Thử không dùng chữ “thử”

Cụm từ "bầu trực tiếp" đã được đề cập đến lần đầu tiên năm 2006. Bộ trưởng Bộ Nội vụ bấy giờ là ông Đỗ Quang Trung phát biểu: "Chính phủ đang đề nghị Quốc hội cho phép thí điểm dân bầu trực tiếp chủ tịch xã".

Đó cũng là thời điểm TP.HCM, lần đầu tiên, đệ trình một dự án chính quyền đô thị. 5 năm sau đó, "chính quyền đô thị" lại được nhắc tới với việc vào tháng 10.2011, Đà Nẵng "đề nghị thay tên UBND thành Ủy ban hành chính", và gần đây nhất, "bầu trực tiếp thị trưởng" tại Hà Nội. Nguyên Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Hoàng Văn Nghiên phát biểu: "Thử một lần để cho dân bầu".

Liệu có nên "thí điểm" suốt 5-6 năm với một quyền lựa chọn đương nhiên của người dân. Và liệu có nên dùng từ "thử"?

Dù Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng- hiện là Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội cho rằng "Chúng ta đã bầu trực tiếp trưởng thôn rất tốt, tiến tới bầu trực tiếp chủ tịch xã, phường. Như vậy chuyện của xã là do dân địa phương ở đó quyết định".

Nhưng kể từ thời điểm Bộ trưởng Đỗ Quang Trung phát biểu, đến tận tháng 11 vừa rồi, lần đầu tiên diễn ra những cuộc "bầu trực tiếp" trưởng thôn ở Bình Thuận. Còn việc bầu trực tiếp chủ tịch xã mới ở mức thí điểm. Ở cấp tỉnh, thành phố, câu chuyện "bầu trực tiếp" được nhắc đi nhắc lại, đẩy đi đẩy lại, nhưng chỉ trong các hội nghị.

Cần nhắc lại, ở tỉnh, năm 2008, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Bá Thanh đã gây sốc dư luận khi thông báo phương án xin Trung ương cho TP.Đà Nẵng tổ chức để dân trực tiếp bầu Chủ tịch UBND thành phố. Dù sau đó phương án này không được chấp thuận, nhưng rồi Đà Nẵng, vẫn là ông Nguyễn Bá Thanh đã xin phép, và được T.Ư nhất trí việc thí điểm bầu trực tiếp chức danh "Bí thư Thành ủy".

Năm đó, ngoài ông Nguyễn Bá Thanh, còn có 3 ứng viên khác, gồm một phó bí thư kiêm chủ tịch UBND thành phố, một phó bí thư thường trực và trưởng ban tổ chức Thành ủy. Kết quả có vẻ "đúng như dự đoán", đúng như truyền thống khi cả 3 ứng viên, ngoài ông Thanh, đều "xin cảm ơn sự tín nhiệm" và "xin rút khỏi danh sách đề cử".

Tuy nhiên, về hình thức, không thể có bình luận nào khác ngoài đánh giá đây rõ ràng là một bước tiến dài trong tiến trình đảm bảo quyền dân chủ trực tiếp của người dân.

Có thể việc bầu trực tiếp chủ tịch xã, thị trưởng, hay bí thư còn nhiều lý do nên phải cẩn trọng, để chưa thể tiến hành một cách đại trà, nhưng rõ ràng, với một quyền đương nhiên của người dân, thì rất không thể dùng chữ "thử".

Anh Đào