Vụ kiện 14 công ty hoá chất Mỹ: "Phán quyết của Toà phúc thẩm Paris càng tạo thêm căm phẫn trong công chúng"

Bà Trần Tố Nga: "Gần 5 triệu nạn nhân chất độc da cam chờ đợi công lý"

Ngày 22/8 (giờ Paris), Tòa phúc thẩm Paris ra phán quyết bác đơn của bà Trần Tố Nga kiện 14 công ty cung cấp chất độc da cam trong chiến tranh Việt Nam.

Chia sẻ với PV Dân Việt sau phán quyết trên của toà, bà Nga cho biết, bản thân đang ở Việt Nam và đã nắm được sự việc. Bà cảm thấy Tòa phúc thẩm Paris càng làm khó càng gây thêm sự căm phẫn và tức giận của những người đứng về phía công lý, đứng về phía các nạn nhân chất độc da cam trên toàn thế giới.

"Mọi người có buồn nhưng không ai cảm thấy thất vọng hay buông tay. Nhận được tin, tôi quyết định tiếp tục nộp đơn lên Toà án tối cao. Trong ngày, rất nhiều người gọi điện và gửi tin cho tôi. Không ai buông hay bỏ tôi một mình. Tôi thấy chính nghĩa càng ngày càng sáng, chính nghĩa sẽ thắng thôi", bà Nga chia sẻ.

Theo bà Nga, động lực để bà đeo đuổi sự việc nhiều năm qua xuất phát từ việc chứng kiến hàng triệu người dân Việt Nam là nạn nhân chất độc da cam. 10 ngày tiếp xúc liên tiếp với bệnh nhân da cam vào năm 2008 khiến bà Nga có 2 điều day dứt: Cha mẹ chết ai sẽ là người lo cho họ? Nạn nhân chất độc da cam khổ và nghèo nhất, vậy phải làm gì giúp cho họ?

"Tôi nhen nhóm ý định từ năm 2009, khi đó có 3 triệu nạn nhân chất độc da cam và giờ con số đã tăng lên gần 5 triệu người. Tôi đứng ra làm chứng tại Tòa án lương tâm quốc tế vì nạn nhân da cam dioxin Việt Nam ở Paris. Cũng cùng năm đó, tôi chính thức đứng ra kiện các công ty hóa chất Mỹ. Giờ còn thở, tôi còn làm. Luật sư người Pháp của tôi nói câu rất hay rằng, họ sẽ cùng chiến đấu đến hơi thở cuối cùng nếu cần. Đến luật sư còn nói vậy thì lẽ gì người Việt Nam không chiến đấu, đấu tranh. Gần 5 triệu nạn nhân chất độc da cam chờ đợi công lý", bà Nga nhấn mạnh.

Bà Nga là đại diện cho người phụ nữ Việt Nam kiên cường, dám đứng lên kiện 14 công ty của Mỹ cung cấp chất độc da cam trong chiến tranh Việt Nam. Bà mong muốn nhất đó là việc đòi công lý cho hàng triệu nạn nhân chất độc da cam sẽ kết thúc trước khi mình qua đời.

Tại họp báo thường kỳ ngày 22/8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng cho biết: "Chúng tôi vừa nhận được thông tin trên. Chúng tôi lấy làm tiếc về phán quyết của Tòa phúc thẩm Paris và đã nhiều lần nêu quan điểm về việc này",

Theo bà Hằng, dù chiến tranh đã qua đi, hậu quả nặng nề vẫn còn tác động sâu sắc đến đất nước và người dân Việt Nam, trong đó có những hậu quả lâu dài, nghiêm trọng của chất độc da cam/dioxin.

"Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ các nạn nhân chất độc da cam và dioxin yêu cầu các công ty hóa chất sản xuất và cung cấp chất độc da cam, dioxin cho Mỹ trong cuộc chiến tranh tại Việt Nam khiến hàng triệu người Việt Nam là nạn nhân, có trách nhiệm khắc phục hậu quả đã gây ra", người phát ngôn Bộ Ngoại giao nhấn mạnh.

Hành trình 15 năm đi tìm công lý cho hàng triệu nạn nhân chất độc da cam

Bà Trần Tố Nga (82 tuổi, sinh ra tại tỉnh Sóc Trăng), từng là một phóng viên và bị nhiễm chất độc da cam dioxin. Bà đại diện cho hàng triệu nạn nhân chất độc da cam, dioxin tại Việt Nam đã kiện 14 tập đoàn, công ty hóa chất Mỹ vì sản xuất loại chất độc này và sử dụng trong chiến tranh tại Việt Nam.

Sau khi sang Pháp định cư vào những năm 1990, bà bắt đầu hành trình tìm công lý cho các nạn nhân chất độc da cam dioxin. Vào tháng 5/2009, bà Nga đứng ra làm chứng tại Tòa án lương tâm quốc tế vì nạn nhân da cam dioxin Việt Nam ở Paris. Cũng cùng năm đó, bà chính thức đứng ra kiện các công ty hóa chất Mỹ.

Tuy nhiên, phải đến năm 2013, đơn kiện của bà mới được tòa án tại thành phố Évry thụ lý, do khi đó quốc hội Pháp mới khôi phục lại quyền xét xử các vụ án quốc tế của tòa án Pháp và bà Nga hội đủ 3 điều kiện để khởi kiện: Là công dân Pháp gốc Việt, sống tại quốc gia duy nhất có luật cho phép mở các vụ kiện quốc tế bảo vệ công dân Pháp chống lại một nước khác làm tổn hại mình và là nạn nhân chất độc da cam/dioxin.

Đến năm 2014, tòa mở phiên đầu tiên. Sau 19 phiên thủ tục, tòa thông báo mở phiên xét xử vào tháng 10/2020, nhưng hoãn tới tháng 1/2021 do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

Theo AFP, ước tính khoảng 4 triệu người tại Việt Nam, Lào và Campuchia đã bị phơi nhiễm chất độc da cam khi quân đội Mỹ rải khoảng 76 triệu lít chất diệt cỏ xuống miền nam Việt Nam trong thời gian từ năm 1962-1971. Chất độc hóa học này đã gây ra các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng đối với khoảng 150.000 trẻ em tại Việt Nam.

Cho tới nay, chỉ mới có các cựu chiến binh quân đội của Mỹ, Australia và Hàn Quốc nhận được đền bù đối với các hậu quả gây ra bởi hóa chất có độc tính rất cao này. Chất độc da cam đã phá hủy các thực vật, ô nhiễm đất và làm nhiễm độc các loài động vật, gây ung thư và dị tật ở người, cũng như tấn công hệ thống miễn dịch của con người.

Tập đoàn hóa chất Đức Bayer, hiện sở hữu Monsanto, và các công ty khác bị khởi kiện thanh minh rằng, họ không chịu trách nhiệm về việc quân đội Mỹ sử dụng sản phẩm của họ. Trong khi, các luật sư của bà Nga lập luận rằng các công ty đáng lẽ phải từ chối cung cấp hóa chất rất độc hại như vậy cho quân đội Mỹ.

Bà Tố Nga mắc bệnh tiểu đường loại 2 và dị ứng insulin rất hiếm gặp, mà bà tin là triệu chứng của việc phơi nhiễm chất độc da cam. Bà cũng mắc bệnh lao 2 lần, bị ung thư, và một trong số các con gái của bà đã mất vì dị tật tim.

"Tôi không đấu tranh cho bản thân mình, mà vì các con và hàng triệu nạn nhân khác", bà Nga nói vào năm 2021.

Tháng 5/2021, tòa án tại thành phố Évry ở ngoại ô thủ đô Paris cho biết không có thẩm quyền để phán quyết một vụ việc liên quan tới các hành động thời chiến của chính phủ Mỹ. Do đó, tòa bác bỏ vụ kiện của bà Trần Tố Nga. Kể từ đó đến nay, bà Nga vẫn kiên trì theo đuổi vụ kiện này và nhận phán quyết "bác đơn kiện" từ Tòa phúc thẩm Paris vào hôm nay, ngày 22/8.