Vĩnh biệt người anh hùng trong bài hát “Dòng suối La La”

Ông Bùi Ngọc Đủ - "Dũng sĩ suối La La" đã vĩnh viễn ra đi.

Tôi vẫn nhớ mãi kỷ niệm với Bùi Ngọc Đủ cách nay cũng đã gần hai chục năm rồi… Tìm đến nhà ông ở Kon Tầng trời đã nhập nhoạng tối vẫn thấy cha con ông vẫn cứ hì hụi với cái cột ăngten tivi ...Quay đủ bốn phương tám hướng, màn hình vẫn cứ lọet rọet với những đám hột mè, hột cải... Cái tivi nhà ông là của một hãng không danh tiếng gì, lại cũ quá rồi, sức vóc của nó cũng chỉ đến thế. Dẫu vậy thì xem ra nó vẫn cứ là một thứ tài sản đáng giá.

Nhà xây xong đã hơn hai năm rồi mà vẫn chưa thấy ông sắm sửa thêm được thứ gì... Hì hụi mãi rồi cái ăng ten cũng vào được vị trí ưng ý, ông lừ đừ bước vào nhà. Tôi lấy cái cátsét chuyện dụng bỏ băng vào bật cho ông nghe. “Ơi con suối La La / nước trong xanh hiền hòa/ chảy quanh đồi Không Tên/ Nay đồi đã mang tên/ Tiểu đội Bùi Ngọc Đủ/ Mười dũng sĩ diệt Mỹ...’’ Bùi Ngọc Đủ cúi đầu. Ông có vẻ rất xúc động. Nghe hết bài hát ông quay xuống bếp gọi con “Ra quán lấy cho bố mấy chai bia’’. Tôi gàn lại nhưng ông lừ mắt  nói như ra lệnh: “uống với nhau cốc bia, hôm nay ngủ lại  nhà tớ, sáng mai về ‘’

Có hơi bia, Bùi Ngọc Đủ lởi xởi hẳn lên. Ông kêu chúng tôi bằng “các ông’’ như người đồng lứa. Nhân ông vui tôi đề nghị ông hãy kể lại cho thật chi tiết trận đánh ở Đồi Không Tên – cái trận đã khiến cho tên tuổi ông lẫy lừng thuở ấy...

...Suối La La Ở gần làng Chanh, thuộc xã Tân Kim, huyện Cam Lộ, Quảng Trị. Ngọn suối chảy quanh một đồi thấp đầy những sim, mua. Cứ theo ông thì cái tên “suối La La’’ và “đồi Không Tên’’ là do nhạc sĩ Huy Thục đặt, còn trên bản đồ lúc ấy, đồi Không Tên có kí hiệu là Điểm cao 360. Thời ấy để tập kích các trận địa pháo của địch, bộ đội ta thường sử dụng loại tên lửa HA12, luồn sâu áp sát căn cứ chúng. Tiểu đội Bùi Ngọc Đủ có 10 người gồm: Bùi Ngọc Đủ, Lương Tầm, Nguyễn Hồng Kinh, Đặng Hạng, Nguyễn văn Tía, Nguyễn Nhân Nhê, Nguyễn Xuân Niên, Lê Văn Chính, Nguyễn Văn Nhân do Bùi Ngọc Đủ làm Tiểu đội trưởng có nhiệm vụ bảo vệ 1800 quả đạn HA12 chuẩn bị cho bộ đội ta tiêu diệt căn cứ Cam Lộ và trận địa pháo Quán Ngang... Hai ngày trôi qua, trận địa vẫn yên tĩnh.

Sáng ngày 27 tháng 2 năm 1967 anh em vừa đi lấy nước về thì Bùi Ngọc Đủ cũng vừa thức dậy. Chợt nghe trong gió thoảng mùi thuốc lá, ông thấy thèm kinh khủng. Nhìn ra xa thấy mấy đám mũ sắt nhấp nhô đi tới, nghĩ là lính pháo của ta, ông lững thững xách súng đi xuống chân đồi định xin điếu thuốc... Quái, lính ta sao lại nói xì xồ? Bùi Ngọc Đủ sững lại. Căng mắt qua làn sương dày đặc, nhìn kỹ ông mới té ngửa: hóa ra là bọn lính Mỹ đi sục! Lúc này những tên đi trước chỉ còn cách ông độ hai chục thước. Chỉ còn kịp quạt một loạt AK, ông chạy lui hét lớn “tất cả vào vị trí chiến đấu !’’

Bọn Mỹ ngay lấp tức bắn xối xả. Chúng dàn thành một vòng cung khuýp lấy trận địa. 13 khẩu đại liên châu vào đổ đạn như mưa bấc. Bùi Ngọc Đủ nhắc anh em bình tĩnh, chờ chúng vào thật gần hãy bắn... Cứ áp đảo xong một đợt hỏa lực, chúng lại tổ chức xung phong. Có lúc chúng chỉ còn cách hầm anh em  5 – 7 mét nhưng lần nào cũng bị đánh bật ra. Cay cú, chúng  giãn ra gọi trực thăng và pháo chi viện... Càng về trưa trận đánh càng ác liệt. Bom đạn chúng dựng thành một hàng rào lửa quanh ngọn đồi. Đất đá bị giã như rây bột. Nắng càng lúc càng gay gắt. Khói đạn và hơi nóng làm không khí như quánh lại. Cổ họng ai cũng rát bỏng như nuốt than lửa...

Dứt mỗi đợt xung phong, Bùi Ngọc Đủ lại bò đến từng hầm động viên từng  người, chỉ huy anh em thay đổi vị trí, cũng cố công sự. Sự dũng cảm, bình tĩnh  của Bùi Ngọc Đủ càng tiếp  thêm sức mạnh cho toàn tiểu đội. Nguyễn Nhân Nhê rồi Nguyễn Văn Nhân hy sinh, Lê Văn Chính bị thương, tiểu đội còn lại bảy người nhưng không ai nao núng. Họ vẫn bình tĩnh bám công sự, lợi dụng địa hình thoắt ẩn thoắt hiện chờ địch đến thật gần. Dứt một loạt điểm xạ là một xác giặc chồng lên trận địa... Đến 7 giờ tối bọn Mỹ rã rời. Sau đợt xung phong lần thứ 15 cũng chỉ để lại xác chết, chúng đành phải rút lui. Bùi Ngọc Đủ và Lương Tầm thừa thắng đuổi theo đến tận bờ suối mới quay lại trận địa.

Bọn bộ binh rút ra, pháo địch và lũ trực thăng còn tiếp tục vãi đạn xuống trận địa. Đồi Không Tên mịt mùng lửa đạn cho đến 8h tối mới dứt...

Vậy là hơn 1 ngày, 200 tên Mỹ có cả máy bay trực thăng và phi pháo yểm trợ đã chịu thua 10 chiến sĩ ta. Chúng phải để lại đồi Không Tên 9 khẩu đại liên, hàng chục xác chết. Riêng Bùi Ngọc Đủ đã diệt 21 tên.  Sau trận đánh lẫy lừng này, Bùi Ngọc Đủ được thưởng Huân chương Chiến công hạng nhất, được đi báo cáo thành tích ở Quân khu rồi Hà Nội, được Bác Hồ và Đại tướng Võ  Nguyên Giáp đến thăm...

Có lẽ trận Đồi Không Tên nổi tiếng quá nên người ta quên mất đoạn trận mạc sau của ông chứ suốt cuộc đời đánh giặc, ông đã không hiếm lần lâm trận trong những hoàn cảnh tương tự. Đường đời đánh giặc của ông trải dài suốt đất nước. Hết ở chiến trường Trị – Thiên, cuối năm 1970 ông vào Tây Nguyên tham gia giải phóng Đăk Tô – Tân  Cảnh, đánh Chư Nghé. Đến năm 1975 tham gia đánh Buôn Ma Thuột rồi tuốt vô Đồng Dù, Củ  Chi tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh. Giải phóng miền Nam xong lại lộn ngược lên Tây nguyên truy quét Phun rô. Vùng đất hai huyện Mang Yang, Đăk Đoa bây giờ nơi nào có Phun rô, nơi nào phong trào yếu là có mặt ông...

Suốt cuộc đời đi đánh giặc, ông đã dự hơn 100 trận, riêng đánh Phun rô đã là 17 trận... Ông xòe bàn tay hỉ hả “các ông thấy đấy, đánh giặc qua trăm trận không nhiều người đâu nhé’’. Quả thật nếu người xưa vẫn lấy con số trăm trận để đăng tên danh tướng thì Đại úy Bùi Ngọc Đủ đánh dư trăm trận cũng nào có kém gì ?

Đường trận mạc vinh quang là thế nhưng xem ra chốn đời tư ông chả phải là người may mắn... Bùi Ngọc Đủ quê ở Hà Trung – Thanh Hóa. Tuổi thơ của ông đầy khó nhọc, học hành lỡ dở. Đúng tuổi đi bộ đội rồi lâm trận đánh nhau liên miên, chả biết yêu đương là gì. Mãi đến năm 1974 khi được ra Bắc học sĩ quan pháo binh – lúc này đã 35 tuổi – ông mới biết “mùi yêu’’.

Dạm vợ, cưới vợ, Bùi Ngọc Đủ chỉ được phép một tuần. Nhưng rồi “mùi yêu’’ ngắn ngủi ấy ông không được gặp lại nữa, bởi khi ông trở lại chiến trường thì vợ ở nhà “có vấn đề’’. Mãi đến năm 1981 ông mới lấy lại vợ. Chị là công nhân của nông trường chè Ayun. Ông cứ mong cho đến ngày nghĩ hưu để giành chút thời gian cho gia đình nhưng hưu rồi cũng chẵng được yên. Hết gánh Chủ tịch Mặt trận thị trấn lại gánh Chủ tịch hội Cựu chiến binh huyện. “Vác tù và hàng tổng’’ từ năm 1993 lợi lộc bất quá cũng thêm được chút tiền lương nhưng chuyện rắc rối ông phải gánh lấy thì cũng không ít... Tuy nhiên điều mà người ta vẫn bực thay cho ông là cả một đời trận mạc oai hùng như thế mà ba lần làm hồ sơ đề nghị mới được phong Anh hùng…  Hôm đó tôi đã hỏi ông về “Dòng suối La La’’ – bài hát đã tôn vinh cuộc đời trận mạc của ông:

-Nghe nói Nhạc sĩ Huy Thục quý bác lắm. Lúc “cụ’’ sáng tác bài hát ấy bác đã gặp chưa?                  

- Chưa. Lúc đánh xong trận đồi Không Tên tớ được ra Quân khu báo cáo thành tích. Đại hội chiến sĩ thi đua chiến trường Trị - Thiên diễn ra ở hang Đá Bạc (Quảng Bình). Thực tình tớ có nghĩ là tên mình sẽ  được lên báo, lên đài đâu... Bỗng nhiên tớ sững sốt khi nghe Tường Vi hát “Dòng suối La La’’ ca ngợi tiểu đội tớ. Lúc tớ ra hà Nội, Huy Thục tìm đến hỏi chuyện tớ mới biết ông.

Năm 1988 có dịp vào Gia Lai, ông ấy lần mò thế nào mà tìm ra được nhà tớ để đến thăm. Tớ muốn uống một bữa cho thật say nhưng ông ấy lại chả uống nhiều được. Cái nhà tôn lúc ấy của tớ nóng như hầm lò khiến mồ hôi ông ấy ướt đầm cả áo... Đang vui, tôi đề nghị ông cùng đồng ca “dòng suối La La” cho vui, ông lắc đầu “tớ chẳng biết hát mà cũng không thuộc hết. Hôm ông Huy Thục vào đây hỏi, tớ cũng nói thật như thế. Ông ấy hơi buồn bảo ‘’một kỷ niệm gắn với đời em như thế mà lại...’’. Thực tình tớ nghe vậy và biết vậy chứ có dụng tâm hát cho thuộc để làm gì đâu…

Kỷ niệm ấy còn tươi ròng trong tôi đây, vậy mà hôm nay ông đã trở thành người thiên cổ...