Vì sao bóng đá trẻ Uzbekistan phát triển rực rỡ đến vậy?

Uzbekistan chưa từng dự World Cup, cũng không một lần vô địch châu Á (thậm chí còn chưa bao giờ vào chung kết). Thế nhưng cấp độ bóng đá trẻ, quốc gia Trung Á nổi lên là một thế lực đáng gờm. Đội U17 của họ vào đến tứ kết U17 World Cup; U20 vô địch U20 châu Á 2023, vào vòng 1/8 U20 World Cup cùng năm; trong khi U23 giành Huy chương Đồng Asiad 2023 và bây giờ, lần thứ 3 vào chung kết U23 châu Á.

Nhìn lại hành trình có mặt ở trận cuối cùng VCK U23 châu Á 2024 của U23 Uzbekistan , chỉ có một từ để mô tả: hoàn hảo. Thầy trò HLV Timur Kapadze toàn thắng cả 5 trận, ghi 14 bàn và không một lần thủng lưới. Họ đã đánh bại U23 Việt Nam của HLV Hoàng Anh Tuấn, dập tắt hiện tượng U23 Indonesia và gây kinh ngạc với chiến thắng 2-0 trước các nhà đương kim vô địch U23 Saudi Arabia.

Vậy làm thế nào Uzbekistan lại tập hợp được một thế hệ trẻ tài năng như vậy?

Giống như nhiều nước trên thế giới, bóng đá là môn thể thao số một ở Uzbekistan. Nó bước lên tầm cao mới vào nửa cuối thập niên 2000 và đầu 2010, dưới sự bảo trợ của cựu chính trị gia Gulnara Karimova. Chính nhờ bà, CLB Bunyodkor trở thành một thế lực mới của bóng đá châu lục, từng chiêu mộ của danh thủ Rivaldo và được dẫn dắt bởi Zico, Felipe Scolari.

Tuy nhiên những ngày tháng tươi đẹp không kéo dài lâu. Vào giai đoạn ảnh hưởng của Karimova suy yếu, Bunyodkor cũng lụi dần. Cùng với sự vỡ mộng khi ĐT Uzbekistan thua Jordan ở trận tranh vé chơi play-off liên lục địa tới World Cup 2014, các nhà lãnh đạo ở đất nước Trung Á xác định lại con đường bóng đá. Họ đã chi hàng chục triệu USD để xây dựng cơ sở vật chất mới và tài trợ cho các chương trình bóng đá thanh thiếu niên. Điều này cũng phù hợp với chương trình quốc gia, nhằm thúc đẩy đam mê thể thao trong giới trẻ và thông qua thể thao, quảng bá hình ảnh đất nước Uzbekistan tiến bộ, hiện đại, trở thành cường quốc trong khu vực.

Tất nhiên chiến lược này cần rất nhiều thời gian và sự kiên nhẫn, nhưng họ sẵn sàng cho điều đó. Nikimbaev, một cựu quan chức Liên đoàn bóng đá Uzbekistan (UFO) nói vào năm 2015: “Bóng đá Uzbekistan chỉ có thể dựa vào sự phát triển của thế hệ trẻ. Và một ngày nào đó chúng tôi sẽ tới được miền đất hứa mang tên World Cup”.

Theo truyền thống thảo nguyên từ xa xưa, sói là vật tổ của người Uzbekistan, tượng trưng cho sức mạnh và lòng dũng cảm. Tuyển bóng đá quốc gia Uzbekistan mang biệt danh “Bầy sói trắng”. Vì vậy các cậu bé đam mê bóng đá cũng được huấn luyện để trở thành những con sói mạnh mẽ.

“Làm thế nào để trở thành sói”, HLV Dilshod Kariev của Trung tâm bóng đá trẻ Tashkent hét lên, sau đó tự trả lời, “Một con sói phải đến sớm 15 phút. Một con sói phải đáng tin cậy. Một con sói sẽ cất điện thoại một giờ trước khi đi ngủ. Một con sói sẽ luôn tập luyện cả khi về nhà”. Và khi thấy một cậu bé chạy chưa đủ nhanh, ông nói: “Một con sói luôn cống hiến hết mình”.

Có rất nhiều trung tâm như thế mọc lên ở Tashkent cũng như những nơi khác trên đất nước Uzbekistan. Trong chương trình phát triển bóng đá được Tổng thống Uzbekistan thông qua năm 2018, có 14 Học viện được thành lập, đồng thời mỗi mahalla (khu vực dân cư người Uzbek) đều có một sân bóng. Các cầu thủ trẻ không chỉ được đào tạo về mặt chuyên môn mà còn trui rèn bản lĩnh, khát khao chiến thắng tinh thần dân tộc. Điều quan trọng, họ cũng không cần lo lắng về đầu ra.

Công cuộc cải cách của UFO nhận được sự hưởng ứng của các CLB thuộc Super League (giải VĐQG Uzbekistan). Bunydokor là một điển hình. Từng đi đầu trong việc chiêu mộ các ngôi sao ngoại luống tuổi và 5 lần vô địch trong thời kỳ hoàng kim, CLB ở thủ đô Tashkent bắt đầu chú trọng công tác đào tạo trẻ và tạo không gian cho cầu thủ cây nhà lá vườn phát triển.

Thời điểm hiện tại, độ tuổi trung bình của Bunydokor là 23,9. Tuy nhiên con số này không phải thấp nhất ở Super League. Tuổi bình quân ở CLB Olympic FK chỉ là 20, bao gồm 6 cầu thủ đang khoác áo U23 Uzbekistan.

Olympic FK là sáng kiến của UFO và Ủy ban Olympic quốc gia, khi được thành lập năm 2021 nhằm tập hợp các cầu thủ trẻ ở các Học viện trên khắp thủ đô Tashkent, trong đó có cả Trung tâm bóng đá trẻ Tashkent của Kariev, giúp họ có cơ hội thi đấu đỉnh cao. Cái tên Olympic là sự nhấn mạnh mục tiêu lần đầu tham dự Olympic. Bây giờ, nó đã đạt thành.

Vào chung kết U23 châu Á 2024, Uzbekistan chính thức sở hữu tấm vé chính thức đến Thế vận hội Paris mùa hè này. “Bầy sói trắng” đã thực sự trưởng thành và sẵn sàng cho nhiệm vụ lớn lao hơn: hiện thực hóa giấc mơ World Cup.