Tăng tính minh bạch sẽ giảm khiếu kiện

Tách bạch giữa dự án công và tư

Tại tổ TP.HCM, ĐB Lê Trọng Sang đã phát biểu về vấn đề cốt yếu trong dự thảo là phân định quyền của người dân và Nhà nước về đất đai. “Luật Dân sự năm 2005 quy định quyền sử dụng đất là tài sản, là hàng hoá đặc biệt. Vì vậy, không thể gọi là “thu hồi” đất đai khi người dân đang sử dụng tài sản một cách hợp pháp.

Cụm từ “thu hồi” như sự cào bằng giữa người chấp hành tốt và người chấp hành không tốt. Quyền thu hồi đất chưa được quy định trong Hiến pháp 1992, vì thế đề nghị cần sửa đổi luật theo hướng Nhà nước “trưng mua, trưng dụng” quyền sử dụng đất. Cần xây dựng Luật Trưng mua, trưng dụng và tài sản khác gắn liền với đất” - ĐB Sang nói.

Nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị việc thu hồi đất phải minh bạch với dân (ảnh minh họa).

Cũng về vấn đề này, ĐB Lê Thị Nga (Thái Nguyên) - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho rằng, điểm “không ổn” ở Dự thảo luật chính là việc mở rộng diện các dự án Nhà nước đứng ra thu hồi và đền bù theo giá Nhà nước. Nếu quy định như dự thảo, ngay cả sân golf, dự án kinh doanh du lịch cũng là dự án lớn được Nhà nước đứng ra thu hồi.

“Nhà nước chỉ thu hồi đất phục vụ vào lợi ích quốc phòng, an ninh, kinh tế phục vụ lợi ích công cộng; còn lại tất cả các trường hợp là theo thỏa thuận” - ĐB Nga nói. Đồng quan điểm này, ĐB Lê Thị Nguyệt (Vĩnh Phúc) cho rằng, nhiều dự án mang danh thu hồi đất cho mục đích quốc phòng an ninh, lợi ích quốc gia, phát triển kinh tế, xã hội nhưng lại là khu đô thị mới, chỉnh trang khu dân cư nông thôn... Do đó, cần tách những dự án này để tránh sự lạm dụng trong thu hồi đất.

Trong khi đó, nhiều ĐB cho rằng, nếu để DN đứng ra thỏa thuận sẽ rất khó khả thi khi người dân đòi giá cao, làm khó DN khiến dự án đình trệ. ĐB Trần Du Lịch (TP.HCM) đề xuất, Nhà nước đứng ra thu hồi đất các dự án kinh tế tư nhân, sau đó đưa ra đấu giá cho các DN, phần chênh lệch địa tô sẽ san sẻ cho người dân và ngân sách.

Minh bạch thông tin, công khai quy hoạch

ĐB Lê Thị Nguyệt (Vĩnh Phúc) cho rằng: “Việc khiếu kiện đất đai bắt nguồn từ việc cung cấp thông tin. Quy định về việc công khai minh bạch đã được đặt ra nhưng chưa đủ. Trong thời gian dài, thông tin về quy hoạch sử dụng đất là độc quyền của một nhóm người, là những người làm trong lĩnh vực quy hoạch, quản lý đất đai.

Nhóm người có thông tin tạo ra bất ổn về thị trường bất động sản. Đón quy hoạch, họ đầu cơ trục lợi, chỉ người dân chịu thiệt vì thiếu thông tin. Do đó, cần làm rõ trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc trục lợi bằng thông tin về quy hoạch”.

Đồng tình, ĐB Đào Thị Xuân Lan (Hưng Yên) cho rằng, việc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất không được công khai, thảo luận kỹ càng nên dẫn đến nhiều dự án treo, trong khi người dân thiếu đất sản xuất. Bà đề nghị cần bổ sung thêm một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng vào Luật Đất đai để đảm bảo tính công khai minh bạch, để người dân tham gia góp ý. Nếu cần thiết có thể xây dựng bộ tiêu chuẩn quy hoạch.

Thậm chí, ĐB Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) cho rằng, ngay cả trường hợp quy hoạch treo, nếu công khai minh bạch cũng không gây bức xúc cho dân. “Treo 2-3 năm cũng không ảnh hưởng đến người dân, miễn là hai bên thỏa thuận những điều khoản về hạn chế sở hữu, về hạn chế sử dụng trong thời gian cho phép”.

ĐB Nghĩa cũng cho rằng, thu hồi đất phải minh bạch với dân: Thu hồi bao nhiêu, giá thế nào, bố trí tái định cư ra sao... Nếu làm tốt những việc này thì khiếu kiện về đất đai sẽ được hạn chế.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên – Môi trường Nguyễn Minh Quang: Thu hồi đất không được tùy tiện!

Chiều 6.11, trao đổi với báo chí về sửa đổi Luật Đất đai, Bộ trưởng Bộ TNMT Nguyễn Minh Quang (ảnh) cho biết: Xu hướng tới đây là Nhà nước trực tiếp thu hồi đất và nhà đầu tư dự án chỉ là đầu tư thứ cấp, không có quyền như trước đây. Vừa rồi, lợi nhuận các nhà đầu tư thu được rất ghê gớm nên phải sửa luật chỗ này. Thứ hai, thu hồi đất của dân mình không nên tùy tiện, Nhà nước không thể dùng quyền của mình để muốn thu thì thu. Quyền lợi của người có đất phải được tôn trọng và luật mới thể hiện rõ điều này.

Về cơ chế định giá đất thì sao, thưa Bộ trưởng?

- Vẫn phải có khung giá cố định nhưng phải khác trước rất nhiều. Khung giá trước đây chỉ có 3 vùng: Đồng bằng, trung du, miền núi. Nhưng bây giờ sẽ phủ dày hơn, độ chính xác cao hơn và sẽ ổn định trong thời gian dài hơn. Khung giá này cũng chú ý là đất phải có giá chứ không thể tính toán rẻ mạt, thu hồi tràn lan để làm chuyện này, chuyện khác. Nếu dân được đền bù giá hợp lý, người ta sẽ đồng thuận. Phải xuất phát từ lợi ích người dân thì thu hồi đất sẽ hiệu quả.

Vậy phương pháp định giá sẽ xác định ra sao, thưa ông?

- Việc tư vấn định giá hiện chúng ta đang làm rất tùy tiện. Chúng tôi cũng đang tính toán, sau này cơ quan chủ quản về định giá sẽ thuộc ai, là Bộ TNMT hay Tài chính. Hiện Bộ TNMT đang nắm phần trên (khung giá) nhưng phần dưới lại là Bộ Tài chính. Vấn đề này phải tính toán cụ thể và có tư vấn. Tư vấn cũng phải khách quan, không phụ thuộc vào chủ quan của người có quyết định thu hồi đất.

Nhưng nếu việc định giá không sát thì người dân có quyền bác bỏ giá?

- Cơ quan định giá phải hoạt động theo đúng luật. Còn về khách quan thì sự tham gia của người dân là rất quan trọng. Ví dụ, trước khi thu hồi đất phải khảo sát ý kiến người dân, điều tra hiện trạng đất đai, tình hình dân cư… Điều này cực kỳ quan trọng. Tôi rất đồng tình với ý kiến của một đại biểu rằng, bây giờ mình cứ thu hồi đất mà không biết người dân đi đâu, sống thế nào… Bài học này chúng ta quá thấm thía. Họ sống như thế nào sau khi bị thu hồi đất là điểm quan trọng nhất.

Hải Phong (ghi)

Sỹ Lực - Đức Hiếu