Vị tướng vừa cầm súng, cầm bút

Ở chiến trường gặp được người cùng làng, thì quý hiếm lắm. Phút chia tay, họ chúc nhau mạnh khỏe, lập công và hẹn đến ngày thắng lợi hoàn toàn, hễ ai còn sống trở về thì thưa lại với gia đình là đã gặp nhau ở nơi đây. Đơn vị đặc công đi qua rồi, một người bạn tên là Liễu “khoe” với chúng tôi: “Đẩu là bạn cùng làng Đại Xá (Nghi Lộc, Nghệ An). Mới 16 tuổi, hắn khai tăng tuổi trốn nhà đi bộ đội. Vào chiến trường 5 năm rồi, hiện là Chính trị viên Đạị đội đặc công đấy”. Nghe xong, bọn tôi rất thán phục người đồng hương và thầm noi gương anh.

Cùng chiến đấu trong đội hình Trung đoàn, lại cùng quê huyện Nghi Lộc, tôi biết Nguyễn Mạnh Đẩu từ ở chiến trường cho đến mấy chục năm sau này - khi ông đảm nhiệm Cục trưởng Cục Chính sách Tổng cục Chính trị; rồi Bí thư Đảng ủy, Phó Hiệu trưởng Chính trị Trường sĩ quan Lục quân 1, và Trung tướng Chính ủy Tổng cục Kỹ thuật Bộ Quốc phòng. Tôi tự hào vì biết trên từng cương vị đảm trách, Nguyễn Mạnh Đẩu đều để lại ấn tượng tốt trong lòng đồng đội và có dấu ấn tốt ở đơn vị.

Tuy nhiên, ấn tượng của tôi về anh không phải trên cương vị người cầm súng, mà là người cầm bút. Dù không phải là người cầm bút chuyên nghiệp, nhưng Nguyễn Mạnh Đẩu có khả năng văn chương. Là người có năng khiếu, trí nhớ rất tốt, vốn sống dày dặn, lại chịu khó quan sát, suy nghĩ, do đó, dù là “ngoại đạo” văn chương nhưng ông đã dám viết và viết khỏe. Chỉ trong mấy năm qua, ông đã liên tiếp cho ra đời những đứa con tinh thần: Một chữ tình (Tập thơ, Nhà xuất bản Hội Nhà văn - 2006), Những nẻo đường thời gian (Hồi ký, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân - 2010), Những kỷ niệm đời tôi (Nhà xuất bản Quân đội nhân dân - năm 2013), Suy ngẫm Luận bàn (Nhà xuất bản Hội Nhà văn - 2014).

Riêng tôi, cảm nhận sâu sắc nhất về ông là khi đọc cuốn Suy ngẫm Luận bàn mới xuất bản gần đây. Cuốn sách vừa có một số bài viết phác thảo chân dung. Phần đầu cuốn sách, Nguyễn Mạnh Đẩu đã phác dựng chân dung một số tướng lĩnh. Đầu tiên là bài Huyền tích Phó tướng Nguyễn Đình Đắc, người có công lớn góp phần lập đế Nguyễn Ánh Gia Long. Trên cơ sở sưu tầm biên khảo công phu về một vị tướng dũng liệt, tác giả đưa ra những luận bàn về kết cục bi tráng của một con người khá đặc biệt trong một thời kỳ lịch sử đầy biến động… và nhiều câu chuyện tướng sĩ khác. Những bạn trẻ yêu lịch sử có thể tìm thấy ở đây nhiều câu chuyện hấp dẫn về cuộc đời người lính, để hiểu hơn từng mốc lịch sử sâu lắng của nước nhà.