác bảo dưỡng điện đều kém, hệ thống đèn chiếu sáng sợi đốt, bóng đèn công suất cao gây tổn thất điện năng rất lớn. Xí nghiệp mây tre Âu Cơ đã đi tiên phong đầu tư 6,5 triệu đồng để cải thiện hệ thống điện và kết quả thu được là tiết kiệm được 5 triệu đồng/năm.

Ông Nguyễn Trường Thiên cho biết, tiêu tốn than và gas trong chế biến mây tre còn khủng khiếp hơn điện. Bởi hầu hết các cơ sở mây tre đều phải dùng than sấy nguyên liệu và sản phẩm trong mùa mưa. Chỉ với những thay đổi về kỹ thuật, thao tác lò sấy, xí nghiệp đã tiết kiệm được 14,4 triệu đồng/năm và giảm phát thải ra môi trường.

Xí nghiệp Âu Cơ còn tiến hành đầu tư các giải pháp SXSH lớn hơn như thay thế hệ tẩm mây cũ bằng hệ mới có gia nhiệt và khuấy trộn; đầu tư hệ thống sấy mây; xây dựng hệ thống xử lý nước thải... với tổng vốn gần 2 tỷ đồng.

Kết quả thu được thật bất ngờ: Xí nghiệp đã giảm tới 50% lượng gas/năm; giảm sử dụng 40% điện chiếu sáng; giảm lượng mây tươi hỏng 50 tấn/năm, tiết kiệm 36.000 viên than/năm, tiết kiệm hóa chất... Tổng số tiền tiết kiệm được của xí nghiệp nhờ áp dụng SXSH lên tới gần 1 tỷ đồng/năm.

Nếu các cơ sở chế biến mây tre VN áp dụng SXSH sẽ giải quyết được triệt để lượng nước thải có lẫn hóa chất ra môi trường, loại bỏ được khí thải phát sinh từ việc sử dụng than bằng việc tận dụng lượng mây thừa (thường bị bỏ đi), cải thiện được môi trường lao động và cho khu vực dân cư xung quanh nhà máy. Doanh nghiệp cũng có thể thiết lập một chính sách môi trường, đảm bảo sự phát triển bền vững.

Mai Nguyễn