SOS: Bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá tấn công lúa vụ hè thu

Cảnh báo trên được đưa ra tại diễn đàn: Khuyến nông @ Nông nghiệp với chủ đề: Biện pháp phòng chống rầy nâu và bệnh VLLXL trên lúa tại các tỉnh Nam Bộ, do Trung tâm Khuyến nông quốc gia, phối hợp Sở NNPTNT TP.Cần Thơ tổ chức ngày 5.7 tại Cần Thơ.

Nguy bùng phát thành dịch

Lãnh đạo Trung tâm, cục, nhà khoa kiểm tra tình hình bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá gây hại tại ruộng lúa của nông dân xã Vị Trung, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang.  Ảnh: H.C

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Trần Văn Khởi- quyền Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia, cho biết: Rầy nâu và bệnh VLLXL đã phát sinh và gây hại nghiêm trọng thành dịch tại các tỉnh, thành phía Nam kể từ năm 2006. Qua hơn 10 năm, dịch rầy nâu và bệnh VLLXL được kiểm soát tốt, liên tục bị đẩy lùi qua các vụ lúa. Tuy nhiên, trong vụ hè thu 2017 rầy nâu và bệnh VLLXL tái phát, mật độ rầy nâu trên đồng tăng, có một số diện tích bị cháy cục bộ, mức độ phân bố bệnh khá rộng từ các tỉnh ĐBSCL đến miền Đông Nam Bộ.

Theo báo cáo của 22 chi cục trồng trọt và bảo vệ thực vật, tình hình phát sinh gây hại của rầy nâu và bệnh VLLXL trên lúa đang diễn biến phức tạp. Trong vụ hè thu 2017 này, diện tích lúa nhiễm rầy là 32.790ha (tăng 12.761ha so với cùng kỳ 2016), chiếm 1,85% diện tích gieo sạ, trong đó có 3.234ha nhiễm nặng. Toàn vùng hiện có 8.291ha nhiễm      bệnh VLLXL (tăng 8.262ha so với cùng kỳ 2016) chiếm 0,47% diện tích gieo trồng, trong đó diện tích nhiễm nặng 3.039ha, diện tích mất trắng 30ha. Ổ dịch xuất hiện ở các tỉnh Đồng Tháp, Long An, An Giang, Hậu Giang, Tiền Giang, Sóc Trăng, Lâm Đồng, Tây Ninh và Đồng Nai.

Về nguyên nhân rầy nâu và bệnh VLLXL lan rộng, ông Lê Quốc Cường - Giám đốc Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam cho biết: Do chưa có biện pháp kiểm soát chặt chẽ lịch mùa vụ gieo sạ dẫn đến gieo sạ không tập trung; nông dân có tập quán sạ dày, bón nhiều phân đạm, phun thuốc trừ phổ rộng, phun sớm trước 40 ngày sau sạ… Mất cân đối về cơ cấu giống lúa nhiễm rầy, nhiễm bệnh VLLXL, điển hình là giống OM5451 đã gia tăng nhanh diện tích gieo trồng ở nhiều tỉnh ĐBSCL; rầy nâu di trú nhiễm virus với tỷ lệ khá cao...

Biện pháp phòng chống rầy nâu, VLLXL

Trước tình hình nguy cơ rầy nâu và bệnh VLLXL có khả năng bùng phát, đặc biệt là trong vụ hè thu 2017, cũng như những vụ tiếp theo, các ý kiến tại diễn đàn đã đưa ra nhiều giải pháp, kinh nghiệm phòng chống rầy nâu và bệnh VLLXL rất tích cực.

Để phòng trừ rầy nâu, VLLXL trong thời gian qua, Cục Trồng trọt đưa ra giải pháp tích cực, đó là bà con nông dân nên gieo sạ đồng loạt né rầy trên diện rộng; vệ sinh đồng ruộng và bảo đảm thời gian cách ly giữa 2 vụ lúa tối thiểu 20 ngày; xử lý hạt giống trước khi gieo bằng các loại thuốc được phép sử dụng; xuống giống sau cao điểm rầy nâu vào đèn 3-5 ngày. Khi cần thiết phải tiến hành trừ rầy nhập cư, bảo vệ cây lúa giai đoạn sau sạ 30 ngày đến khi thu hoạch, quản lý các loại dịch hại khác; quản lý nước và quản lý phân bón.

Bà Nguyễn Thị Phong Lan- Trưởng bộ môn Bảo vệ thực vật Viện Lúa ĐBSCL khuyến cáo: Để phòng chống rầy nâu, VLLXL thì mỗi địa phương phải có lịch thời vụ, ấn định khoảng thời gian gieo sạ thống nhất theo hướng dẫn của Cục Trồng Trọt. Thời gian gieo sạ không kéo dài quá 2 tháng mỗi vụ, tính thời gian giãn cách 3 tuần lễ giữa 2 vụ lúa để cày ải phơi đất. Theo dõi, đo đếm và tính toán mật độ số rầy hàng ngày, sử dụng số liệu bẫy đèn của địa phương làm cơ sở để khuyến cáo thời điểm gieo sạ, tham khảo với các thời điểm dự báo rầy di trú của Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam. Giống lúa sử dụng phải có tính chống chịu rầy nâu, bệnh VLLXL và có chất lượng cao. Đồng thời nên áp dụng  kỹ thuật "3 giảm, 3 tăng", "1 phải, 5 giảm" trong canh tác thâm canh lúa để giảm chi phí giá thành, giảm áp lực sâu bệnh hại, tăng năng suất và chất lượng, hiệu quả sản xuất.

Thống nhất các giải pháp trên, TS Hồ Văn Chiến- nguyên Giám đốc  Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam đưa ra giải pháp quản lý rầy nâu, VLLXL là ứng dụng “Công nghệ sinh thái”, bằng các loài hoa: xuyến chi, sao nhái, trâm ổi, lạc dại, mè trồng trên bờ ruộng. Theo TS Chiến, thời gian trồng các loại hoa trên tốt nhất là từ 10 - 15 ngày trước khi gieo sạ lúa. Hoa xuyến chi, lạc dại, sao nhái dễ trồng và dễ thích nghi được ở điều kiện đất trồng và khô hạn, có rất nhiều hoa, trồng 1 vụ có thể chăm sóc và phát huy tác dụng nhiều vụ về sau.

“Trồng hoa sớm, có thiên địch cư trú sớm, quần thể một số đối tượng ­thiên địch quan trọng trong ruộng sinh thái: Nhóm nhện có sự di chuyển qua lại từ bờ ruộng xuống ruộng và ngược lại phong phú nhất, bọ rùa, kiến 3 khoang, bọ xít mù xanh và nhóm ong ký sinh thường xuyên có mật số cao hơn so với đối chứng. Sự khác biệt có ý nghĩa của nhóm thiên địch thường xuất hiện vào các giai đoạn sung yếu nhất trong ruộng lúa”- TS Chiến nhấn mạnh.