Vì sao thủ khoa xuất sắc vẫn trượt công chức ở Hà Nội?

Diệu Thu Thứ tư, ngày 06/05/2015 00:00 AM (GMT+7)

GS.TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam nói: “Thi công chức như ta từng làm chưa chắc đã chính xác, khó tìm được người giỏi”.

Mới đây, Sở Nội vụ TP.Hà Nội công bố kết quả kiểm tra, sát hạch tiếp nhận công chức thi trượt trong kỳ tuyển dụng công chức TP.Hà Nội năm 2015.

Sở Nội vụ Hà Nội cho biết, 30/63 thí sinh thuộc diện được đặc cách xét tuyển đã không qua được kỳ sát hạch. Điều đáng nói, trong số 30 người không đạt, 5 người có bằng thạc sĩ loại giỏi, xuất sắc ở nước ngoài các ngành: Kinh tế, quản trị kinh doanh, quản trị tài chính, kỹ thuật hóa học và ngữ văn. Số còn lại đều là thủ khoa xuất sắc trong nước, cử nhân bằng giỏi nước ngoài.

Nội dung kiểm tra, sát hạch công chức bao gồm kiến thức về công vụ, công chức; kiến thức quản lý nhà nước chuyên ngành; vận dụng kiến thức chung và kiến thức quản lý nhà nước chuyên ngành vào thực tiễn công tác ở vị trí việc làm nếu được tiếp nhận; kỹ năng thuyết trình, tổng hợp và soạn thảo văn bản.

Cách thi trái khoáy

Trao đổi với phóng viên, GS Huỳnh Hữu Tuệ, giảng viên Trường Đại học Laval (Canada) cho biết, ông khó có thể phân tích chính xác những gì đã xảy ra. Tuy nhiên nếu nhiều thí sinh có trình độ chuyên môn lại không thỏa mãn được tiêu chí của kỳ thi tuyển công chức là điều "hơi vô lý". Cách thi tuyển công chức của Sở Nội Vụ Hà Nội không phù hợp với kiến thức được đào tạo của các thí sinh có trình độ chuyên môn.

Nếu Hà Nội muốn tuyển những nhân viên biết rõ guồng máy hành chính có thể đặt ra tiêu chí trong kỳ thi tuyển. Nhưng nếu muốn tuyển chọn chuyên gia, thì kỳ thi tuyển với kết quả này hình như có vấn đề.

GS Huỳnh Hữu Tuệ.

Ông lý giải, những thủ khoa xuất sắc trong nước và ở nước ngoài đều được đào tạo bài bản về phương pháp luận, về kiến thức chuyên môn. Đặc biệt, họ được đào tạo theo tinh thần tư duy tự do, tư duy phản biện và tư duy sáng tạo. Ngược lại, trong khi thi công chức lại thi về cơ cấu tổ chức, về luật hành chính, công vụ không liên quan đến kiến thức chuyên môn.

“Cách thi công chức ở Hà Nội này hơi trái khoáy, vẫn theo kiểu hình thức”, GS.Huỳnh Hữu Tuệ bày tỏ.

Theo ông, thi công chức tại Việt Nam, thí sinh phải thuộc lòng cơ cấu guồng máy tổ chức Nhà nước và guồng máy của cơ quan sở tại (guồng máy hành chính). Nếu thí sinh không quan tâm đến những điểm này thì chắc chắn sẽ trượt. Do đó, thay vì thi công chức, nên để những thủ khoa tập sự, thử việc. Trong quá trình làm việc, họ sẽ biết được các điều luật của cơ quan sở tại mà không cần phải thi.

GS Tuệ cho rằng: “Thi trượt không có nghĩa là yếu kém mà chỉ chưa đọc kỹ tài liệu về guồng máy hành chính của cơ quan sở tại đó. Nếu chỉ một số rất ít cá nhân xuất sắc thi trượt nên xem đấy là một sự kiện ngẫu nhiên. Nhưng nếu đông đảo thí sinh thật sự xuất sắc không đáp ứng tiêu chí của kỳ thi tuyển nhân sự nên phê bình những nơi không biết cách lựa chọn tuyển dụng”.

Ngoài ra, vẫn có một số khả năng người có năng lực thi trượt chỉ vì bất cẩn không quan tâm đúng mức đến đòi hỏi, hiểu biết của bộ máy hành chính. Có thể họ thi công chức cho vui chứ không quyết tâm, hoặc thi công chức vì gia đình kỳ vọng dựa vào đó để khẳng định vị trí.

"Nói chung cách thi tuyển công chức của chúng ta có vẻ hình thức và cứng nhắc. Vì thế, khái niệm công chức ngày càng mờ nhạt. Sau này khi nền kinh tế Việt Nam phát triển, có thể công chức không còn là công việc thu hút người giỏi nữa", ông Tuệ bày tỏ.

Theo GS. Huỳnh Hữu Tuệ, tuyển người giỏi khác với người thích hợp với guồng máy hành chính. Nơi nào giỏi là phải kết hợp cả hai yếu tố này.

Trong cuộc thi này, nếu thấy cần thiết nên tổ chức thi riêng cho người đó. Các thủ khoa chỉ giỏi về chuyên môn, có bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm, chứ chưa chắc quan tâm đúng mức đến điều lệ, thủ tục hành chính.

“Nếu thực sự nhà nước muốn tuyển người giỏi vào làm việc mà vẫn muốn tổ chức thi tuyển công chức, có thể luyện thi cho các cá nhân này”, GS. Huỳnh Hữu Tuệ chia sẻ.

Theo ông, những cử nhân xuất sắc ở nước ngoài thi trượt kỳ thi công chức cũng không nên “sốc”; bởi vì kỳ thi này khác với kỳ thi kiểm tra chuyên môn. Không ai có thể dựa vào các môn thi hành chính công vụ để đánh giá trình độ.

Ông Tuệ cũng cho biết, ở nước ngoài thi công đơn giản hơn nhiều. Họ chỉ cần dựa vào bằng cấp và vượt qua vòng phỏng vấn về kiến thức, tâm lý, bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm là có thể đỗ công chức.

Khó tìm được người giỏi

Bày tỏ quan điểm của mình, GS.TS Phạm Huy Dũng, Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị Đại học Thăng Long cho biết, tuy gần một nửa thủ khoa xuất sắc trượt công chức ở Hà Nội nhưng ông không ngạc nhiên.

Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị Đại học Thăng Long lý giải, thí sinh giỏi chuyên môn là một chuyện, còn kiến thức, kỹ năng về hành chính - công vụ lại là chuyện khác. Tuy nhiên, 30/63 thủ khoa thi trượt công chức ở Hà Nội rất đáng buồn.

Theo ông Dũng, thi công chức cũng nên thi kiến thức về pháp luật, hành chính - công vụ. Tuy nhiên, không thể xem nhẹ việc kiểm tra kiến thức, kỹ năng về chuyên môn của các ngành cụ thể mà thí sinh ứng tuyển. Ngoài ra, mỗi cơ sở có quyền quy định thi tuyển, tiêu chí riêng. Bên cạnh đó, cũng nên xem lại cách thức thi tuyển có thật sự khách quan, tránh làm theo hình thức. Tuy vị trí đó còn “chỗ”, nhưng lại “nhắm” cho người khác từ trước.

Lãnh đạo Đại học Thăng Long cũng cho rằng, để tuyển một người có đủ năng lực, họ rất coi trọng thành tích đã đạt được. Ngoài ra, còn dựa vào năng lực thực tiễn.

GS.TS Phạm Tất Dong.

Trong khi đó, GS.TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam cũng không bất ngờ về kết quả thi công chức của Hà Nội. Bởi thí sinh chỉ có kiến thức đơn thuần, thi công chức sẽ trượt. Những người học nước ngoài không hiểu các thủ tục hành chính trong nước cũng là chuyện bình thường. Tuy nhiên, những thủ khoa thi trượt cũng rất đáng tiếc vì kiến thức chuyên môn của họ khá giỏi, trong khi chỉ cần đầy đủ năng lực thực sự, tri thức kỹ năng là có thể đỗ.

GS Dong cho rằng, Sở Nội vụ Hà Nội đánh giá những người thi trượt công chức do không tâm huyết là không đúng. “Không tâm huyết thì họ đã không đi thi. Vì thế, không thể kết luận những người thi trượt không tâm huyết”.

“Nhân đây cũng cần xem lại cách tổ chức thi tuyển công chức, viên chức. Trước hết, cần xem nội dung thi tuyển có thật sự phù hợp với vị trí cần tuyển dụng không”, GS Dong bày tỏ.

Cũng theo Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam, thi công chức như ta từng làm chưa chắc đã chính xác, khó tìm được người giỏi. Hơn nữa, đây không phải là cách thi tuyển công chức mẫu mực. Do đó, để người giỏi làm việc phải dựa vào năng lực cụ thể. Ngược lại, nếu tuyển dụng dạng “công chức sáng cắp ô đi, tối cắp ô về” vào làm việc sẽ “chết” bộ máy hành chính sự nghiệp.