“Túi cá" miền Tây chìm xuống sông Tiền

Đánh rơi “túi cá”

“Cách đây vài năm, khi thấy cảnh cá tôm đen đặc ở cù lao Đồng Phú y như nửa thế kỷ trước, tôi đã giật mình cứ tưởng lạc vào ao cá nuôi. Thật không ngờ đó lại là cá thiên nhiên hội tụ. Giờ đây, cát tặc tung hoành cả ngày lẫn đêm, cù lao Đồng Phú tan nát hết, liên tục sạt lở, cá tôm bỏ “túi cá” mà đi không còn con nào, thật đáng tiếc” - ông Trần Văn Quang, 75 tuổi, nhà gần chợ Cái Thia (Cái Bè, Tiền Giang) nói với giọng đầy tiếc rẻ.

Các sà lan cạp đất phía ngoài, cù lao bên trong hoang tàn. H.D

“Túi cá” mà ông Quang nói chính là “túi cá miền Tây”, nằm giữa sông Tiền do khu du lịch Mekong - Đồng Phú (ấp Phú Thuận 1, xã Đồng Phú, huyện Long Hồ, Vĩnh Long) quản lý. Năm 2005, khi xây khu đất cồn thành khu du lịch, đào ao nuôi cá tra, ban quản lý đã xẻ con kênh dài 2km vắt ngang các ao nuôi để xả nước thải. Không ngờ dư lượng thức ăn thừa trong nước thải đã dẫn dụ cá tự nhiên bơi vào rạch. Ban đầu cá tra sông, cá chốt, cá sặt, cá lòng tong bơi vào, sau đó cá lăng, cá hú, cá linh, cá lóc, rồi những loài quý hiếm như cá cóc, cá hô cũng tràn về.

Năm 2001, Trường ĐH Cần Thơ từng xây thành công “túi cá” đồng bằng từ nguồn tài trợ quốc tế. Các nhà khoa học đã chọn con rạch Ngã Ngay dài hơn 2km ở ấp Lợi Dũ B, phường An Bình, quận Ninh Kiều làm nơi dẫn dụ cá tự nhiên về sống. Họ chất nhiều đống chà, trồng rau muống, lục bình... cho cá có chỗ trú ẩn và săn mồi. Khi dự án này triển khai, người dân cười mấy nhà khoa học làm chuyện tào lao: làm sao tái sinh được nguồn tôm cá trong con rạch mà đến con ốc, con cua không còn? Vậy mà chỉ sau nửa năm, điều kỳ lạ xảy ra: cá linh, cá hú, cá sát, cá lăng, cá lóc, cá bống, tôm tép... nhung nhúc. Cá quần tụ kéo theo các loài cộng sinh như rắn, rùa, cua đồng... xuất hiện. Thế nên khi “túi cá” ở cù lao Đồng Phú xuất hiện, nhiều nhà khoa học đã tới nghiên cứu và cho rằng đây mới là “túi cá miền Tây” thứ thiệt.

Cù lao biến mất vì “đê bao chống lũ”

Sà lan múc cát ngay cù lao Đồng Phú. H.D

Có mặt tại chợ Cái Thia, chúng tôi thuê một chiếc ghe để đi ra cù lao. Ông chủ ghe hì hục quay máy gần 10 phút máy mới nổ, rồi phân trần: “Cả năm nay không có ai thuê ghe đi du lịch hết, trong khi hồi còn “túi cá”, mỗi ngày tôi chạy cả chục chuyến, kiếm bạc triệu như chơi. Nhưng vài năm trở lại đây, cát tặc không biết ở đâu túa về, thả cần hút cát cả ngày lẫn đêm khiến cù lao sạt lở nghiêm trọng. Khu du lịch nổi tiếng ngày nào giờ đã là bãi hoang”.

Theo Sở TNMT tỉnh Vĩnh Long, chỉ riêng khu vực gần cầu Mỹ Thuận có mỏ cát trữ lượng lên đến 14 triệu mét khối. Cù lao Đồng Phú là bãi bồi giữa sông Tiền, hình thành tự nhiên do cát và phù sa bồi đắp trãi qua hàng trăm năm. Hiện UBND tỉnh Vĩnh Long đã cấp giấy phép khai thác cát sông đối với 28 khu vực mỏ. Sản lượng được phép khai thác cả năm theo giấy phép đã cấp là 3,6 triệu m3/25 mỏ đáp ứng nhu cầu sử dụng cát cho các công trình xây dựng cơ bản hàng năm của tỉnh. Đối với cù lao Đồng Phú, ngày 21.1.2014, UBND tỉnh ban hành Công văn số 180/UBND-KTN nội dung: “Việc nạo vét và đắp đê bao chống lũ trên phần đất đã được cấp thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Công ty TNHH TM thủy sản Vĩnh Long theo đề nghị của Công ty tại văn bản đề nghị ngày 17.12.2013 của Giám đốc công ty TNHH TM thủy sản Vĩnh Long là quyền của doanh nghiệp, đảm bảo thực hiện đúng như dự án trước đây đã được UBND tỉnh chấp thuận (Phần đất tọa lạc tại Cồn xã Đồng Phú, huyện Long Hồ)”.

Sau khi công văn này được ban hành, có 5 chiếc xáng cạp loại lớn đã cạp ngày cạp đêm xung quanh khu vực cù lao, xung quanh 5 chiếc xáng cạp này là hàng chục chiếc sà lan loại lớn nằm chờ nhận cát rồi đưa đi nơi khác. Sau hơn 3 năm được “đắp đê bao chống lũ”, “túi cá miền Tây” cơ bản bị xóa sổ và cù lao này đang chìm dần dần xuống sông Tiền.