Xứ sở bò tót lâm nguy và “nghĩa địa” gỗ hương

Quy chế phối hợp cho phép kiểm lâm Ea Sô truy quét, xử lý lâm tặc tại các vùng rừng giáp ranh thuộc địa bàn huyện Sông Hinh (Phú Yên) và Krông Pa (Gia Lai). Tuy nhiên, gần đây, các khu rừng này - vốn là “lá chắn” bảo vệ xứ sở bò tót, đang bị lâm tặc tàn phá dữ dội, khoét “rỗng ruột”.

Hở “sườn” phía đông

Ngày 24.8, chúng tôi cùng 4 kiểm lâm viên thuộc Trạm Kiểm lâm số 5 và Đội Kiểm lâm cơ động khảo sát vùng rừng được coi là “lá chắn” bảo vệ rừng đặc dụng Ea Sô. Cách trụ sở trạm khoảng 2 giờ đi bộ là đến mốc giới giữa rừng đặc dụng Ea Sô và rừng do thuộc các xã Krông Năng, Ia Dreh của huyện Krông Pa (Gia Lai).

Một cây gỗ hương đại thụ bị lâm tặc cưa đổ trong vùng rừng của huyện Krông Pa, cách Khu BTTN Ea Sô vài trăm mét.

Từ đây trở về phía bắc, lâm tặc đã mở vô số đường mòn, bắc nhiều cầu qua hàng chục con suối nhỏ để vận chuyển gỗ. Thấy kiểm lâm, hàng chục người đang đào bới, lục lọi trong rừng chạy tứ tán, một số bơi qua sông Krông HNăng để về xã Ea Lâm, huyện Sông Hinh (Phú Yên).

Một nhóm chậm chân bị kiểm lâm níu lại cùng tang vật là một khúc củi cong queo, to bằng bắp chân. Anh Lê Xuân Tùng - Đội phó Đội Kiểm lâm cơ động nói: “Cái này là hương rục chứ không phải củi đâu, tức là cành, ngọn, rễ của cây giáng hương. Trước đây, người ta đặt quy cách cho hương rục là đường kính 20cm trở lên, chặt đầu chặt đuôi, lớp bị mục bên ngoài không được quá dày... Về sau sốt hàng, vụn tới cỡ nào, các đầu nậu ở Gia Lai và Phú Yên cũng thu mua hết”.

Theo các nhà khoa học, có ít nhất 3 con bò tót, 5 con bò rừng đã bị bắn hạ trong Khu BTTN Ea Sô. Cùng với súng săn tràn ngập, số lượng quần thể các loài thú lớn còn lại rất ít cũng cho thấy nạn săn bắn đang rất nghiêm trọng.

Tôi hỏi người ta mua thứ củi vụn này làm gì, anh Tùng cho biết, qua nắm bắt thông tin thì các đầu nậu vận chuyển ra Hà Nội, sau đó bán sang Trung Quốc. Ước lượng của Hạt Kiểm lâm Ea Sô, mỗi ngày có hàng trăm người “mở hội” trong vùng rừng này.

Nhưng theo anh Phạm Văn Quang - Trạm phó Trạm Kiểm lâm số 5, thì phải thêm nửa ngày đi bộ mới đến chỗ rừng gỗ hương bị tàn phá khủng khiếp nhất, khu vực đó lại chỉ cách ranh giới rừng đặc dụng Ea Sô từ 0 đến vài trăm mét (chúng tôi đi theo hình chữ L)...

Dọc đường đi về phía bắc, tiếng cưa máy hạ gỗ rừng vang lên không dứt từ bên bờ phải sông Krông HNăng, tức địa phận thôn Tân Lập, xã Ea Lâm (Sông Hinh).

Anh Quang nói: “Các anh thấy chưa, rừng bên tỉnh Phú Yên đã trọc hết, dân đã trồng cao su đến sát bờ sông rồi. Con sông này giúp chúng tôi bảo vệ rừng, nhưng từ ngày Thủy điện Sông Hinh chặn dòng, về mùa khô có thể đi bộ qua lại. Vậy là Khu BTTN Ea Sô bị hở hẳn sườn phía đông, nguy cơ người dân Phú Yên tràn sang là rất lớn”.

“Nghĩa địa” gỗ hương

“Nghĩa địa” gỗ hương nằm ở độ cao 200m, gần suối Ea Păt (chi lưu của sông Krông HNăng), thuộc địa bàn xã Krông Năng, huyện Krông Pa. Đây là rừng hương quý giá bậc nhất Tây Nguyên, mật độ cây rất dày, phần lớn có đường kính gốc 0,8 - 1,2m, ước tính mỗi cây có khối lượng gỗ không dưới 3m3.

Nhưng tất cả chỉ còn trơ lại gốc và cứ mươi bước chân là một gốc, cạnh đó là ván bìa, cành ngọn, mùn cưa vun từng đống. Từ tọa độ nói trên trở ra các hướng, 4 kiểm lâm liên tục đánh dấu, đếm gốc và ước khối lượng thiệt hại. Chỉ trong vài tháng, lâm tặc đã biến cả rừng hương quý giá này thành... “nghĩa địa” gỗ.

Theo báo cáo của Ban Quản lý dự án Khu BTTN Ea Sô và của UBND huyện Ea Kar thì khu vực này đã có 30 cây gỗ hương bị khai thác trái phép, khối lượng thiệt hại khoảng 100m3. Nhưng hiện trường cho thấy ít nhất có khoảng 500 cây, cả nghìn mét khối gỗ hương đã biến mất, nghĩa là tốc độ phá rừng ở đây rất nhanh.

Cũng theo các báo cáo trên thì “hiện có rất nhiều lâm tặc lợi dụng danh nghĩa của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai dùng cưa máy, xe độ chế khai thác trái phép các loại gỗ nhóm IIA như hương, trắc, cà te... trên diện rộng”.

Đi quá “nghĩa địa” gỗ hương, trước mắt chúng tôi là bạt ngàn rừng kinh tế của các doanh nghiệp tư nhân ở Gia Lai, vốn được chuyển từ rừng tự nhiên. Rừng hương bị thảm sát, rừng trồng cũng đang khai thác gỗ, khoảng cách vài trăm mét đến rừng đặc dụng Khu BTTN Ea Sô không còn ý nghĩa gì. Có thể xem việc hạ sát 20 cây gỗ hương tại phân khu bảo vệ nghiêm ngặt trong tháng 7.2011 là trận “mở màn”, báo hiệu lâm tặc Gia Lai sẽ ồ ạt tràn vào rừng Ea Sô.

Vấn đề đặt ra là tại sao các đơn vị quản lý rừng ở huyện Krông Pa lại để mặc cho lâm tặc hoành hành, tại sao tỉnh Gia Lai lại quy hoạch phá rừng tự nhiên giáp ranh khu bảo tồn để các doanh nghiệp trồng rừng kinh tế? Hở “sườn” đông, mất “rào chắn” phía tây, 27.000ha rừng đặc dụng Ea Sô sẽ “rỗng ruột” trong một ngày không xa.

Đồng Nguyên