Vị tướng Việt nào chấm dứt 1.000 năm Bắc thuộc mà không xưng đế?

1.000 năm Bắc thuộc bắt đầu từ khi Hán Vũ Đế thôn tính nước Nam Việt của nhà Triệu (năm 111 TCN) cho đến năm 905, khi Khúc Thừa Dụ (830 - 907) giành lại quyền tự chủ từ tay nhà Đường. Được biết, thời kì cuối thế kỷ 9 đầu thế kỷ 10 ở Trung Quốc tình hình chính trị khá rối ren khi liên tiếp nổ ra các cuộc khởi nghĩa nông dân, dẫn đến sự suy yếu của nhà Đường. Chính quyền đô hộ ở Giao Châu (tên nước Việt Nam thời kỳ này) bị ảnh hưởng nghiêm trọng, là thời cơ tốt để một loạt các cuộc khởi nghĩa nổ ra, tiêu biểu như các cuộc khởi nghĩa lớn của Mai Thúc Loan, Phùng Hưng...

Người dân khi đó vô cùng tôn sùng Khúc Thừa Dụ vì ông không chỉ có tài mà tính tình cũng rất khoan hòa và giàu lòng thương người. "Thiên thời địa lợi nhân hòa", Khúc Thừa Dụ hoàn toàn có thể xưng đế nhưng ông lại chỉ tự nhận là Tiết độ sứ (tương đương chức quan, cai quản toàn vùng An Nam sứ - Việt Nam ngày nay). "Tuy mang danh một quan chức nhà Đường (Tiết độ sứ) nhưng trong thực tế và về thực chất, chính quyền Khúc Thừa Dụ là chính quyền tự chủ, đặt cơ sở cho nền độc lập bền lâu của nước ta", sách Lịch sử Việt Nam nhấn mạnh. Ông còn được hậu thế suy tôn là"Khúc tiên chúa".

1 năm sau khi Khúc Thừa Dụ khởi nghĩa thành công, nhà Đường buộc phải công nhận chính quyền của ông và phong vị tướng này làm Tĩnh Hải quân tiết độ sứ Đồng bình chương sự. Tuy nhiên, vào năm 907, ông đột ngột qua đời, con trai Khúc Hạo tiếp tục sự nghiệp còn dang dở của cha, dồn sức giữ đô ở La Thành (nay là Hà Nội). Sau khi Khúc Hạo qua đời vào năm 917 thì con trai ông là Khúc Thừa Mỹ nối nghiệp ông nội và cha. Thế nhưng sự sai lầm trong đường lối ngoại giao đã khiến cho nước ta bị quân Nam Hán dẫn binh sang đánh vào năm 921, Khúc Thừa Mỹ cũng bị bắt đen về phương Bắc.

Ngày nay, Khúc Thừa Dụ vẫn được nhắc đến như người đặt nền móng cho nền độc lập của dân tộc. Tên ông được cho cho nhiều đường phố ở Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Đà Nẵng,..